دكتر سید ضیاءالدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی از دانشگاه آلمان
سیستم ایمنی و دفاعی هر فردی با تشكیلات ساختاری شگفت‌انگیز و تجهیزات فوق مدرن و میلیون‌ها نیروی جنگنده و اطلاعاتی و دفاعی و تخصصی از بدن در مقابل میلیاردها عوامل بیماری‌زای مختلف ویروسی، میكروبی – قارچی و مواد شیمیایی و رادیكال‌های آزاد و حتی دفاع در قبال طغیان‌های سلول‌های خودی و انحرافی سرطانی و یا خیانت پیشه و مخرب و مهاجم بافت‌ها و ارگان‌های حساس حفاظت می‌كند. تی‌سل‌های كمكی (TH) و مهاركننده (TS) و كشنده (TK) لنفوسیت‌ها یا سلول‌هایی هستند كه بعد از ساخته شدن در مغز استخوان در ایام نوزادی به غده تیموس مهاجرت نموده و در این پادگان دفاعی به سه گروه متخصص فوق‌الذكر تبدیل می‌شوند.
دسته دیگری از سلول‌های سفید خونی (WBC) با كمك مغز استخوان و سیستم لنفی رشد كرده و به حد بلوغ رسیده وظایف معین و مشخص را در دفاع كلی بدن به عهده دارند. ماكروفاژها یا بیگانه‌خواران گرچه بدون كمك و وابستگی به محل خاص رشد می‌كنند، ولی اغلب تمایل دارند در مسیر جریان خون به هر گوشه و كناری حركت نموده و با ایست و بازرسی و كنترل سلول‌های مختلف بدن جهت شناسایی و تفكیك سلول‌های خودی و غیرنفوذی از عوامل بیگانه سركشی به عمل آورند. از دیگر وظایف آنها سالم‌سازی محیط و حذف مواد زائد و بیگانه در زمانی است كه بدن به حالت آماده‌باش نیست.
كار اصلی ماكروفاژها یا بیگانه‌خواران گشت و كنترل عوامل خودی و شناسایی سلول‌ها با تركیبات بیگانه می‌باشد. این سلول‌ها نه تنها ویروس‌ها و باكتری‌ها و سلول‌های خودی طغیان‌گر سرطانی را با پاهای كاذب خود به درون خود كشیده و از بین می‌برند، همچنین وظیفه پاك‌سازی محیط بافت‌ها و ارگان‌ها از مواد زائد، سلول‌های مرده و مواد پخش شده از فعل و انفعالات ناشی از جنگ و گریز با عوامل غیرخودی را نیز برعهده دارند. این سلول‌های دفاعی با آگاهی و هوشیاری و با ابزارهای شناسایی خود، سلول‌های مختلف را تشخیص می‌دهند و تفكیك می‌كنند، ولی هنگامی كه در شناسایی دقیق دچار تردید می‌گردند، سلول‌های كمك‌كننده TH را به كمك می‌طلبند.
این سلول‌ها از مهم‌ترین اعضای كادر دفاعی بوده و قادر به تحریك و آماده‌سازی تمام سیستم دفاعی می‌باشند. بدین ترتیب در مقابله با مهاجم یا مهاجمان با خنثی‌سازی توطئه‌گرها گرچه خود به شدت نبرد را شروع كرده‌اند، ولی با همكاری ماكروفاژها به نابود كردن دشمنان سلامتی می‌پردازند و در پایان موفقیت‌آمیز این نبرد سلول‌های مهاركننده TS یا T.Suppressor وارد عمل شده و سیستم ایمنی تحریك شده را به سوی آرامش سوق می‌دهند؛ اما سیستم همچنان در موقعیت آماده‌باش قرار دارد.
وظیفه دیگر THها یا سلول‌های كمك‌كننده، فرستادن اطلاعات به دست آمده به سلول‌های B می‌باشد. این گروه از سلول‌های دفاعی مسؤول جنگ شیمیایی هستند و در قبال اجرام بیگانه آنتی‌بادی اختصاصی تولید كرده و به سوی مهاجمان ارسال می‌كنند كه بدین‌سان آنها را فلج نموده و تجهیزاتشان را خنثی و از تشكیلات و توانایی آنها اطلاعاتی را ضبط و راه‌های خنثی‌سازی و نابودی آنها را مشخص و بایگانی می‌نمایند.
گرچه سلول‌های كشنده TK با چنگال‌های آماده در انتظار مهاجمانی می‌باشند كه از خطوط مقدم جبهه نبرد با ترفندهای مختلف عبور نموده و فراتر از محدوده نبرد راه پیدا كرده‌اند، با قدرت شناسایی قوی خود با ترشحات مهلكی كه متناسب با دشمن شناخته شده آنها را فلج و زمینگیر می‌نماید ولی عمده وظیفه TKها یا سلول‌های كشنده، شناخت و مبارزه با سلول‌های خائن، منحرف و طغیان‌گر خودی است.
چنین سلول‌هایی به موقع شناخته و قبل از تكثیر و تهاجم سلول‌های سرطانی محاصره و نابود می‌گردند. حال با این تشریح ساده، با قسمتی از وظایف سیستم دفاعی بدن آشنا شدیم، لازم است ضمن اعلام این موضوع كه پیچیدگی و وظایف متعدد و مختلف سیستم دفاعی بدنمان چنان گسترده و شگفت‌انگیز می‌باشد كه جهت تشریح قسمتی بیشتر از موارد گفته شده احتیاج به ساعت‌ها قلم فرسایی دارد؛ لذا فعلا به همین مقدار بسنده نموده و خاطرنشان می‌سازیم گرچه ساختار، قدرت و وسعت سیستم دفاعی به خصوصیات ذاتی و ارثی افراد بستگی دارد، ولی عملكرد كامل آن تحت تاثیر شرایط محیطی و تغییرات فصلی، شیوه زندگی و عادات غذایی است كه به شدت تقویت و یا تضعیف می‌شود و سرنوشت فرد را در قبال ابتلا یا عدم ابتلا به بیماری‌ها معین می‌سازد.
ارتباط تنگاتنگی بین توانایی سیستم ایمنی، افزایش تعداد گلبول‌های سفید و تقویت توان دفاعی آنها با نوع و میزان غذای مصرفی روزانه وجود دارد؛ مثلا غذاهای پرچرب اشباع شده و سرشار از انرژی با چگالی بسیار ناچیز موادمغذی (ویتامین‌ها و مواد معدنی و اسیدآمینه‌های ضروری) و سرشار از رادیكال‌های آزاد سیستم ایمنی را تحلیل برده و با كاهش تعداد تی سل‌ها و یا حذف آنها، قدرت مبارزاتی سیستم خادم و همیشه در صحنه نیروی دفاعی تضعیف می‌گردد.
از آنجایی كه سیستم ایمنی و دفاعی بدن ما علاوه بر موارد گفته شده عملكرد ویروس‌ها، باكتری‌ها، انگل‌ها و قارچ‌های مختلف و سلول‌های سرطانی بدن را خنثی می‌كند، تعداد كثیری از سایر بیماری‌ها نیز تحت تاثیر سیستم دفاعی بدن قرار می‌گیرند و تعدیل یا خنثی می‌شوند، مثلا عفونت‌های مزمن و التهابی یا حساسیت‌های مختلف و آلرژی‌های متعدد و بیماری‌های خودایمنی و تحلیل برنده نیز در ارتباط با عملكرد سیستم دفاعی بدن می‌باشند.
