داروهای کاهنده وزن تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا به سه رده تقسیم می‌شوند. داروهای مزبور باید توسط پزشک تجویز گردند و مصرف آنها تنها در بزرگسالان مجاز می‌باشد. هر یک از رده‌های دارویی مذکور، مکانیسم عمل متفاوتی دارند. قدیمی‌ترین رده داروهای کاهش وزن، به داروهای نورآدرنرژیک تعلق دارد. داروهای این رده مشابه با آمفتامین می‌باشند. دو رده دارویی جدید نیز شامل مهارکنندههای برداشت مجدد نور‌اپی‌نفرین‌ـ سروتونین و مهارکنندههای لیپاز می‌شوند. در ادامه مطالب، به صورت اختصاصی به داروهای کاهنده وزن می‌پردازیم.
داروهای نورآدرنرژیک
داروهای نورآدرنرژیک بر مغز تاثیر گذاشته و سبب اثرات تحریکی می‌گردند. مشهورترین داروی این رده خاص، آمفتامین می‌باشد. داروهای نورآدرنرژیک، کنترل شده بوده (فهرست دارویی رده II) و از سوی دیگر اعتیادآور هستند. داروهای مزبور تنها در صورت استفاده کوتاه مدت (چندین هفته) مجازز بوده و مصرف همزمان آنها با دیگر داروهای محرک قدغن می‌باشد. از جمله داروهایی که مصرف همزمان آنها با داروهای نورآدرنرژیک ممنوع است، می‌توان به سودوافدرین، فورازولیدون، گوانادرل، گوانتیدین و مهارکنندههای مونوآمیناکسیداز اشاره نمود. داروهای نورآدرنرژیک در عملکرد داروهای ضد اسید و مهارکنندههای کربنیک انهیدراز نیز شدیدا مداخله می‌نمایند.
اثرات جانبی داروهای نورآدرنرژیک
اثرات جانبی مصرف داروهای رده مزبور، شامل مواردی چون تپش قلب، پرفشاری خون، بی‌قراری، بی‌خوابی، اضطراب و تحریک عصبی، خشکی دهان، طعم نامطلوب دهان، سرخوشی، تاری دید، سوزش سر دل، تغییرات رفتار جنسی، گیجی، اسهال، سرگیجه، سردرد، ضربان نامنظم قلب، کهیر، درد شکمی و خستگی مزمن هستند. داروهای نورآدرنرژیک سبب وابستگی جسمی و روحی نیز می‌شوند. در دهه 90 میلادی، ترکیب فن‌ترامین (نوعی داروی نورآدرنرژیک) با فن‌فلورآمین یا دکسفن فلورآمین (فن فن) جهت کاهش وزن بکار می‌رفت. در ادامه با بررسی دانشمندان مشخص شد، ترکیبات مزبور سبب اختلال در عملکرد دریچه‌های قلب می‌گردند، لذا فن‌فلورآمین و دکسفن فلورآمین از بازار حذف شده و مصرف‌ترکیبات مذکور متوقف گردید. اثرات داروهای کاهنده وزن نورآدرنرژیک در کودکان چندان مشخص نمی باشد، لذا در صورت مصرف داروهای نورآدرنرژیک توسط کودکان، پیگیری وضعیت ایشان توسط پزشکان و متخصصین تغذیه باتجربه الزامی است.
مهارکنندههای برداشت مجدد نور اپی نفرین ـ سروتونین
مهارکنندههای برداشت مجدد نور اپی نفرین‌ـ سروتونین، رده دارویی جدیدی هستند که بر مغز اثر گذاشته و سبب افزایش میانجی‌های عصبی چون سروتونین و نور‌اپی‌نفرین می‌گردند. در حقیقت داروهای مذکور، از بازجذب گروه مشخصی از میانجی‌های عصبی توسط سلول‌های مغزی جلوگیری می‌نمایند. بدین ترتیب میزان میانجی‌های مزبور، در اطراف سلول‌های مغزی افزایش می‌یابد.
مهم‌ترین کاربرد داروهای مهارکننده برداشت مجدد نور اپی نفرین‌ـ سروتونین، در بیماری‌های روحی و روانی می‌باشد. سیبوترامین، تنها دارویی از رده فوق الذکر است که جهت کاهش وزن، به تایید نهایی سازمان غذا و داروی آمریکا دست یافته است، البته کاربرد این دارو در بیماری‌های روحی وو روانی مجاز نیست. سیبوترامین سبب افزایش حس سیری، کاهش اشتها و نهایتا افزایش انرژی مصرفی در حالت استراحت می‌گردد. داروی مذکور، جهت کاهش وزن و حفظ آن به تایید مراجع ذی‌صلاح بهداشتی رسیده و استفاده از آن همراه با رژیم‌های کم‌کالری مجاز است. کاربرد سیبوترامین در بیماران دارای نمایه توده بدنی بیش از 27 یا 30، در صورت ابتلا به دیابت، پرفشاری خون و یا بالا بودن سطوح چربی خون توصیه می‌شود.
كدام بیماران باید از مصرف سیبوترامین اجتناب ورزند؟
1ـ بیماران مصرف کننده داروهای مهارکننده مونوآمیناکسیداز
2ـ بیمارانی که دچار ازدیاد حساسیت به سیبوترامین یا دیگر‌ترکیبات غیر‌فعال داروی مزبور می‌باشند.
3ـ بیماران مبتلا به اختلالات خوردن، همانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی
4ـ بیماران دریافت کننده سایر داروهای کاهنده وزن مرکزی
5ـ بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌ـ عروقی
مصرف سیبوترامین در زنان باردار مجاز نیست.
دریافت سیبوترامین با مصرف داروهای ضد‌بارداری در زنان تداخلی ندارد.
اثرات جانبی سیبوترامین
اثرات جانبی مصرف سیبوترامین، شامل مواردی چون پرفشاری خون، تپش قلب، تشنج، خونریزی، عوارض کلیوی یا کبدی، سنگ کیسه صفرا، کاهش حافظه و افزایش فشار خون ریوی می‌گردند. از میان اثرات جانبی نادر دریافت داروی مزبور، می‌توان به خشکی دهان، یبوست و بی‌خوابی اشارهه نمود. فشار خون و ضربان قلب در صورت دریافت سیبوترامین، باید به صورت دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرند. مصرف سیبوترامین همراه با رژیم غذایی و تمرینات ورزشی، سبب 5 الی 10 درصد ارتقا در نرخ کاهش وزن می‌گردد. لازم به ذکر است، اثرات جانبی طولانی مدت مصرف سیبوترامین تاکنون به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته است. این دارو در رده داروهای کنترل شده قرار می‌گیرد (فهرست دارویی ردهIV). سیبوترامین ممکن است سبب وابستگی جسمی و روحی نیز گردد.
دوز اولیه توصیه شده سیبوترامین در بزرگسالان، 10 میلی‌گرم می‌باشد. داروی مزبور باید روزانه یکبار، همراه یا بدون مصرف غذا دریافت گردد. در صورتی که کاهش وزن به طور موفقیت‌آمیز رخ ندهد، دوز سیبوترامین پس از چهار هفته به 15 میلی‌گرم در روز ارتقا خواهد یافت. همراه با مصرفف سیبوترامین، دریافت مولتی‌ویتامین نیز الزامی است. والدین در خصوص کاربرد داروی مذکور در کودکان باید احتیاط نمایند. داروی مزبور همواره باید با احتیاط فراوان و تحت نظر پزشکان و متخصصین تغذیه حاذق در کودکان و نوجوانان بکار گرفته شود. به سبب احتمال بروز نشانگان سروتونین باید از مصرف همزمان سیبوترامین همراه با سایر داروهای مهارکننده انتخابی برداشت مجدد سروتونین همانند سیتالوپرام و اس‌سیتالوپرام اجتناب ورزید.
لازم به ذكر است كه طی دوسال گذشته به علت اتفاق افتادن موارد متعدد افزایش ناگهانی فشارخون در مصرف كنندگان، بسیاری از شركت‌های معتبر داروسازی به طور داوطلبانه تولید آن را متوقف كرده و برخی كشورهای اروپایی فروش آن را ممنوع كرده‌اند.
