شکوفه قاسمی؛ کارشناس صنایع غذایی، زیر نظر: دکتر پیمان غلام نژاد
از مواد شیمیایی در کشاورزی جهت تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاه، افزایش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی، بهبود عملکرد گیاه و دفع آفات گیاهی استفاده می‌شود.
کشاورزی ارگانیک، نوعی از کشاورزی است که بجای استفاده از مواد شیمیایی صنعتی یا مضر از موادشیمیایی که به صورت طبیعی به دست آمده و به راحتی به فرم قابل حل درمی آیند استفاده می‌کند.
در حقیقت کشاروزی ارگانیک سعی دارد با بهره گیری از یافته‌های علوم زیستی توسط تکنیک‌های پیشرفته خود را از قید ترکیبات شیمیایی که کشاورزی صنعتی را به خود وابسته کرده است رها ساخته و به بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی کمک کند.
همچنین با کاربرد هر گونه ماده ضد حیات حتی اگر منشأ طبیعی داشته باشد، مخالف است و در جایی که استفاده از این ترکیبات الزامی می‌باشد، از ترکیباتی استفاده می‌کند که کمترین تأثیر سوء را در سیستم به جای گذارند.
تناوب کشت، کشت مخلوط، روش‌های مکانیکی کنترل علفهای هرز، درک بهتر هم زیستی قارچ‌ها و باکتری‌ها با گیاهان، تجدید مواد آلی و دیگر بخش‌های زنده خاک، تلفیق زراعت و دامپروری، از موضوعات مورد بحث در کشاورزی ارگانیک است.
در واقع در کشاورزی ارگانیک سعی می‌شود تا با مکانیزم های مکانیکی یا استفاده از همزیستی‌های مفید موجود در طبیعت، بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر، بهره وری افزایش یابد.
اهداف کشاورزی ارگانیک
اصول و اهداف کشاورزی ارگانیک توسط فدراسیون جهانی جنبش کشاورزی ارگانیک به صورت زیر بیان گردیده است:
تولید غذا باکیفیت بالا، در حد کافی
همگامی با طبیعت، به جای سلطه گری و چیرگی بر آن.
تقویت چرخه‌های زیستی در سیستم‌های زراعی، شامل تقویت میکروارگانیسم‌ها، پوشش جانوری و گونه‌های گیاهی موجود در منطقه (پوشش گیاهی) خاک و افزایش تنوع گیاهی و جانوری حفظ و افزایش حاصلخیزی خاک‌ها در دراز مدت بهره‌گیری از منابع تجدید شونده، تا حد امکان امکان کسب درامد کافی برای زارعین و جلب رضایت آنها و نیز ایجاد محیط کار سالم.
چه محصولاتی ارگانیک هستند؟
برای تشخیص محصولات ارگانیک استاندارد، مصرف‌کنندگان باید به گواهی استاندارد و ارگانیک در این محصولات توجه کنند.
گاهی کشاورزی مدعی می‌شود که هیچگونه کود و سم شیمایی در محصولات استفاده نکرده و محصولاتش ارگانیک است؛ ممکن است این محصول سالم باشد اما زمانی می‌توان گفت ارگانیک است که مراحل بازرسی محصولات ارگانیک را طی کرده و کاملاً براساس استانداردهای کشاورزی ارگانیک باشد و شرکت‌های بازرسی مرتباً محصولات را بازرسی کرده باشند.
زمینی می‌تواند تولید ارگانیک داشته باشد که حداقل سه سال از استفاده از محصولات شیمیایی در آن گذشته باشد و تحت بازرسی شرکت‌های بازرسی نیز قرار گرفته باشد تا تأییدیه ارگانیک را دریافت کند.
شرکت‌های گواهی دهنده مختلفی هستند که استاندارد ایران، اروپا، امریکا و یا ژاپن را رعایت می‌کنند.
امیدواریم با توجه به تقاضای زیادی که در بازار وجود دارد، نظارت و بازرسی‌های کافی نیز برای کشاورزی ارگانیک صورت گیرد تا مسیر آن به درستی طی شود.
هنگام خرید مواد غذایی ارگانیک به چه نکاتی باید توجه کرد؟
با توجه به شرایط و مقررات خاص و سخت برای تولید فرآورده‌های ارگانیک، فقط یک تا دو درصد از کل تولید غذای جهان در حال حاضر به صورت ارگانیک صورت می‌گیرد و امکان تولید همه فرآورده‌ها به صورت ارگانیک برای سیر کردن جمعیت کره زمین وجود ندارد.
لذا در انتخاب فروشگاه معتبر و تأیید شده حتماً دقت شود و همچنین در هنگام خرید فرآورده‌های ارگانیک، باید به درج نام و لوگوهای مناسب و گواهی‌نامه‌های مرتبط روی برچسب محصول دقت شود و صرف ادعای فروشنده در این زمینه، کافی نیست.
برچسب یک محصول ارگانیک باید چه مشخصاتی داشته باشد؟
مطابــــق با استاندارد ملی ایران با عنوان الزامات تولید، فراوری، بازرسی و صدور گواهی، برچسب گذاری و بازار رسانی مواد غذایی ارگانیک به تصویب کمیته ملی استاندارد خوراک و فرآورده‌های کشاورزی قرار گرفته است، بر روی برچسب محصول می‌بایست موارد زیر بطور مشخص درج شده باشند:
1- نام محصول
2- روش تولید کشاورزی محصول
3- نام و شناسه‌ی بازرسی رسمی یا سازمان گواهی کننده
محصولات ارگانیک معتبر که گواهی دریافت کرده باشند، لوگوی مخصوص استاندارد اخذ شده را دارند.
تأیید بازرسی‌ها برای محصولات ارگانیک مدارک و مستندات خاصی را می‌طلبد که مدعیان محصولات ارگانیک باید آن مستندات را داشته باشند.
