زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه

یکی از بیماری‌های قدیمی ناشی از اختلال متابولیسم پورین، نقرس نام دارد.

در این بیماری سطوح بالایی از اسیداوریک در خون به شکل غیرعادی تجمع پیدا می‌کند که به آن هایپراورمیا گفته می‌شود.

در این افراد ضمناً بیماری‌های کلیوی نیز شایع بوده و ممکن است سنگ‌های اسیداوریکی نیز ایجاد شوند.

به موازات پیشرفت بیماری، علائم نیز به دفعات بیشتر و به‌مدت طولانی‌تر بروز می‌کنند.

متاسفانه، شیوع نقرس در حال افزایش بوده و در چند دهه‌ی اخیر، شیوع آن در اغلب نقاط جهان افزایش یافته است.

بیماری معمولاً پس از سن 35 سالگی رخ داده و بیشتر مردان را گرفتار می‌کند.

با افزایش سن، این نسبت در هر دو جنس مساوی می‌شود.

علت بیماری چیست؟ 

نقرس با حمله‌ی حاد و ناگهانی، دردهای آرتریتی موضعی که معمولاً از انگشت شست شروع شده و تا پاها ادامه می‌یابد، مشخص می‌شود.

رسوب اسید اوریک ممکن است بافت مفصل را تخریب كرده منجر به علائم مزمن آرتریت شود.

در نتیجه، اورات سدیم تشکیل شده و به شکل توفی در مفاصل کوچک و اطراف بافت‌ها رسوب می‌کند.

یک محل کلاسیک نقرس مزمن حلزون گوش است. یك مکان شایعتر انگشت شصت یا زانو می‌باشد.

فاکتورهای ژنتیکی نقش مهمی در بیماری زایی نقرس و تنظیم سطوح اسیداوریک سرم بازی می‌کنند.

یکی از عوارض همراه نقرس چاقی است. گرچه بنظر می‌رسد کاهش وزن عامل حفاظتی باشد، کتوزیس مرتبط به گرسنگی طولانی و همچنین رژیم کم کربوهیدرات می‌تواند در حمله‌ی نقرس شرکت داشته باشد.

گاهی اوقات اختلالات به حدی است که ناچار بایستی بیمار جراحی شود.

پرفشاری خون و مصرف داروهای پیشاب آور (که برای درمان پرفشاری خون نیز استفاده می‌شوند)، از جمله عوامل خطر محسوب می‌شوند.

مطالعات اپیدمیولوژیک بین نقرس و چربی بالای خون، دیابت ملیتوس و سندروم مقاومت به انسولین ارتباط پیدا کرده‌اند.

تغذیه درمانی

اوریک اسید مشتق شده از متابولیسم پورین‌ها، بخشی از نوکلئوپروتئین ها را تشکیل می‌دهد.

حدود دو سوم پورین روزانه تولید شده در بدن، از بازسازی سلولهای خود بدن گرفته می‌شود و فقط یک سوم باقیمانده از طریق رژیم غذایی حاصل می‌گردد.

اگرچه نقرس بطور سنتی با یک رژیم کم پورین درمان می‌شده، ولی امروزه داروها بطور گسترده‌ای به جای رژیم‌های محدود و سخت جایگزین شده‌اند.

به هر حال، بیماران می‌توانند با پیروی از راهنمایی‌های تغذیه‌ای نقش فعالی در مدیریت نقرس داشته باشند.

نتایج سومین بررسی تغذیه و سلامت ملی آمریکا نشان داد که سطوح بالاتر مصرف گوشت و غذاهای دریایی منجر به افزایش سطوح سرمی اوریک اسید در بزرگسالان می‌شود، ولی با کل پروتئین دریافتی ارتباطی ندارد.

 توصیه‌ی بیماران به مصرف برنامه غذایی متعادل با محدود کردن دریافت غذاهای حیوانی و الکل، اجتناب از غذاهای پرپورین، محدود کردن مصرف غذاهای پر فروکتوز (از قبیل نوشابه‌های شیرین و آب میوه‌ها، آب نبات و شیرینی‌ها)، کنترل میزان پروتئین غذا و کاهش دریافت کربوهیدرات‌های ساده (جهت دستیابی به کاهش وزن و بهبود حساسیت به انسولین)، ضروری است.

دریافت بالای مایعات (8 تا 16 لیوان در روز) جهت افزایش دفع اسید اوریک (بمنظور به حداقل رساندن احتمال اختلالات کلیوی) باید توصیه شود.

محصولات لبنی (شیر و پنیر)، تخم مرغ، پروتئین‌های گیاهی، گیلاس و قهوه عوامل محافظتی به نظر می‌رسند، كه احتمالاً بعلت قلیایی بودن این غذاها است.