زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر اكبر كوشانفر؛ متخصص كودكان

ریزمغذی‌ها موادی هستند كه بدن انسان به مقدار بسیار كمی از آنها نیاز دارد اما در زندگی انسان نقش حیاتی دارند و عدم دریافت آنها زندگی فرد، به ویژه سلامتی جامعه را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. كمبود ریزمغذی‌ها را به عنوان گرسنگی پنهان می‌شناسند.

ریزمغذی‌ها شامل مواد زیادی هستند اما موادی كه كمبود آنها در سطح جهان بیشتر است عبارتند از

ویتامین‌هایD, A گروه ویتامین‌های B و فلزات مانند ید، آهن، كلسیم، روی و سلنیوم.

سوءتغذیه ناشی از كمبود ریزمغذی‌ها در سراسر دنیا مشاهده می‌شود و تبعات ناخوشایندی از نظر بهداشتی و اقتصادی در پی دارد در دنیا 250 میلیون كودك از كمبود ویتامین A، 2/2 بیلیون نفر عمدتاً كودك و زنان باردار و شیرده در كمبود آهن و یك میلیون نفر از كمبود ید رنج می‌برند.

در ایران طی تحقیقات وزارت بهداشت و انستیتو تغذیه 36 درصد كودكان زیر دو سال كمبود ذخیره آهن دارند و كمبود فقر آهن در كشور در سنین زیر دو سال وضعیت بحرانی دارد. در سال 1990 سازمان بهداشت جهانی و یونیسف اهدافی برای از بین بردن ریزمغذی‌ها تا سال 2000 تعیین و دو سال بعد 159 كشور در كنفرانس بین‌المللی تغذیه در رم شركت كردند و طرح عملیاتی لازم با اهداف زیر تعیین گردید. 

1- از بین بردن كمبود ویتامین C,D,A و گروه ویتامین B كمپلكس، ید، آهن، كلسیم و روی. 

2- جهت غنی‌سازی غذاها و مكمل‌ها برای تحقق اهداف تعیین شده در انتخاب غذای اصلی كه ریزمغذی به آن اضافه می‌شود، باید دقت شود كه افراد، به خصوص گروه‌های در معرض خطر این مواد غذایی را به‌طور یكنواخت در طول سال مصرف كنند.

معیارهایی كه باید در انتخاب مواد غذایی مورد توجه قرار گیرد عبارتند از

گستردگی مصرف مواد غذایی توسط گروه‌های در معرض خطر، و كافی بودن مواد مغذی برای جبران و كمبود. 

معیار انتخاب ریزمغذی‌ها باید عدم تأثیر سوء بر متابولیسم سایر مغذی‌ها و پایداری در برابر شرایط نگهداری، توزیع و استفاده از مواد غذایی باشد. 

تاریخچه غنی‌سازی 

غنی‌سازی غذا سابقه‌ای دیرینه دارد. سوئیس اولین كشوری بود كه در سال 1923 به منظور جلوگیری از گواتر و راشیتیسم كه در مناطق آلپ شایع بود، اقدام به غنی‌سازی نمك ید دار كرد. در نیمكره شمالی آمریكا و انگلیس به علت كمبود آفتاب و كمبود ویتامین D و شیوع راشیتیسم غنی‌سازی سارگارین با ویتامین A و D نتایج خوبی داشت.

در سال 1942 غنی‌سازی آرد با ویتامینB1، نیاسین و آهن انجام گردید و نتایجی كه به دست آمد، بسیار شگفت‌انگیز بود اختلالات كمبود ویتامین B و كم‌خونی به‌طور كامل ریشه‌كن شد. در دهه 1930 در مناطقی كه ذرت غذای اصلی بود مرگ‌ومیر ناشی از پلاگر به 3000 مورد در سال می‌رسید كه پس از غنی‌سازی اجباری آرد با آهن و ویتامین‌های گروه B، میزان مرگ‌و میر ناشی از پلاگر به شدت كاهش یافت و به صفر رسید.