سوء تغذیه موضوعی است که در مورد آن بحثهای زیادی وجود دارد و بسیاری از مردم فکر میکنند در زمان کنونی اثری از سوء تغذیه در ایران یا سایر نقاط جهان که وضعیت درآمد مردم خوب است و میتوانند از انواع غذاها استفاده کنند وجود ندارد و ریشه کن شده است.
در حالی که تعریف درستی از سوء تغذیه مطرح نشده است و بسیاری هنوز هم لاغری بیش از حد را تنها مورد مربوط به سوء تغذیه میدانند.
با توجه به اینکه هنوز هم بسیاری از مردم از مفهوم حقیقی سوء تغذیه آگاه نیستند، لطفا تعریف دقیق و علمی از این مشکل ارائه دهید تا مردم با این مفهوم آشنا شوند
به لحاظ تاریخی سوء تغذیه را با کم غذایی توضیح میدادند. کمبود دریافت انرژی و بعضی از ریزمغذیها مثل پروتئین سوء تغذیه نامیده میشد.
یعنی سوء تغذیه را با علائم بالینی شناسایی میکردند. تا دهه 90 نیز همچنان این تعریف وجود داشت. وقتی علم تغذیه پیشرفت کرد به این نتیجه رسیدند که سوء تغذیه به معنی کمبود نیست بلکه اضافه دریافت هم میتواند خود نوعی سوء تغذیه باشد.
در آن زمان هم همچنان علائم بالینی برای شناسایی سوء تغذیه مدنظر بود. بعدها دیدند سوء تغذیه در سطح سلول عمل میکند و بیشترین تاثیر را در این قسمت دارد. بعد بافت و بعد کل سیستم درگیر میشود.
سوء تغذیه در سطح سلول تاثیر خود را میگذارد و بعد کل بافت و سیستم را میگیرد. زمانی علائم را خواهیم دید که شاید خیلی از سیستمهای سلولی و داخلی آسیب دیده باشند.
تعریف جدید سوء تغذیه در سطح سلول است. عدم توازن بین نیاز سلول و دریافت تغذیهای آن به نحوی که بتواند روی کارکرد سلول اثر نامطلوب بگذارد. این موضوع جنبه های متفاوتی را پیش روی ما قرار میدهد.
اگر انتظار است که فرد کبد و کلیه اش از کار بیوفتد تا تشخیص دهیم وی سوء تغذیه داشته است کاملا اشتباه است. آنچه که به عنوان سوء تغذیه شناسایی میشود چیزی است که بخش اعظم آن دیده نمیشود.
آیا ما همچنان هم مانند گذشته با سوء تغذیه در کودکان رو به رو هستیم یا در شرایط بهتری به سر میبریم؟
پیشرفت دانش، بهداشت همگانی، آموزش بهداشت و توسعه اقتصادی موجب شده است که تا حد زیادی مشکل سوء تغذیه به دلیل کم غذایی تا حد چشمگیری کاهش یافته است.
سوء تغذیه به نحوی که روی کارکرد سلول اثر بگذارد بسیار زیاد است. مثلا افرادی که کمبود ریزمغذیها شامل ویتامینها و مواد معدنی داشته باشند بسیار زیاد است.
همین کمبودها میتواند بار زیادی را از لحاظ بهداشتی تحمیل کند. یا دست کم زمینه ساز سایر بیماریها شود. به طور مثال مطالعات عدیده نشان میدهد که کمبود ویتامینD میتواند مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد کند.
بیشترین مشکل ما در حوزه سوء تغذیه مربوط به کدام آیتم است؟
بیشتر افراد در کشور ما امروزه اضافه دریافت انرژی دارند که کودکان هم جزئی از آنها هستند. اضافه دریافت انرژی حتی اگر به صورت چاقی نیز خود را نشان ندهد ولی با طول عمر نسبت عکس دارد. یعنی اینکه به ازاء کالری های دریافتی اضافه از طول عمر فرد کم میشود.
پیمایش ملی نشان میدهد که مشکل ما در کشور در حال حاضر لاغری نیست بلکه اضافه وزن مشکل اصلی ماست.
اضافه دریافت انرژی در همه سنین نیز مشکلی بزرگ است. در برخی مناطق نیز هر دو مشکل را با هم داریم یعنی اینکه فرد انرژی بیش از نیازش دریافت میکند ولی ریزمغذیهای مورد نیاز بدنش را دریافت نمیکند.
در مورد اهمیت نقش تغذیه در کودکان نیز توضیح دهید.
تغذیه کودکان از چند جهت اهمیت دارد. از یک طرف پایه گذار تغذیه کودک در آینده است. اهمیت نقش مادر را به ما نشان میدهد. وقتی ذائقه این کودک شکل میگیرد میتواند آهن را به نسل بعد نیز منتقل کند و بنابراین در نسلهای بعد نیز بروز میکند.
اگر مادر به درستی این نقش را انجام دهد به نسلهای بعد نیز کمک کرده است. آثار سوء تغذیه در دراز مدت خود را نشان میدهد بنابراین ممکن است در زمان حال برای برخی این موضوع اصلا مهم نباشد چرا که اثرات آن را نمیبینند.
باید عادات غذایی را از کودکی اصلاح کرد که در بزرگسالی با مشکلات کمتری مواجه شویم. در این برهه نقش خانوادهها و همچنین مدرسه بسیار زیاد است و کودکان نیز تاثیر پذیر هستند. مربیان بهداشتی مدارس به خوبی میتوانند به کودکان اطلاع رسانی کنند.