سالاد بخوريد تا سالم بمانيد
یكی از پیش غذاهایی كه طرفداران زیادی در بین بعضی از افراد دارد و خیلی‌ها عادت به خوردن آن همراه غذا دارند سالاد است. این دسته از افراد معتقدند كه سالاد غذا را خوشمزه‌تر و متنوع‌تر می‌كند و ضمناً مصرف آن فواید زیادی هم از نظر تغذیه و سلامت به عهده دارد. برعكس عده‌ای دیگر معتقد به مصرف سالاد نیستند و بر این باورند كه نیازهای تغذیه‌ای خود را می‌توان با مصرف غذا تأمین كرد و دیگر نیازی به خوردن سالاد و انباشتن معده با این پیش غذا نیست.
گروهی دیگر، پا را از این نیز فراتر می‌گذارند و عقیده دارند كه خوردن سالاد نه تنها مفید نیست، بلكه موجب حجیم شدن معده و در نتیجه، پرخوری و چاقی میشود. كدام عقیده صحیح است؟ آیا اصولاً خوردن سالاد به همراه غذا مفید است یا خیر؟ از آنجایی كه در كشورمان انواع مختلف سالاد تهیه و مصرف میشود بهتر است بررسی داشته باشیم در مورد اینكه اصولاً كدام یك از انواع سالاد مفیدتر است.
سالاد فصل
یكی از انواع سالاد كه مصرف آن بسیار معمول و پر طرفدار است و در نقاط مختلف كشورمان، به خصوص به هنگام مهمانی‌ها، جشن‌ها و سرورها تهیه و مصرف میشود سالاد فصل است. سالاد فصل معمولاً متنوع‌تر از سالاد شیرازی می‌باشد. این نوع سالاد حاوی كاهو، خیار، گوجه‌فرنگی، هویج و گاه مواد دیگری مانند كلم، گل كلم، پیاز و فلفل دلمه‌ای است. سالاد فصل، به خصوص چنانچه در تهیه آن از انواع سبزیجاتی كه نام برده شد استفاده شود، حاوی ارزش تغذیه‌ای بالایی است و اثرات مهم و قابل توجهی بر سلامت انسان و پیشگیری از بیماریها دارد، زیرا سبزیجات هر چه متنوع‌تر باشند، مفیدتر و از نظر تغذیه‌ای باارزش‌تر هستند، بنابراین بهتر است به هنگام تهیه سالاد فصل، از انواع سبزیجات استفاده شود.
انواع سالاد
انواع سالادی كه هموطنان‌مان عادت به خوردن آن دارند، عبارتند از: سالاد شیرازی، سالاد فصل، سالاد سیب‌زمینی، سالاد الویه، سالاد ماكارونی، سالاد تن، سالاد مرغ و احتمالاً انواع دیگری از سالاد.
سالاد شیرازی
سالاد شیرازی از انواع پیش‌غذاهایی است كه طرفداران زیادی در بین افراد دارد. این نوع سالاد به علت طعم مطبوعش، در دسترس بودن مواد اولیه آن یعنی خیار، گوجه‌فرنگی و پیاز كه در همه اوقات و تمام فصول به آسانی قابل تهیه است و همچنین به دلیل سهولت تهیه آن، خیلی پر طرفدار است و در بسیاری از سفره‌های ایرانی، جایگاه مهمی دارد.
مواد اولیه سالاد شیرازی، مفید بوده و در حفظ سلامت انسان مؤثر است. به خصوص گوجه‌فرنگی و پیاز كه حاوی مواد مغذی مفید و ضروری برای سلامت انسان است. یكی از مزایای سالاد شیرازی، تهیه آن است كه بسیار آسان بوده و وقت زیادی صرف آماده كردن آن نمی‌شود.
سالاد سیب‌زمینی
سالاد سیب‌زمینی معمولاً حاوی سیب‌زمینی، تخم‌‌مرغ، نخود سبز، پیاز یا پیازچه، فلفل دلمه‌ای و روغن زیتون است كه تمام این مواد، خوشمزه و مفیدند.
سالاد الویه
سالاد الویه، علاوه بر مواد فوق، حاوی مرغ نیز می‌باشد. بعضی از افراد بجای مرغ از كالباس خردشده در سالاد الویه استفاده می‌كنند كه البته سالادی كه با سینه مرغ تهیه شود بسیار مفیدتر و سالم‌تر از كالباس است و اصولاً هر چه از مواد فراوری شده كمتر استفاده گردد برای سلامت انسان مفیدتر است.
سالاد را چگونه مصرف كنیم؟
چگونگی مصرف سالاد بسیار مهم است و می‌تواند این پیش غذا را به صورت ماده‌ای مفید و مؤثر بر سلامت و یا مضر و مخرب بر سلامت انسان فراهم كند. یكی از مهم‌ترین نكاتی كه لازم است به هنگام تهیه سالاد در نظر گرفته شود، شستشوی مواد اولیه آن، خصوصاً برای انواع سالادی است كه به صورت خام مصرف میشود، به خصوص سالادی كه در آن از سبزیجات برگی، مانند كاهو، كلم و ... استفاده میشود. چنانچه مواد اولیه سالاد به خوبی شستشو و بطور دقیق ضدعفونی نشود، می‌تواند امراض و اختلالات بسیار مهم و گاه غیرقابل جبرانی در شخص ایجاد نماید. سبزیجات سالاد چون با خاك در تماس هستند ممكن است حاوی میكروب‌ها و تخم انگل‌های خطرناكی باشند كه مصرف آنها بدون شستشو و ضدعفونی‌كردن دقیق، به سلامت انسان لطمات مهمی وارد می‌سازد.
مسئله مهم در مورد سالاد، به خصوص سالاد فصل كه مواد اولیه آن را سبزیجات مختلف تشكیل می‌دهند، نحوه ضدعفونی‌كردن آنها است. بسیاری از افراد تصور می‌كنند كه با قرار دادن سبزیجات در مواد ضدعفونی‌كننده، تخم انگل‌ها نیز از بین می‌روند، در حالی كه محلول‌های ضدعفونی‌كننده سبزیجات كه در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، صرفاً برای میكروب‌زدایی از سبزیجات است، اما جهت خارج كردن تخم انگل‌ها از سالاد، لازم است آنها را انگل‌زدایی نمایید.
به این ترتیب كه پس از پاك كردن سبزیجات سالاد آنها را به خوبی شستشو دهید. سپس سبزی را در یك ظرف بزرگ پر از آب ریخته و به ازای هر لیتر آب سه یا چهار قطره مایع ظرفشویی به آن اضافه كنید و سبزی را به مدت 5 دقیقه در آن قرار دهید و به خوبی بر روی آب حركت دهید.
این عمل موجب خارج شدن تخم انگل‌ها از لابه‌لای سبزیجات و ته‌نشین شدن آنها در ته ظرف میشود. سپس سبزی را از روی آب بردارید و در ظرف تمیز دیگری چند بار با آب بشویید.
چه نوع سسی برای سالاد مناسب و مفید است؟
بهترین نوع سس كه می‌تواند جانشین مایونز بشود و نه تنها زیانی از نظر سلامت برای انسان ندارد، بلكه بسیار خوشمزه و مفید است، سسی است كه شامل مخلوطی از آب لیموترش تازه یا نارنج، مقدار مناسبی روغن زیتون (مثلاً برای هر فرد یك قاشق غذاخوری)، مقدار كمی نمك، فلفل و در صورت تمایل برخی سبزیجات خشك مانند نعنای خردشده خشك یا پودر آویشن خشك می‌باشد.
ضمناً می‌توان به این سس، مقداری ماست كم‌چربی نیز اضافه كرد. این نوع سس علاوه بر آنكه پر چربی نیست و موجب افزایش وزن نمی‌شود، خواص زیادی هم در بر دارد، از جمله آنكه روغن زیتون به علت دارا بودن اسیدهای چرب غیراشباع با یك باند مضاعف، تأثیر مناسبی در كاهش چربی‌های نامطلوب خون و حفظ سلامت انسان دارد، آب لیموترش تازه به شرط آنكه سریع مصرف شود و زیاد نگهداری نگردد حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین C است كه در حفظ مقاومت بدن در برابر بیماریها بسیار موثر است به اضافه آنكه خواص مهم دیگری نیز در بردارد. چنانچه به این مخلوط، مقداری ماست كم‌چربی اضافه شود موجب میشود كه مقداری كلسیم، فسفر، پروتئین و روی نیز به بدن انسان برسد. علاوه بر همه این مزایا، این نوع سس بسیار خوشمزه و اشتها‌برانگیز است و موجب ایجاد رغبت بیشتر، به خصوص در كودكان و نوجوانان برای مصرف سالاد میشود.
نكـتــه
بعضی از انواع سالاد مانند سالاد الویه، سالاد سیب‌زمینی، سالاد ماكارونی، سالاد مرغ و تن ماهی، به علت دارا بودن مواد پر كالری و نیز مواد پروتئینی، غنی‌تر و پركالری‌تر از سالاد فصل و سالاد شیرازی می‌‌باشند، بنابراین دیگر نمی‌توان آنها را به عنوان سالاد كم‌كالری، همراه غذا میل نمود، بلكه بهتر است به صورت یك غذای ساده و نسبتاً سبك مصرف شوند.
چنانچه بعضی از افراد با خوردن این نوع سالادها به عنوان غذا، احساس سیری نمی‌كنند و تمایل دارند همراه آن حتماً غذا میل نمایند بهتر است اولاً مقدار مختصری از این قبیل سالادها مصرف كنند و ثانیاً غذایی كه همراه آن میل می‌نمایند حتماً مختصر و سبك باشد، مثلاً یكی از انواع ساندویچ‌های ساده و یا یك نوع خوراك سبزیجات به مقدار متعادل، در غیر این صورت، پیامد صرف غذای سنگین (مانند چلو خورش، پلو، كتلت و امثال آن) همراه این نوع سالاد، حتماً چاقی و نیز سنگینی و ناراحتی‌های گوارشی است كه سلامت شخص را به خطر می‌اندازد.
بهترین زمان برای خوردن سالاد
این سوالی است كه در ذهن بسیاری از هموطنان‌مان مطرح می‌باشد كه بهترین زمان مصرف سالاد چه موقع است؟ عده‌ای معتقدند كه بهتر است سالاد قبل از غذا مصرف شود، برخی دیگر عقیده دارند كه سالاد باید بعد از اتمام غذا صرف گردد و بعضی دیگر نیز خوردن سالاد را همراه غذا توصیه می‌نمایند. زمان صرف سالاد بستگی به وضعیت شخص دارد. برای اشخاصی كه مبتلا به پرخوری هستند و به علت مصرف غذای زیاد اضافه وزن دارند بهتر است سالاد را قبل از غذا میل كنند، به این ترتیب كه حدود نیم ساعت تا 20 دقیقه پیش از غذا سالاد میل نمایند. این امر باعث میشود سالاد كه پیش غذایی كم كالری است، قسمتی از معده شخص را اشغال كند و اشتهای كاذب چنین فردی را تا حدود زیادی كاهش داده و تعدیل نماید. به این‌ترتیب شخصی كه دارای اشتهای خیلی زیاد بوده و مقدار قابل توجهی غذا میل می‌كند با خوردن سالاد قبل از غذا می‌تواند بر این اشكال بزرگ (یعنی پرخوری) فائق آمده و با افزایش وزن و چاقی مبارزه كند.
در شماره بعدی مجله درباره زمان مناسب برای صرف سالاد در افراد مختلف گفتگو خواهیم داشت. همچنین در ارتباط با خواص تغذیه‌ای سالاد و تأثیر آن بر سلامت شخص بحث خواهیم كرد. ضمناً باورهای نادرستی را كه در مورد مصرف سالاد در جامعه وجود دارد مورد بررسی قرار خواهیم داد.
