زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سلامت غذاهای با منشا حيوانی

مواد غذایی با منشا دامی بدلیل غنی بودن از پروتئین، چربی‌های حیوانی، ویتامین و مواد معدنی، همچنین طعم و مزه مناسب از جمله مواد غذایی بسیار پر طرفدار و پر مصرف می‌باشند. توجه زیاد به این نوع مواد غذایی از طرف مصرف کنندگان، توقع توجه ویژه به سلامت این محصولات را از طرف متولیان امر بوجود می‌آورد. سلامت محصولات دامی‌بستگی به عوامل وسیعی از چرخه تولید تا عرضه دارد ، بدین معنی که عوامل بسیاری از محل دامداری تا کارخانه و در آخر مراکز عرضه و فروش، بر سلامت و کیفیت این محصولات تاثیر دارند. وجود مواد مغذی در محصولات غذایی با منشا دامی، این محصولات را به شدت مستعد فساد میکروبی و شیمیایی می‌کند. بدلیل استعداد بالای فساد پذیری این مواد و مسمومیت‌های خطرناک ناشی از مصرف مواد غذایی فاسد، همچنین قیمت تقریبا بالای این نوع مواد غذایی و توجه دولت به کنترل بازار در این بخش، وزارت بهداشت تا حد ممکن به کنترل محصولات فرآیند شده با منشا دامی‌می‌پردازد و این در حالی است که کنترل سلامت دام‌ها و محصولات خام دامی ‌بر عهده سازمان دامپزشکی می‌باشد. شناخت عوامل خطرزا و موثر در سلامت و کیفیت این گونه محصولات می‌تواند دید بهتری هنگام خرید و مصرف این گونه محصولات به مصرف کنندگان بدهد.

عوامل موثر در محل دامداری:

 عوامل موثر بر سلامت دام و محصولات دامی‌در محل دامداری شامل سلامت آب و غذای دام، کنترل بیماری‌های دامی، کنترل مصرف داروها و تقویت کننده‌های رشد دام و کنترل آلاینده‌های شیمیایی محیط دامداری می‌باشد. خوراک دام از محصولات کشاورزی تامین می‌شود، بنابراین سلامت محصولات کشاورزی به سلامت دام و محصولات با منشا دامی‌منتهی می‌شود. در استانداردهای محصولات کشاورزی توجه ویژه ای به فلزات سنگین و باقیمانده سموم دفع آفات نباتی شده است. معمولا تولیدکنندگانی که بدلیل دارابودن گواهی‌های سلامت به این موضوع اهمیت می‌دهند فقط از مزارع مورد تایید، غذای دام‌های خود را تهیه می‌کنند یا شیر و گوشت مورد نیاز جهت تولید فرآورده‌های بعدی را فقط از دامداری‌های معتبر تهیه می‌کنند.

 آلودگی خاک، آب و هوا به فلزات سنگین سبب آلودگی محصولات کشاورزی می‌شود. همچنین خوراک دام در اثر نگهداری نادرست، آلودگی قارچی پیدا می‌کند. استفاده از نان خشک کپک زده در تغذیه دام سبب پیداشدن سم آفلاتوکسین در شیر دام می‌شود که سمی‌خطرناک و سرطانزا می‌باشد. وجود باتری ماشین بلااستفاده در محل دامداری یا رنگ زدن نرده‌ها، حصارها و درب و دیوارها منبع مهم آلودگی می‌باشند.

فلزات سنگین از جمله سرب از طریق لیسیدن اشیاء نامبرده توسط حیوان به بدن دام منتقل و انسان در اثر مصرف مواد غذایی آلوده به عوارض سوء آن مبتلا می‌شود. مصرف آب ناسالم توسط دام نیز می‌تواند منشا بسیاری از بیماری‌ها شود.

میکروب‌ها:

اگر از مراکز مجاز و معتبر فروش محصولات دامی‌خرید می‌کنید و هرگز، حتی در سفر به مناطق روستایی، از لبنیات غیر پاستوریزه استفاده نمی‌کنید، نگران بیماری‌های مشترک بین انسان و دام نباشید. دامپزشک مسؤول کشتارگاه قبل و بعد از ذبح دام حیوانات را معاینه و لاشه آنها را بررسی می‌کند و درصورت نیاز گوشت ناسالم را ضبط یا اصلاح می‌کند. بدلیل تغییرpH گوشت در مدت 24 ساعت بعد از ذبح، بسیاری از عوامل میکروبی موجود در آن از بین می‌روند، بنابراین اگر ظاهر لاشه تیره، مرطوب، غیر طبیعی و زرد نباشد یا کیست در کبد و ریه وجود نداشته باشد احتمالا گوشت سالم است.

در مورد لبنیات پاستوریزه به شرط نگهداری در یخچال احتمال وجود آلودگی میکروبی بسیار پایین است، بنابراین هنگام خرید ضمن بررسی ظاهر مواد غذایی به شرایط نگهداری در محل فروش نیز توجه نمایید.

سالمونلا، ای.‌کولای، عامل بیماری تب مالت و استافیلوکوکوس از جمله میکروب‌های تهدید کننده سلامت انسان هستند که ممکن است در محصولات دامی‌یافت شوند. از مصرف لبنیات خام و محلی غیرپاستوریزه به شدت پرهیز نمایید. خوردن تخم مرغ خام و جگر خام می‌تواند شما را به شدت به دردسر اندازد.

با خوردن تخم مرغ خام به استقبال آنفلوانزای مرغی و میکروب سالمونلا می‌روید و با خوردن جگر خام تب مالت در کمین شماست. پاستوریزاسیون شیر در کارخانه این اطمینان را به مصرف کنندگان می‌دهد که به بیماری‌های تب مالت، سل، سیاه زخم و تب کیو مبتلا نمی‌شوند.در حالیکه در گذشته توجه درباره بیماری‌های ناشی از غذا معطوف به اثرات فوری عفونت‌های حاد بوده است تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که بعضی از میکروب‌ها عوارض طولانی مدت و اثرات جدی بر سلامت و اقتصاد دارند. برای مثال سالمونلا ممکن است عامل التهاب مفصل یا مشکلات قلبی در طولانی مدت برای مصرف کننده شود.

محصولات با منشا دامی‌در کارخانه‌ها و مراکز عرضه به دلایل مختلف ممکن است به میکروب‌ها آلوده شوند یا بار میکروبی آنها آنقدر بالا رود که غیرقابل مصرف شوند. دست آلوده کارگران در کارخانه، وجود زخم باز در دست کارگرانی که از دستکش استفاده نمی‌کنند و ابتلای کارگران به بیماری‌های عفونی پوستی، تنفسی و گوارشی از جمله دلایل آلوده شدن مواد غذایی به میکروب‌ها می‌باشد.

میکروب‌ها ممکن است مستقیما در انسان تولید بیماری کنند، سبب تسریع روند فساد میکروبی شوند یا تحت شرایط خاص با تولید سم انسان را مسموم سازند. آلودگی به میکروب‌ها در گوشت می‌تواند سبب تغییر کیفیت ظاهری گوشت و لزج شدن سطح آن یا ایجاد بو و رنگ غیرطبیعی در گوشت شود.

در لبنیات تغییر بو، طعم و کیفیت ظاهری مثل کپک زدن پنیر یا کش آمدن ماست یا بریدن شیر از جمله نشانه‌های تاثیر میکروب‌ها می‌باشند.

کنترل‌های بهداشتی:

 کنترل‌های بهداشتی، شامل تمام محصولات با منشا دامی‌می‌شود که به مصرف انسان می‌رسد، بنابراین تخم مرغ، محصولات دریایی و عسل نیز باید از نظر آلودگی‌های میکروبی و شیمیایی کنترل شوند. هرچند امروز کنترل کیفی و بهداشتی مواد غذایی بیشتر از گذشته صورت می‌گیرد و دستورالعمل‌های مدون در این زمینه وجود دارد، ولی مشکلات اجرایی و مصرف محصولات تولید شده بدون مجوز، همچنان سلامت انسان را تهدید می‌کند.

کنترل امنیت غذا در کل زنجیره غذایی از مزرعه و دامداری تا میز غذا مبحث بسیار مهمی‌در تضمین بیشتر امنیت غذا برای مصرف کننده می‌باشد. درحال حاضر بعضی از کارخانه‌ها گواهی HACCP اخذ و بر روی برچسب بسته بندی محصولات تولیدی خود درج کرده‌اند. HACCP سیستمی‌ است برای شناسایی، ارزیابی و کنترل بحران در تمام مراحل تولید و عرضه مواد غذایی و درواقع سعی می‌شود با اجرای این سیستم خطرات شیمیایی، فیزیکی و میکروبی به حداقل ممکن برسد.

توجه کنید گرچه نام‌های تجاری معتبر و محصولاتی که دارای گواهی HACCP بر روی برچسب بسته‌بندی می‌باشند ممکن است سالم تر و با کیفیت تر از بقیه محصولات باشند، ولی این به معنی سلامت کامل این محصولات یا نقص در محصولات دیگر نمی‌باشد. هنگام خرید، توجه به شرایط نگهداری و عرضه محصول، بررسی کیفیت ظاهری و رعایت نکات بهداشتی در تغذیه نقش بسیار مهمی‌در حفظ سلامت شما دارد.

داروهــا:

آنتی بیوتیک‌ها، ضدالتهاب‌ها، محرک‌های رشد و ضدانگل‌ها از جمله داروهایی هستند که در دام‌ها مصرف می‌شوند و عوارض باقیمانده دارو در محصولات دامی‌متوجه انسان می‌شود. مصرف دارو بدون مجوز دامپزشک یا بیشتر از حد توصیه شده و عدم گذر از دوره انتظار از فاکتورهای اصلی مشکل زا می‌باشند. دوره انتظار به دوره‌ای گفته می‌شود که پس از تجویز یک دارو برای دام بیمار، باید از مصرف شیر و گوشت آن اجتناب کرد. ایجاد سویه‌های باکتریایی مقاوم به آنتی‌بیوتیک، مسمومیت و واکنش‌های آنافیلاکتیک از جمله نگرانی‌ها ی مورد توجه می‌باشند. استفاده از آنتی بیوتیک‌ها سبب تسریع ظهور سویه‌های بیماریزای مقاوم به آنتی بیوتیک می‌شودکه درمان انسان و حیوان را می‌تواند پیچیده‌تر نماید.