زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

اصول تغذیه‌ای در ترك سیگار

در شماره قبل مجله اشاره‌‌ای داشتیم بر اثرات زیانبار سیگار بر سیستم قلب و عروق و در این ارتباط، الگوی غذایی صحیح را جهت حفظ هر چه بیشتر سلامت قلب و عروق در افراد سیگاری مورد بررسی قرار دادیم. در این شماره به سایر تاثیرات سیگار بر دستگاه‌های بدن می‌پردازیم.

تأثیر مخرب سیگار بر دستگاه تنفس:

 زیان‌آورترین و مهلك‌ترین تأثیر سیگار بر دستگاه تنفس و به خصوص ریه‌ها است. مطالعات متعدد انجام شده در كشورهای مختلف نشان می‌دهند كه افراد سیگاری خیلی بیشتر از اشخاص غیرسیگاری در معرض اختلالات دستگاه تنفس و مشكلات ریوی قرار دارند. برونشیت مزمن، آمفیزم، اختلال در حبابچه‌‌های ریوی (كه می‌تواند در درازمدت منجر به انسداد راه‌های هوایی شود) و همچنین سرطان ریه، در افراد سیگاری شیوع قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. البته سایر عوامل از قبیل آلودگی‌های محیطی (هوای آلوده و تماس با مواد سرطانزا، تغذیه نامناسب و...) نیز در بروز اختلالات ریوی و سرطان ریه می‌توانند مؤثر باشند، ولی اثرات مهم و قابل توجه سیگار در این امر در بررسی‌های مختلف، به اثبات رسیده است. تأثیر مخرب سیگار بر مجاری تنفسی و ریه‌ها بتدریج پیشرفته‌تر شده و می‌تواند موجبات لطمات غیرقابل جبران و ناتوانی شخص را به خصوص در سنین بالاتر فراهم آورد.

سیگار باعث حساس نمودن دستگاه تنفسی می‌شود و در نتیجه مخاط دستگاه تنفسی به علت تأثیر مخرب نیكوتین بسیار آسیب‌پذیر شده، نسبت به عوامل خارجی از جمله گرد و غبار، آلودگی هوا (حتی بسیار مختصر)، سرما و ... حساسیت نشان داده و شخص دچار سرفه و حساسیت‌هایی اكثراً شدید و مداوم می‌گردد كه بسیار آزاردهنده و غیرقابل تحمل است.

تأثیر سیگار در ابتلا به سرطان:

تحقیقاتی كه در زمینه تأثیر سیگار در بروز سرطان انجام شده، حاكی از آن است كه ارتباط گسترده‌ای بین كشیدن سیگار و ابتلا به سرطان وجود دارد.

 با كشیدن سیگار مقدار زیادی كادمیم وارد بدن شده و ایجاد عوارض مختلف از جمله سرطان پروستات می‌نماید. بررسی‌ها نشان می‌دهند كه توتون و تنباكوی موجود در سیگار خطر نسبی سرطان پروستات را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد.

 تأثیر سیگار در بروز سرطان دستگاه ادراری یا پیشرفت این نوع سرطان مشاهده شده است. در تحقیقات انجام شده، بیش از یك‌سوم سرطان كلیه و نیمی از سرطان‌های لگنچه و حالب با ترك دخانیات قابل پیشگیری بوده است. همچنین استعمال دخانیات با تومورهای بدخیم (سرطانی) دستگاه ادراری مرتبط شناخته شده است.

 متخصصین سرطان پیشنهاد می‌نمایند كه یكی از راه‌های موثر در پیشگیری از سرطان مثانه، پرهیز از مصرف دخانیات می‌باشد.

 در تحقیقات انجام شده در ارتباط با تأثیر سیگار در بروز سرطان، مصرف سیگار یك عامل خطر جهت ابتلا به سرطان معده و روده بزرگ شناخته شده است.

 بررسی‌ها نشان می‌دهند كه سیگار كشیدن احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده را دو برابر افزایش می‌دهد.

 متخصصین سرطان معتقدند كه مصرف دخانیات نقش مهمی در بروز سرطان سینه دارد.

 كشیدن سیگار احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.

 متخصصین بین مصرف دخانیات و سرطان دستگاه تولید مثل ارتباطی مشاهده نموده‌اند.

 تأثیر كشیدن سیگار در بروز سرطان مغز مورد توجه متخصصین سرطان قرار گرفته است.

 سرطان حنجره در افراد سیگاری به مراتب بیش از دیگران است و در برخی تحقیقات اشاره شده كه افراد سیگاری 5 تا 35 برابر بیش از اشخاص غیرسیگاری احتمال ابتلا به این نوع سرطان را دارند.

 تحقیقات مختلف در سراسر جهان نشان می‌دهند كه كشیدن سیگار موجب بروز سرطان مری و مجاری تنفسی می‌شود.

مواد غذایی مفید:

لازم است در اینجا بررسی داشته باشیم بر كیفیت الگوی غذایی كه می‌تواند سلامت شخص را پس از ترك سیگار به او باز گرداند. در برنامه غذایی این افراد، باید از موادی كه در پیشگیری از سرطان مؤثرند در حد وسیع‌تری استفاده شود.

 سبزیجات دارای برگ سبز چون از منابع ویتامین‌های A و C و بتاكاروتن محسوب می‌شوند و نیز حاوی مقدار قابل توجهی فیبر غذایی هستند موجب كمك به پیشگیری از سرطان به خصوص سرطان‌های ریه، معده، پروستات و دهانه رحم می‌شوند. ضمناً سایر انواع سبزی‌ها مانند گوجه‌فرنگی، فلفل سبز، فلفل دلمه‌ای و كلم نیز از منابع خوب ویتامین C هستند. هویج نیز از منابع غنی بتاكاروتن محسوب می‌شود.

 ویتامین‌های آنتی‌اكسیدان از قبیل ویتامین A، ویتامین C و ویتامین E از عوامل مؤثر در پیشگیری از سرطان می‌باشند.

ویتامین C علاوه بر منابع فوق‌الذكر در میوه‌هایی مانند مركبات، توت فرنگی و كیوی، به مقدار قابل توجه موجود است.

 ویتامین E در روغن‌های گیاهی مایع، جوانه گندم و غلات با سبوس وجود دارد.

 سلنیوم، ماده معدنی است كه جزء مواد مغذی آنتی‌اكسیدان محسوب می‌شود. مهم‌ترین منبع سلنیوم محصولات دریایی است. مقدار سلنیوم محصولات گیاهی بستگی به مقدار سلنیوم خاك مزروعی دارد. غلات نیز از منابع سلنیوم هستند.

 فیتوكمیكال‌ها یا مواد شیمیایی طبیعی موجود در گیاهان نیز از عوامل بسیار مؤثر در پیشگیری و مهار سرطان هستند.

میوه‌هایی مانند مركبات (پرتقال، گریپ فروت، لیموشیرین، لیموترش و نارنگی)، سیب، گیلاس، انگور (بخصوص انگور قرمز) و گلابی، به علت آنكه حاوی فیتوكمیكال‌ها و آنتی‌اكسیدان‌های مفید می‌باشند در پیشگیری از انواع سرطان نقش مهمی دارند.

 همچنین زردآلو، هلو، طالبی و آلو از منابع غنی كاروتنوییدها (پیش‌ساز ویتامین A) محسوب می‌شوند.

 گوجه‌فرنگی‌ حاوی یك نوع كاروتنویید بنام لیكوپن است كه نقش مهم آن در پیشگیری از سرطان به خصوص سرطان پروستات به اثبات رسیده است.

 سبزی‌های خانواده پیاز (مانند پیاز، سیر، پیازچه، تره فرنگی و موسیر) و سبزی‌های خانواده چلیپاییان (مانند كلم، برگ‌كلم، گل كلم، شلغم و تربچه) با داشتن آنتی‌اكسیدان و فیتوكمیكال‌، در پیشگیری از سرطان بسیار مؤثرند.

 لوبیای سویا به عنوان یك ماده حاوی فیتواستروژن در مهار رشد تومورهای سرطانی تأثیر مثبت دارد.

 جوانه‌ها دارای ویتامین E و فیبر می‌باشند و در پیشگیری از سرطان نقش دارند.

 مغز دانه‌ها از منابع خوب فلاوونوییدها و آنتی‌اكسیدان‌ها هستند.

 كلسیم موجود در شیر و لبنیات در پیشگیری از سرطان روده بزرگ مؤثر است.

 ماهی و محصولات دریایی با دارا بودن اسیدهای چرب اشباع‌ نشده امگا - 3 و نیز سلنیوم، از مواد غذایی مفید و مؤثر در پیشگیری از سرطان هستند.

چند توصیه به افراد سیگاری جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان:

 ترك هر چه سریع‌تر سیگار جهت بازسازی دستگاه‌های بدن در مقابله با سرطان

 استفاده گسترده و مداوم میوه‌ها و سبزی‌های تازه در برنامه غذایی روزانه. به‌طور كلی مصرف 3 تا 5 واحد از انواع سبزی‌ها و 2 تا 4 واحد از میوه‌ها در روز توصیه می‌شود.

 استفاده از منابع غنی آنتی‌اكسیدان‌ها.

 مصرف مغز دانه‌های بدون نمك در برنامه غذایی روزانه.

 استفاده از ماهی‌ دو بار در هفته، به خصوص به صورت كباب شده در فر.

 اجتناب از مصرف مواد غذایی حاوی نیترات از قبیل سوسیس، كالباس، ترشی‌هایی كه به آنها نیترات اضافه شده، غذاهای نمك اندود شده، آب‌های حاوی نیترات و مواد گیاهی كه در پرورش آنها از كودهای حاوی نیترات استفاده شده است.

 پرهیز از مصرف شیرین‌كننده‌های مصنوعی (ساكارین، سیكلامات و غیره).

 كاهش نمك مصرفی (زیرا بین مصرف نمك زیاد و افزایش سرطان معده ارتباط دیده شده است).

 پرهیز از مصرف غذاهایی كه به مدت طولانی و با حرارت زیاد سرخ یا پخته شده‌اند.

گوشت‌های كباب‌شده كه سطح آنها دچار سوختگی گردیده می‌توانند عامل كمك‌كننده برای بروز سرطان باشند.

 مصرف بیشتر مواد حاوی فیبر در برنامه غذایی روزانه.

 لازم به ذكر است كه میوه‌ها و سبزیجات تشكیل نیتروزآمین را در مواد غذایی مهار می‌كنند. ضمناً موجب رقیق شدن عوامل سرطانزا و تركیب با این عوامل در دستگاه گوارش و دفع آنها از بدن شده و نیز در سلول‌ها با عمل آنتی‌اكسیدانی خود، از فعالیت رادیكال‌های آزاد پیشگیری می‌نمایند.

 افراد سیگاری باید توجه داشته باشند كه پس از ترك سیگار به جهت خنثی كردن اثرات مخرب سیگار بر دستگاه‌های بدن، لازم است علاوه بر تغذیه صحیح حتماً به ورزش و پیاده‌روی مداوم روزانه مبادرت نمایند.

در شماره بعدی مجله، درباره سایر لطمات سیگار بر دستگاه‌های بدن و راه‌های مقابله با این آسیب‌ها، از طریق تغذیه صحیح بحث و بررسی خواهیم داشت.