زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

همراه با شما در سفر

سالانه حدود 20 تا 50 درصد از مسافران كه 10 میلیون نفر از جمعیت جهان را تشكیل می‌دهند طی هفته‌‌ی اول سفرشان دچار اسهال مسافرتی می‌‌شوند و تا زمانی كه به منزل بازمی‌گردند، با این عارضه روبه‌رو هستند. جوانان، افراد دیابتی، كسانی كه سیستم ایمنی بدنشان ضعیف‌تر است (مثل كودكان زیر پنج سال) و كسانی كه دچار بیماری‌های روده‌ای هستند در این زمینه بیشتر در خطر قرار دارند. راه اولیه‌ی ابتلا به این عارضه غذا یا آبی است كه مصرف می‌شود. بی‌حالی، تكرار ادرار، احساس دفع، احساس نفخ، نفخ شكم، تهوع و استفراغ از علائم اسهال مسافرتی‌اند كه معمولا سه تا هفت روز طول م‌كشند و به ندرت باعث مرگ می‌شوند.

بهداشت آب و غذا و اسهال مسافرتی

خوراكی و نوشیدنی‌های آلوده عامل عمده‌ی ناراحتی دستگاه گوارش در مسافران می‌باشند به علت سطح پایین بهداشت، میزان این ناخوشی‌ها در كشورهای كمتر توسعه یافته به مراتب بیشتر از مناطقی است كه وضعیت بهداشتی مطلوبی دارند.

الف) آب

در مناطق با سطح بهداشت نامناسب تنها این نوشیدنی‌ها برای آشامیدن بی‌خطرند: آب جوشیده، نوشابه‌های گرم كه از آب جوشیده تهیه شده باشند (از جمله چای و قهوه) و نوشابه‌های گازدار داخل بطری پلمپ شده یا قوطی مناسب. یخ ممكن است از منابع آلوده تهیه شده باشد و نباید استفاده شود؛ به خصوص یخ‌هایی كه در كنار جاده به فروش می‌رسند. آبی كه در سطح بیرونی بطری‌ها یا قوطی‌های نوشابه است نیز امكان دارد، آلوده باشد و باعث آلودگی محتوای نوشابه شود؛ پس باید از قوطی‌ها و بطری‌های با سطح خشك استفاده شود.

بهترین روش سالم كردن آب، جوشاندن آن است. برای این منظور آب را ده دقیقه بجوشانید. بگذارید سرد شود و مقدار كمی نمك به آن بیفزایید تا طعم آن بهتر شود. توجه داشته باشید كه در طی سفر از آب غیرآشامیدنی هرگز برای مسواك زدن استفاده نكنید.

ب) غذا

- مواد غذایی سرد بهترین خوراكی در طول سفرند؛ موادی چون نان، پنیر، سبزی، هندوانه، طالبی، خیار و گوجه‌فرنگی.

- غذا را از اماكن بهداشتی خریداری كنید.

- از خوردن غذاهای خام و دریایی (برای مثال، كبابی كه خوب پخته نشده و فقط سطح آن كباب شده) پرهیز كنید.

- از خوردن میوه‌ها و سبزیجات به‌خصوص سالادهایی كه در رستوران‌ها تهیه می‌شوند و امكان دارد خوب ضدعفونی نشده باشند به طور جدی اجتناب و تا حد امكان كمپوت یا كنسرو مصرف كنید (با توجه به تاریخ مصرف كنسرو و اینكه در قوطی برآمده نباشد).

- كودكانی كه از شیر گرفته شده‌اند (زیر یك سال) حتما غذای پودری آماده و بسته‌بندی شده مصرف كنند و برای آماده‌سازی آن فقط از آب جوشیده یا آب معدنی استفاده شود.

- اگر می‌خواهید از بیرون غذا تهیه كنید توجه داشته باشید كه به طور صحیح بسته‌بندی شده باشند. در مورد نوشیدنی‌ها آنهایی را كه در بطری‌های كاملا دربسته قرار دارند مصرف كنید.

- پنیر، شیر و بستنی غیرپاستوریزه هرگز مصرف نكنید.

پیشگیری

پیش از ابتلا به اسهال مصرف آنتی‌بیوتیك‌ها توصیه نمی‌شود؛ زیرا مصرف آنا به منظور پیشگیری مضر است و باعث مقاوم شدن میكروب‌ها می‌شود. روی ویروس‌ها و انگل‌های بیماری‌زا اثری ندارد و فقط به طور كاذب فرد احساس مصونیت م‌كند. تنها دارویی كه برای پیشگیری دارویی از اسهال مسافرتی توصیه می‌شود قرص بیسموت‌ساب سالیسیلات با دوز دو قرص  چهار بار در روز است كه احتمال اسهال مسافرتی را تا 65 درصد (به مدت سه هفته) كاهش می‌دهد؛ البته بهتر است در این مورد از پزشك نظرخواهی شود.

درمان اسهال

مصرف مایعات و ORS كه جبران مایعات و املاح  از دست رفته را می‌كند، توصیه می‌شود. مایعات خوراكی ملایم به‌خصوص آب‌میوه و نیز بیسكویت‌های با نمك مفید بوده و در موارد شدیدتر مصرف پودر ORS ضرورت دارد.

در افرادی كه طی یك دوره‌ی هشت‌ ساعته، سه بار یا بیشتر دفع مدفوع داشته باشند، به خصوص اگر همراه با تهوع، استفراغ، گرفتگی عضلات شكم، تب یا خون در مدفوع باشد مصرف آنتی‌بیوتیك مفید است كه به طور معمول مصرف سیپروفلوكساسین (ciprofloxacin) 500 میلی‌گرم، دو بار در روز به مدت سه تا پنج روز (بسته به شدت اسهال)، توصیه می‌شود. توجه داشته باشید این در مواردی است كه پزشك در دسترس نباشد. به طور كلی بهتر است، پزشك از نزدیك بیمار را معاینه كند؛ زیرا مدفوع فرد حتما باید از نظر نوع انگل بررسی شود تا داروی مناسب تجویز گردد. در مراحل اولیه (كه دسترسی به پزشك مقدور نباشد)‌مصرف دیفنوكسیلات (diphenoxylate) توصیه می‌شود (مصرف قرص یدوكینول كه توسط مردم شایع است، بدون تجویز پزشك هرگز صحیح نیست؛ ولی در مورد قرص دیفنوكسیلات این مشكل وجود ندارد). این دارو طول مدت اسهال را كم می‌كند (البته در مواردی كه تب یا خون در مدفوع وجود نداشته باشد).

در نوزادان، كودكان و خانم‌های باردار هرگز نباید دارویی خودسرانه مصرف شود و مصرف ساده‌ترین دارو حتما باید با تجویز پزشك باشد. به خصوص در مورد تتراسیكلین در نوزادان و كودكان زیر هشت سال هشدار داده می‌شود كه مصرف نشود مگر در موارد ضروری آن هم با تجویز پزشك.

ORS را چگونه مصرف كنیم

محلول ORS پس از تهیه، در محیط اتاق و دمای معمولی بیرون از یخچال 12 ساعت و در یخچال 24 ساعت قابل نگهداری است. در نوزادان در صورت اسهال، شیر مادر قطع نشود و محلول ORS هم به مقداری كه تمایل به نوشیدن آن داشتند به آنها خورانده شود، هیچ محدودیتی ندارد؛ اما اگر نوزاد اصلا تمایلی به خوردن نشان نداد، اصرار نشود، زیرا احتمال دارد كه اسهال زیاد شدید نبوده و بدن الكترولیت و املاح زیادی از دست نداده باشد. به همین دلیل تمایلی به خوردن محلول ندارد. در موارد اورژانسی كه حتی دسترسی به ORS ممكن نیست، می‌توان محلول مشابهی تهیه كرد؛ به این صورت كه به یك لیوان آب جوشیده كمی نمك (به اندازه‌ی نوك یك قاشق چایخوری) و چند حبه قند یا یك قاشق مرباخوری شكر اضافه و پس از سرد شدن میل شود.

مسافرت‌های هوایی و عوارض مربوط به آن

عارضه‌ی مهمی كه به دنبال مسافرت طولانی هوایی گریبانگیر مسافران می‌شود، به هم خوردن نظم خواب و بیداری است. به ازای هر یك تا دو ساعت تغییر ساعت، یك روز لازم است تا تطبیق صورت پذیرد. آرامبخش و خواب‌آورهای ضعیف برای كمك به خواب در شب‌های نخست بعد از رسیدن به مقصد توصیه می‌شود. در این مسافرت‌ها از خوردن نوشابه‌های گازدار و غذاهای سنگین و نشستن طولانی‌مدت روی صندلی بایستی پرهیز كرد. در خانم‌های باردار، سفرهای هوایی تا هفته‌ی 36 برای پروازهای داخلی و تا هفته‌ی 32 برای پروازهای بین‌المللی جایز است. به علت شرایط خاص، پرواز در ارتفاع بیش از 4500 متری برای خانم‌های باردار مجاز نیست.

- بیماری حركت؛ به دنبال تكان‌ها و حركت‌های فراوان در سفر ممكن است حالت تهوع و استفراغ ناشی از تحریك سیستم حفظ تعادل گوش ایجاد شود كه می‌توان با مصرف دارو از این عارضه پیشگیری كرد. به وسیله دیسك‌های پلاستیكی كه به طور مستمر اسكودامین (scqodamine) را در پوست تزریق می‌كنند، می‌توان بیماری حركت را درمان كرد.

- بیماری ناشی از ارتفاع؛ رفتن به ارتفاعات نیاز به زمان برای تطابق‌پذیری دارد. در این موارد بهترین اقدام نوشیدن مایعات و استراحت است. از مصرف غذاهای سنگین، فعالیت زیاد و كشیدن سیگار نیز بایستی پرهیز كرد، طی سفر می‌توانید به معلومات فرزندان خود بیفزائید.

- در ابتدا جزئیاتی راجع به شهر یا كشوری كه می‌روید، به آنها بگویید. حتما لازم نیست به شهر خاصی بروید. در مسافرت كوتاه یك روزه به اطراف شهرتان نیز می‌توانید به كودكانتان نكات زیادی بیاموزید.

- در سفر می‌توانید به دامنه‌ی لغات كودكان بیفزائید؛ به بچه‌های كوچك‌تر نام هر محلی را كه می‌رسید فقط به صورت یك لغت بگویید (پارك، مسجد و...) و به بزرگ‌ترها توضیحاتی درباره‌ی هر مكان بدهید.

- به كودكانی كه دبستانی یا بزرگ‌تر هستند اطلاعاتی درباره‌ی زبان، مكان‌های هنری، جغرافی، تاریخی یا اطلاعاتی درباره‌ی سازمان‌ها بدهید (بسته به اینكه دبستان، راهنمایی یا... باشد)

- همچنین می‌توانید درباره‌ی محصولاتی كه در شهرها یا كشورهای مختلف تولید می‌شود، توضیح بدهید. برای مثال، برنج، گندم یا...؛ خلاصه به هر منطقه‌ای كه سفر می‌كنید، همان جا را توضیح دهید؛ زیرا كودك در آن منطقه است و این‌ آموزش را بهتر به ذهن می‌سپارد.

بازی در سفر

بچه‌ها در طول سفر، گاه حوصله‌شان سر می‌رود. بنابراین باید برای آنها بازی‌هایی طراحی كرد كه علاوه بر جنبه‌ی سرگرمی، نقش آموزشی هم داشته باشند. تعدادی از این بازی‌ها به این شرح‌اند:

- بازی نقشه، ترن‌ها و اتومبیل‌ها

(برای هر سنی/باعث افزایش مهارت ریاضی و علمی می‌شود)

با این بازی كودك یاد می‌گیرد چند نوع وسیله‌ی حمل‌ونقل و چند نوع مسیر وجود دارد؛ اتوبان، تاكسی، اتوبوس، كشتی، هلیكوپتر، هواپیما، قایق، كامیون، اسب، پیست اسكی، صندلی چرخدار و...؛ همچنین می‌آموزد كه كدام سریع‌تر و كدام كندتر حركت می‌كند؛ چه افرادی از چه وسایلی استفاده می‌كنند؛ هر وسیله به طور نسبی چه سرعتی دارد؛ چه نوع هواپیمایی در ارتفاع بالا و چه وسیله‌ای در ارتفاع پایین حركت می‌كند (مثلا هلیكوپتر در ارتفاع پایین)؛ بلیتی كه برای سوار شدن هر وسیله باید تهیه شود چه ارزش ریالی دارد؛ و...؛ در پایان هم می‌توانیم از او بپرسیم بیشتر دوست دارد با چه وسیله‌ای سفر كند و دوست دارد كدام یك مال او باشد؟

- عكاسی

(برای كودكان دبستانی/زبان هنری، سازماندهی مهارت‌ها)

به كودك یك دوربین عكاسی ساده بدهید تا در طول مسیر از مواردی كه مایل است عكس بگیرد؛ برای مثال حیوانات، نمای هتل‌ها و ساختمان‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها؛ با دیدن هر عكس، او می‌تواند صحنه‌ها و خلاقیت‌ها را به ذهن بسپارد (مثلا در طراحی در و پنجره‌ها چه ابتكاراتی به كار رفته و...)

وقتی از سفر برمی‌گردید، از كودك بخواهید این عكس‌ها را در یك آلبوم قرار دهد و به هر مجموعه‌ای كه می‌رسد اطلاعاتی درباره‌ی آن به دست‌ آورد. برای مثال، به عكس حیوانات كه می‌رسد در مورد آنها مطالعه و مطالبی یادداشت كند و همه را در دفترچه‌ای بنویسد. به مرور این دفترچه باعث می‌شود، كودك جزئیات هر موضوع را به ذهن بسپارد.

تقویت حافظه

قبل از سفر به كودك نقشه‌ای بدهید. به او بگویید مسیرهایی را كه قرار است بروید روی نقشه ببیند و به ذهن بسپارد كه در هر مسیر چه مسافتی باید طی شود. مسیرها را با ستاره یا برچسب مشخص كند و اگر احیانا به كشور دیگری مسافرت می‌كنید، پرچم آن كشور را روی نقشه نصب كند (طرحی از آن را روی كاغذ كوچكی بكشد).

در پایان هر سفر می‌تواند نقشه‌ای از مسیر داشته باشد و بعدها آن را مرور كند تا جزئیات نقشه و مسیر و شهرهایی را كه سفر كرده به ذهن بسپارد. این روش بهتر از مطالعه‌ی صرف است، زیرا كودك به آن مناطق سفر كرده و در واقع به طور تئوری و عملی همزمان می‌تواند نقشه و كار با آن را بیاموزد.

یك بازی جالب كه هر زمانی می‌توانید انجام دهید

ممكن است در طول سفر در محلی اقامت كرده باشید و هوا آنقدر گرم بوده كه در آن زمان تفریح ممكن نباشد و كودك شما خسته شده و سرگرمی بخواهد، شما می‌توانید نقشه‌‌ای را جلوی او باز كنید و بخواهید با نگاه كردن به نقشه بگوید به چه مناطقی مایل است برود.

با كاغذ برای او بلیت‌هایی تهیه كنید و به او بگویید از روی نقشه به آن مناطق برود و مسیری را كه می‌رود روی نقشه خط بكشد. در نهایت به مناطقی كه سفر می‌كند نگاه كند. راجع به سوغات و آداب و رسوم هر منطقه و افراد مشهور و تاریخی آن منطقه اطلاعاتی متناسب با سن وی بدهید (برای مثال میرزاكوچك‌خان از چه شهری بوده یا‌ آرامگاه بوعلی‌سینا در كدام شهر است). از غذاهایی كه بیشتر در آن مناطق باب است، صحبت كنید و به او بگویید به هر منطقه‌ای كه سفر می‌كند غذای آن منطقه را بگوید؛ مثلا در كنار دریا، چه غذاهایی خورده می‌شود. همچنین می‌توانید یك تكه پارچه یا حوله را روی شانه‌های او بیندازید و بگویید، فكر كن كنار ساحل هستی. به این طریق می‌تواند سرگرم شود؛ یا به فرض بگویید در فلان منطقه‌ی سرد، چه لباسی باید پوشید. به این ترتیب زمانی با كودكتان سرگرم بوده‌اید، در حالی كه سرگرم كردن او همراه با آموزش‌های تفریحی بوده و این مطالب را همیشه به یاد خواهد داشت.