مهندس مسیح انصاری كارشناس ارشد صنایع غذایی
در این روزهای زیبا، شاد و با طراوت ایام عید و تعطیلات نوروزی، بسیاری از خانواده هایی كه قصد گشت و گذار و سیر و سیاحت دارند در تلاشند كه تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای سفر نوروزی را مهیا كنند.
نگهداری نامناسب مواد غذایی در طول سفر می تواند سبب بیماری های ناشی از مصرف غذاهای آ‌لوده شده و تعطیلا ت ناگواری را به دنبال داشته باشد.
از جمله این بیماری ها می توان به مسمومیت های غذایی اشاره كرد كه علا یم مشترک آن اسهال، تهوع، آ‌شفتگی در معده، گرفتگی و انقباض عمومی بوده كه به ویژه در كودكان، مادران حامله، مسن ترها، بیماران خاص و افرادی كه ایمنی بدن آ‌نها ضعیف است، شدت بیشتری خواهد داشت.
در این نوشتار هدف ما بیان <قواعد پنج گانه سفر كردن با غذا> می باشد كه رعایت این موارد، سلا مت بیشتری را در طی مسافرت، تضمین می نماید.
قواعد پنج گانه سفر كردن با غذا
۱– از قبل برنامه ریزی كنید
ابتدا یک سردكن تهیه نمایید. برای تامین سرمای سردكن نیاز به مقدار كافی یخ دارید، می توانید از بسته های ژل فریزری نیز استفاده كنید؛ بسته های ژل فریزری را از شب قبل در فریزر قرار دهید تا ژل آن منجمد شود؛ این ژل می تواند همانند یخ، سرمای مورد نیاز سردكن را تامین نماید.
تامین یخ و یا بسته ژل فریزری باید قبل از بسته بندی مواد غذائی صورت پذیرد.
چه غذاهائی را برای سفر به همراه خود ببریم؟
برخی از مواد غذائی مانند میوه ها، سبزی جات، نان، كراكرها، بیسكویت ها، برخی پنیرها و... برای نگهداری نیاز به سرما ندارند، لیكن مواد غذایی سریع فاسد شدنی نظیر گوشت، مرغ، ماهی، شیر، تخم مرغ، خامه، پنیر فتای ایرانی و... نیاز به سرما دارند.
چنانچه غذاهای پخته شده را بیش از نیاز تهیه می نمائید، برنامه ریزی كنید تا باقی مانده آن را در سردكن حاوی یخ در طول سفر حفظ كنید.
۲– ایمنی بسته های موادغذایی را حفظ كنید
بسته های موادغذایی را مستقیما از یخچال به سردكن حاوی یخ منتقل كنید. بسته های گوشت، مرغ و ماهی كاملا منجمد شده باعث حفظ سرما در سردكن شده و در طی سفر ایمنی غذا را بیشتر می كند.
سردكن را به طور كامل حاوی یخ نمایید تا سرما را به مدت طولا نی تر حفظ كند. در سردكن هایی كه دارای یخ كمتری هستند.
فضاهای خالی را با یخ بیشتری پر كنید و یا سعی كنید آن را با غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه و سبزی ها پر نمائید.
بسته های حاوی گوشت، مرغ و ماهی خام را دولا یه بپوشانید تا چنانچه در كنار غذاهای آ‌ماده خوردن و یا مواد غذایی غیرقابل پختن مانند كاهو، گوجه فرنگی و یا خیار سالا د قرار گیرند. شیرابه آ‌نها به این گونه غذاها برخورد نكند.
سعی كنید برای سفر از ۲ سردكن استفاده كنید. یكی برای مواد غذائی سریع فاسد شدنی و دیگری برای غذاهایی كه در طی روز استفاده می شوند.
همچنین بزرگترها و كوچكترها باید از دست زدن مداوم به سردكن حاوی غذاهای سریع فاسدشدنی و بازكردن درب آن خودداری كنند.
۳– سرمای سردكن را حفظ كنید
سردكن را در محل سرد و یا محلی كه كمتر در معرض گرمای ماشین و یا نور خورشید قرار دارد، جاسازی نمائید.از باز و بسته كردن درب سردكن كه سبب از بین رفتن سرما در آن می شود، خودداری كنید.
در زمانی كه یخ موجود در سردكن ذوب می شود، با جایگزین نمودن یخ تازه، سعی در حفظ سرمای آن نمائید.
۴– غذاهای حساس و فاسدشدنی، گرم شده را دور بریزید
جهت جلوگیری از كاهش سرمای سردكن، قبل از قرار دادن مواد غذائی گرم در درون سردكن، گرمای آن را خارج كنید.
بعد از مصرف غذاهای گرم، باقیمانده آن را به سرعت سرد نمائید، زیرا گرمای موجود در غذاهای گرم، باعث رشد و تكثیر سریع باكتری های عامل سمومیت می شوند.
در انتهای روز و پس از مصرف غذاها، چنانچه یخ درون سردكن، ذوب شده باشد و باقیمانده غذاها به صوت گرم حس شوند، باید باقیمانده غذاهای حاوی گوشت یا مرغ را دور ریخت. البته غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه ها، سبزیجات، نان و نوشیدنی ها نیاز به سرما ندارند و برای مصرف قابل قبول هستند.
۵– دست ها و ظروف را تمیز و پاكیزه حفظ كنید
با شستن دست ها و وسایل مرتبط با غذا، خود و خانواده تان را از خطر باكتری های بیماریزا حفظ كنید. یادآ‌وری می شود شستن دست ها، ۵۰ درصد خطر آ‌لودگی را كاهش می دهد.
اگر صابون و آ‌ب در دسترس نباشد، بشقاب و وسایل را به درستی بسته بندی كنید تا آ‌نها را در مقصد با آ‌ب گرم و صابون (مایع ظرفشویی) شستشو نمائید.
مواد غذایی را در مبداء و به صورت خانوادگی تهیه نمائید، این عمل باعث ذخیره مالی و زمانی برای خانواده در طی مسافرت می شود.
به عنوان مثال تهیه آ‌بمیوه خانوادگی اقتصادی تر از آ‌بمیوه های تک نفره می باشد و همچنین بطری آ‌ب معدنی خانوادگی و در ضمن برای صرف آ‌ب، برای هر نفر از اعضای خانواده به طور مجزا یک لیوان تهیه فرمائید.
برای جلوگیری از ذوب شدن یخ مخصوص آ‌ب، آن را در سردكن قرار دهید تا هم سرمای سردكن را بیشتر حفظ كند و هم دیرتر ذوب شود.
بعد از صرف غذا، سردكن را دوباره با غذاهای غیرفاسد شدنی، پرنمائید (در صورت عدم تامین یخ)، چنانچه یخ برای سردكن تامین شود، می توان غذاهای فاسدشدنی را نیز در درون سردكن قرار داد.
در سفرهای طولا نی و برای جلوگیری از خستگی یا بی حوصلگی مسافرین، هر ۱ یا ۲ ساعت، یک میان وعده مناسب را پیشنهاد دهید.
برای پیشگیری از اعتراض كودكان به منظور اعلا م گرسنگی هر یک ساعت ۱ خوراكی سبک به كودكان بدهید.
البته در این رابطه برخی اسنک ها بهتر از سایرین هستند مانند میوه های تازه یا خشک شده، مغزها همانند پسته و بادام، بیسكویت و... كه قابلیت مهار گرسنگی كودكان را داشته و در ضمن همانند چیپس، پفک، شكلا ت و نوشابه، سلا متی آ‌نها را به خطر نمی اندازد.
چنانچه در طی سفر كردن قصد خوردن غذا در رستوران ها، كبابی ها، ساندویچی ها و... را دارید، سعی نمائید قبل از سفارش دادن غذا، وضعیت بهداشتی محل و پرسنل واحد صرف غذا را ارزیابی نمایید، این عوامل بهترین عامل انتخاب شما می توانند باشند.
چنانچه به وضعیت بهداشتی این محل ها شک داشته باشید، آ‌نجا را ترک نمایید و محل مناسب تری را انتخاب كنید.
اگر ناچار به انتخاب محل هستید، سعی كنید قبل از مصرف غذا از كیفیت آن از طریق بینایی، بویایی، چشایی و... مطلع شوید.
ضمنا غذاهایی را انتخاب كنید كه از تركیب مواد غذایی كمتری تهیه شده باشند. به عنوان مثال كباب برگ و یا جوجه كباب، در مقابل كباب كوبیده از تركیبات كمتری تشكیل شده اند، لذا اولویت مصرف با كباب برگ و یا جوجه كباب در مقابل كباب كوبیده می باشد.
امید است كه با رعایت نكات ایمنی ذكر شده سلامتی خود و خانواده تان را در این ایام فرخنده تضمین كرده و سفری سالم و خوش در پیش رو داشته باشید.
