الفباي مشاوره در تغذيه و كاهش وزن
در شماره قبل در خصوص عوامل تأثیرگذار ایام گذشته دور در روند بارداری‌های زمان حال و نقش عادات غذایی و میزان وزن ورود به دوران بارداری در سرنوشت آینده جنین های امروز و آینده سازان فردا صحبت كردیم. در این شماره به ادامه مطلب می‌پردازیم.
انجام تست تحمل قند
خانم‌های جوانی كه دارای اضافه وزن یا چاق هستند و در صدد باردارشدن می‌باشند، به موازات تغییر روش زندگی و منش غذاخوردن هدفمندشان به منظور كاهش دادن تدریجی وزن باید آزمایش خون را نیز در قبال تعیین وضعیت متابولیكی قند و چربی‌ها به انجام رسانند، مخصوصاً انجام تست تحمل قند مشخص خواهد نمود كه سطح قندخون آنها در محدوده طبیعی قرار دارد یا خیر، مخصوصاً با انجام همزمان تست تحمل گلوكز خون و تعیین سطح میزان انسولین و هموگلوبین A1 C خون نیز كمك می‌نماید كه خیلی زودتر و سریع‌تر، اختلالات سوخت‌وسازی قندهای مختلف و چربی‌ها مشخص می‌گردد. بطور قطع استفاده همزمان داروهای كاهش قند خون از طرف متخصص مورد اعتمادتان، بموازات كاهش تدریجی وزن با بهره‌گیری از كاهش میزان دریافت انرژی و افزایش برداشت آن از ذخایر انباشته شده به صورت بافت چربی، با انجام فعالیت‌های بدنی سبك ولی سیستماتیك، نه تنها شانس باروری را افزایش می‌دهد، بلكه ایمنی و سلامتی مادر و جنین را نیز در طول دوران بارداری تضمین و تأمین خواهد نمود.
نقش و اثر كاهش دادن وزن قبل از تصمیم به باردار شدن
بانوانی كه اضافه وزن قابل توجه و یا چاقی‌های اثبات شده‌ای دارند و خواستار افزایش شانس بارداری می‌باشند، می‌باید بتدریج و گام به گام حداقل ده درصد از وزنشان را كاهش بدهند. خانم‌هایی كه چربی‌ها در ناحیه شكم و پهلوهایشان جاخوش نموده‌اند، باید جهت تعدیل و كاهش وزنشان در وعده‌های غذایی صبحانه و ناهار از برنامه‌های غذایی شكم پركن استفاده نموده و شام‌شان را زودهنگام بخورند و از منابع پروتئینی استفاده نمایند. قبل از تشریح و توضیح غذاهای شكم پركن و معرفی آنها و همچنین غذاهای پروتئینی این مسئله را نیز یادآور می‌شوم كه نیاز بدن به ماده I (ید معدنی) نیز به مقدار 200 میكروگرم از طریق گنجانیدن منابع حاوی ید (آبزیان) یا بهره‌گیری از نمك‌های غنی شده I (ید) تامین شود. ضمناً بهره‌گیری از 400 میكروگرم اسیدفولیك نیز از سه ماه قبل از تصمیم قطعی به باروری و در طول بارداری توصیه می‌شود.
منابع غذایی پروتئین‌ها و میزان درصد آنها در مواد غذایی
1- پروتئین‌های حیوانی
الف) انواع گوشت‌های قرمز چهارپایان حیوانات حلال گوشت شامل: گاو، گوساله، گوسفند، بره، بز، شتر، بزكوهی و غیره مابین 10 تا 23 گرم درصد
ب) انواع پرندگان و ماكیان از قبیل مرغ، خروس، كبك، بوقلمون و. . . حاوی 16 تا 22 گرم درصد
ج) انواع ماهی‌ها 14 تا 20 گرم درصد، شیر و لبنیات 5/3 گرم درصد، پنیر 12 تا 30 گرم درصد، یك عدد تخم‌مرغ، حدوداً 7/7 گرم درصد.
پروتئین‌های حیوانی بعلت دارا بودن تمامی اسیدهای آمینه ضروری از ارزش بیولوژیكی بسیار بالاتری برخوردار هستند.
2- پروتئین‌های موجود در منابع گیاهی گرچه از نظر مقدار، پروتئین در گروهی از آنها دارای درصد بسیار بالایی می‌باشد، ولی بعلت عدم كفایت و یا فقدان این یا آن اسید آمینه ضروری از ارزش بیولوژیكی پایین‌تری نسبت به منابع حیوانی برخوردارند، مگر اینكه انواع پروتئین‌های گیاهی را با یكدیگر تلفیق نماییم، مثلاً اگر همواره غلات و حبوبات را به نسبت‌های معینی مخلوط نمایید، بطور متقابل كمبودهای اسیدهای آمینه ضروری یكدیگر را برطرف می‌سازند و ارزش بیولوژیكی آنها حتی ممكن است معادل گوشت‌ها گردد و بهتر و بیشتر می‌توانند سایر ریزمغذی‌ها و فیبرهای محلول و نامحلول را نیز در اختیار مصرف كنندگان قرار بدهند، البته علاوه بر غلات و حبوبات، دانه‌ها و مغزهای روغنی نیز از منابع خوب پروتئین و در بردارنده مواد معدنی متعدد و اسیدهای چرب لازم تلقی می‌شوند و غنی‌سازی جیره روزانه با این گروه از مواد غذایی برای همه عزیزان مخصوصاً بانوان و كودكان‌شان توصیه می‌شود. اینك به درصد پروتئین موجود در قسمتی از منابع غذایی گیاهی اشاره كوتاهی بعمل می‌آوریم و درصد پروتئین موجود در هر یك از آنها را به گرم مشخص می‌نماییم.
درصد پروتئین موجود در منابع گیاهی
نان مخلوط جو و گندم 4/6 گرم درصد
نان گندم خالص 6/7 گرم درصد
نان سوخاری بدون تخم‌مرغ 6/7 گرم درصد
نان سوخاری حاوی تخم‌مرغ 3/9 گرم درصد
ماكارونی 3/12 گرم درصد
برنج 2/7 گرم درصد
آرد ذرت 4/8 گرم درصد
لوبیای سفید 21 گرم درصد
عدس و نخود 23 گرم درصد
لوبیای سویا 37 گرم درصد
سیب‌زمینی 2 گرم درصد
قارچ 1 تا 3 گرم درصد
فندق 12 گرم درصد
گردو 14 گرم درصد
كنجد 24 گرم درصد
پسته 17 گرم درصد
بادام 21 گرم درصد
بادام هندی 18 گرم درصد
بادام زمینی 26 گرم درصد
ضمناً بهترین نحو مصرف منابع پروتئینی گیاهی و حیوانی مخلوطی از پروتئین‌های حیوانی و گیاهی به نسبت نصف به نصف یا حداقل دو به یك یعنی یك سوم پروتئین حیوانی ودو سوم پروتئین‌های گیاهی می‌باشد. در صورت عدم امكان دسترسی اقتصادی و یا شرایط فردی برای تامین منابع حیوانی، بهترین امكان تامین پروتئین روزانه كافی استفاده توام از منابع گیاهی گروه غلات با حبوبات می‌باشد، مثل عدس پلو، لوبیا پلو، ماش پلو، لپه پلو، ذرت پلو و لوبیا با نان و سیب‌زمینی با نان و غیره می‌باشد.
ضمناً یادآور می‌شویم كه بین 10 تا 20 درصد یا بطور متوسط 15 درصد انرژی كل روزانه باید از منابع پروتئین تامین شود. یعنی كل میزان روزانه در بالغین در محدوده بین 45 تا 72 گرم در روز قرار می‌گیرد، البته جنس، سن و وضعیت تغذیه‌ای و كیفیت پروتئین‌ها نیز در میزان تامین نیاز روزانه افراد تعیین كننده می‌باشد.
