در فصل تابستان چی و چگونه بخوریم!
برای بسیاری از مردم، تابستان به معنی مسافرت، استفاده از امكانات خارج از منزل و تفریح و شادی است طبیعی است برای كسانی كه مدرسه میروند نیز تعریف تابستان به مفهوم تعطیلی مدارس و استفاده از امكانات تفریحی و ورزشی است.
ولی سلامت در این ایام و تغییر نسبی شیوه زندگی لزوم توجه بیشتر به نوع و میزان مصرف مواد غذایی را میطلبد. آیا توجه ویژه به تفریحات و سرگرمی و از سوی دیگر مدت بیشتر استفاده از این امكانات میتواند به میزان صحیح دریافت مواد غذایی تأثیرگذار باشد.
كمآبی در تابستان
ولی در این بین بایستی توجه به گرما و درجه حرارت نیز داشته باشیم. مهمترین عارضهای كه با آن دست به گریبانیم دهیدراسیون یا كم آبی بدن است. حتی بدون فعالیتهای بدنی بیشتر، میزان تعریق در این فصل ممكن است بدن را با كم آبی روبرو كند.
بدنی كه بتواند به اندازه كافی آب ذخیره كند، توانایی انجام اعمال متابولیك طبیعی خود را نیز داراست.
بسیار گفته شده كسانی كه دچار كم آبی میشوند (حتی در میزان خفیف آن)، در بسیاری از اعمال مهارتی دچار اشكال میشوند، این مسئله خصوصاً در ورزشكاران كه بایستی كارآیی خود را حفظ كرده و از دورانهای طولانی كسب مهارت حفاظت كنند بسیار مهم است. سالمندان و گروههای ویژه از جمله زنان در دوران حاملگی و شیردهی در این خصوص، حساستر میباشند. دریافت كافی آب و مایعات میتواند این مشكل را مرتفع كرده و خصوصاً در كسانی كه فعالیت بدنی بیشتر دارند، بایستی به مراتب بیشتر مدنظر قرار گیرد. هر چند كه مصرف مایعات و نوشیدنیها توصیه میشود ولی بایستی توجه داشت از مصرف نوشیدنی یا نوشابههایی كه طبیعتاً میزان قند ساده آنها زیادتر از حد معمول است خودداری كرد.
دریافت بیش از حد آنها خصوصاً در كسانی كه زمینه اضافه وزن و چاقی را دارندمسئلهساز خواهد شد. جدا از آنكه نوشابههایی كه میزان اسید فسفوریك آنها قابل توجه است میتواند اثرات منفی بر جذب كلسیم در دستگاه گوارش داشته و در درازمدت بر شكلگیری و تراكم استخوان تأثیرات منفی ایجاد كند. افزایش ریسك استئوپروز در نتیجه كاهش جذب كلسیم و برداشت بیشتر از منابع كلسیم از استخوان از عوارض مصرف این نوشابهها محسوب میشود.
لذا مصرف آب به میزان كافی یا استفاده از میوه و سبزیجات، خصوصاً میوههای فصل تابستان میتواند این فرآیند را به سمت طبیعی خود سوق دهد. صرفاً در مورد مصرف آب یا آبمیوههای طبیعی بایستی به درجه سردی آنها نیز توجه داشت. استفاده از مایعات بسیار سرد نیز توصیه نمیشود، حد متوسط سردی این مایعات هم به مصرف بیشتر و متناسب آنها كمك میكند و هم لذتبخش است.
لذا مصرف مایعات از جمله آب حتی در مواردی كه حس تشنگی ایجاد نشود توصیه میشود، خصوصاً در افراد سالمند و كسانی كه تعریق در آنها بیشتر است.
میوههای فصل
استفاده از میوههای این فصل كه سرشار از ویتامین و موادمعدنی است بسیار كمككننده است. طالبی، هندوانه، خربزه و انواع توتها اعم از توتفرنگی و ... و به خصوص استفاده از لیمو بسیار كارساز است، سبزیجات تابستانی نیز میتوانند در حفظ مایعات بدن و جلوگیری از دهیدراتاسیون كمك كنند. كاهو، انواع كلم، براكلی، گوجهفرنگی، خیار و كرفس از این جملهاند.
توصیه همیشگی به مصرف 5-7 سهم میوه و سبزیجات در روز خصوصاً با تنوع آنها در فصل تابستان، انتخابها را سادهتر میكند. هر چند كه توصیههای تغذیهای وابسته به فصل نبوده و همیشگی هستند رعایت آنها در فصل تابستان ضروری است عدم استفاده از چیپس و سیبزمینی سرخشده، عدم استفاده از روغنهای با ایزومر ترانس بالا كه اغلب در تهیه میان وعدهها و غذاهای آماده مورد استفاده قرار میگیرد، كاهش مصرف روغنها یا چربیهای اشباع و توجه بیشتر به مصرف میوهها و سبزیجات تازه مدل خوبی برای استفاده از رژیم سالم و متناسب را در آینده ایجاد خواهد كرد.
مصرف غذاهای آماده
اولین نكته آن كه اگر رژیم غذایی استاندارد با توجه به میزان دریافت مواد غذایی گوناگون را در نظر داشته باشیم، تغییرات كوچك در آن نباید به گونهای باشد كه آن را به رژیم غذایی ناسالم تبدیل كند.
چه لزومی دارد كه در زمان تفریح با استفاده از امكانات ورزشی، مصرف بعضی نوشابهها یا تركیبات غذایی آماده یا fast food را افزایش دهیم. هر چند كه اغلب موارد اینگونه تغییر، به نظر تفكیكناپذیر میآید.
ولی آیا سلامتی ما مهمتر است یا استفاده از لذایذ غذایی زودگذر. تابستان موقعیت ایدهآلی است كه افراد میتوانند با خروج از منزل و استفاده از امكانات خارج از محل كار و خانه، میزان فعالیت بدنی خود را افزایش داده و بعد از چندین ماه بیتحركی، تا حدی شیوه زندگی خود را اصلاح كنند ولی در عین حال زمانی است كه میتواند خطرات ناشی از افزایش درجه حرارت، گرمازدگی، بیماریهای منتقله از مواد غذایی آلوده و در نهایت استفاده از غذاهای آماده را نیز افزایش دهد.
مهم نیست برای این ایام چه نوع فعالیت ورزشی یا تفریحی را انتخاب میكنیم، از رفتن به پارك با دوستان و آشنایان، تا استفاده از ورزش جذاب شنا در محیط استخر، یا رفتن به پیكنیك و استفاده از امكانات كوهستان و كوهنوردی، لازم است در هر مورد سعی بر حفظ عادات غذایی صحیح را داشته و حتی بعضی از آنها را در این ایام تجربه كنیم.
استفاده از هوای مناسب در این فصل میتواند شروع خوبی برای پیادهروی، تقویت قدرت عضلانی، شروعی برای تركیب متناسب بدن و كاهش وزن، اقدام حفاظتی برای كنترل فشار خون و بیماریهای زمینه قلبی- عروقی و استفاده از فواید ورزشهای سبك چه از بعد فیزیكی و چه احساسی را در پی داشته باشد.