زهرا فرهناک؛ کارشناس ارشد تغذیه عضو تحریریه دنیای سلامت
نگهداری میوهها و سبزی‌‌ها
میوهها و سبزی‌‌ها از مهم‌ترین بخش‌‌های هرم راهنمای غذایی هستند که به دلیل دارا بودن انواع و اقسام ویتامین‌‌ها، مینرال‌‌ها، آنتی اکسیدان‌‌های مختلف و گوناگون، آب فراوان، کالری کم، فیبر بالا دریافت روزانه حداقل 5 واحد برای حفظ سلامت و بالابردن سطح ایمنی بدن توصیه میشود.
مساله نگهداری میوهها و سبزی‌‌ها از مواردی است که کمتر مورد توجه قرار می‌‌گیرد در صورتی که با کمی تغییر و به کار بستن برخی نکات می‌‌توانیم مدت زمان نگهداری و ماندگاری این مواد را در یخچال بالا ببریم در عین حال که رعایت این نکان باعث حفظ بهتر مواد مغذی و ارزش غذایی آنها نیز می‌‌گردد. در زیر به مواردی اشاره شده است:
از فروشگاه‌‌ها و مغازه‌‌هایی خرید کنید که میوه و سبزی تازه و به روز می‌آورند، و از خرید میوه و سبزی مانده و پلاسیده خودداری کنید. هر چه میوهها و سبزی‌های خریداری شده تازه‌تر باشند دوره ماندگاری طولانی‌تری در یخچال خواهند داشت.
اگر میخواهید برای مدت کوتاه میوهها (مانند زردآلو، هلو،گلابی و آلو) را نگهداری کنید، بهتر است که آنها را در کیسه پلاستیکی در یخچال بگذارید و برای مدت طولانی تر بهتر است از کیسه پلاستیکی خارج کنید زیرا قرار دادن آنها در کیسه باعث سریع‌تر شدن فرآیند رسیدن خواهد شد. چنانچه میوهها رسیده اند، به هیچ وجه آنها را در کیسه نگذارید.
بهتر است میوه کاملا پاک و تمیز شوند و در یخچال قرارگیرند لزومی به شستن تمام میوهها نیست مگر برای مواردی که سریعا خورده میشود. شستن میوهها خصوصا اگر قبل گذاشتن در یخچال کاملا خشک نشده باشند باعث رسیدگی سریع و له شدگی خود میوه و میوههای دیگر میشود. در صورت شستن میوهها و گذاشتن آنها در قفسه میوه حتما قسمت کنترل رطوبت قفسه را بر روی رطوبت بالا قرار دهید تا از خرابی میوهها جلوگیری کرده باشید. دائما میوهها را چک کنید و آن‌هایی که سطحشان خراب یا له‌شده و لکه‌دار هستند را از بقیه جدا کنید.
بهتر است سبزی‌های برگ سبزی مانند اسفناج را در کیسه‌ای پلاستیکی قرار دهید و در یخچال نگهداری کنید. سبزیجاتی مانند کاهو را نیز در كاغذ بپیچید و در یخچال بگذارید. در مورد سبزی خوردن نیز بعد از شستشو و خشک کردن کامل آن، در ظرف رویی دردار در یخچال نگهداری شود با این کار شما تا 5، 6 روز سبزی خوردن تازه دارید. سبزیجاتی مانند انواع کلم‌ها و گل کلم را نشسته در یخچال بگذارید و قبل از هر بار مصرف آنها را بشویید (شستن میوه و سبزی رطوبت کافی را برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌‌کند بنابراین بهتر است که درست قبل از مصرف شستشو انجام شود مگر در مواردی که به طور کامل خشک و سریع مصرف شوند).
گوجه فرنگی‌‌های له و نرم را از انواع سالم و سفت جدا کنید. برای ماندگاری بهتر قارچ، آن را در پاکت‌های کاغذی قرار دهید (از قرار دادن قارچ در کیسه‌های پلاستیکی خودداری کنید). سبزیجاتی مانند هویج، شلغم، چغندر، ذرت در کیسه پلاستیکی در قفسه سبزیجات قابل نگهداری هستند.
نگهداری از شیرینی‌‌ها
شیرینی خشک در دمای اتاق قابل نگهداری است ولی شیرینی تر و خامه‌ای حتما بایستی در یخچال (حداکثر تا 3 روز) نگهداری شود.
نگهداری از نان
بهتر است که برای مدت کوتاه، نان را درون یک پارچه نخی و سپس آن را داخل یخچال بگذارید. این طوری، نان دیرتر کپک می‌‌‌زند ولی یکی دو روزه بیات میشود. اگر میخواهید نان را بیشتر از 2 روز نگه دارید، باید آن را به اندازه وعده‌‌‌های خوراکی تان تقسیم کنید و بعد داخل فریزر بگذارید.
نگهداری از مواد لبنی
مواد لبنی به دلیل بالا بودن محتوی آب و پروتئین بسیار فساد پذیرند و بایستی در سردترین منطقه یخچال نگهداری شوند. کره و بستنی نیز بایستی در فریزر نگهداری شوند.
نگهداری مواد غذایی در فریزر
در مورد سبزیجات (باقلا سبز، لوبیا سبز، نخود فرنگی، بامیه، ... ) و میوه‌‌‌هایی (تمشک، آلبالو، گیلاس، ...) که تولید آنها تنها در فصول خاصی از سال امکانپذیر بوده و یا اینکه از عمر نگهداری کوتاهی برخوردار بوده و نمی‌توان آنها را برای فصول دیگر سال نگهداری کرد نیز بحث فریز کردن مطرح میشود که چنان چه به سرعت و پس از خرید و با رعایت اصول بهداشتی انجام پذیرد باعث حفظ ارزش غذایی ان نیز میشود. با انجماد صحیح میوهها و سبزی‌‌ها می‌‌توانیم در تمام فصول و طول سال آنها را در دسترس داشته باشیم و به رژیم غذایی خود بیفزاییم. برای فریز کردن میوهها نیازی به اضافه کردن نمک نیست. افزودن نمک احتمال از دست دادن مواد مغذی را افزایش می‌‌دهد.
برای فریز کردن سبزی‌‌ها تمام مراحل چیدن، پوست گیری، خرد کردن و تمیز کردن باید انجام بگیرد. اما برای میوه یا سبزی‌هایی که آبدار هستند و ظرف چند روز مصرف نمی‌شوند بهتر است برای فریز کردن پوست و مغز آنها از هم جدا نشوند.
اگر قصد نگهداری طولانی‌مدت گوشت را دارید، باید بلافاصله و با حداکثر سرما آن را منجمد کنید تا کیفیت و ارزش غذایی آن در بالاترین سطح باقی بماند. اگر پس از فریز کردن گوشت، لکه‌های سیاه روی آن به وجود بیاید، احتمال آلودگی قارچی در آن قسمت گوشت است و باید دور ریخته شود.
بهترین راه برای نگهداری طولانی مدت نان، قرار دادن آن در فریزر است. داخل محیط سرد فریزر، آب داخل نان منجمد میشود و زمانی که از نان رفع انجماد کنید، این ماده غذایی بدون بیات شدن به حالت اولیه خود برمی گردد.
برای فریز کردن انواع آجیل و میوههای خشک بایستی آنها را درون نایلون ضخیم روشن قرار دهید و هوای داخل نایلون را خارج کنید و درش را محکم گره بزنید. سپس نایلون را درون ظروف پلاستیکی مخصوص فریزر بگذارید و پس از بستن در آن، داخل فریزر بگذارید (در صورت امکان، بهتر است برای حفظ کیفیت طعم آجیل، با پوست فریز شود).
