دکتر پیام فرحبخش؛ متخصص تغذیه
بیماری پارکینسون یک بیماری پیشرونده عصبی است. پیشرونده (یا دژنراتیو) به معنی آن است که معمولا در طول زمان بدتر می‌‌شود و عصبی یعنی که بر سیستم اعصاب تاثیر می‌‌گذارد (این سیستم شامل مغز، نخاع و اعصاب در سراسر بدن است).
علائم اصلی پارکینسون عبارتند از کندی حرکت (برادیکینزی)، سفت شدن و خشکی ماهیچه‌‌ها، لرزش و بی ثباتی وضعیتی (مشکلات تعادل). در حالی که پارکینسون به طور معمول به عنوان "اختلال حرکتی" توصیف می‌‌شود، فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است از سایر علائم مانند یبوست، خلق و خوی افسرده، خستگی، مشکلات خواب و حافظه برخوردار باشد.
علائم پارکینسون را می‌‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: نشانه‌‌های حرکتی (علایمی که سیستم حرکتی را درگیر می‌‌کنند) و علائم غیر حرکتی (علایمی که سیستم حرکتی را درگیر نمی کنند).
نقش تغذیه در پارکینسون چیست؟
- دوپامین انتقال دهنده عصبی است که در بدن از اسیدهای آمینه ساخته می‌‌شود که اسیدهای آمینه هم خود زیر ساخت پروتئین‌‌ها هستند. هر بار که پروتئین با کیفیت بالا (مانند گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، مرغ و آجیل) می‌‌خوریم، این پروتئین در بدن به اسیدهای آمینه آن تجزیه می‌‌شود. دو اسید آمینه فنیل آلانین و تیروزین در بدن به ال – دوپا تبدیل می‌‌شود که سپس در مغز به دوپامین تبدیل می‌‌شود.
- ویتامین‌‌ها و مواد معدنی برای هر مرحله از این فرآیند تبدیل لازم است، بنابراین کمبود این مواد ممکن است باعث کاهش تولید دوپامین شود.
- داروهای ال - دوپا برای جذب با اسیدهای آمینه موجود رژیم رقابت می‌‌کنند، بنابراین زمان مصرف ال – دوپا و مصرف پروتئین باید برای جذب و اثربخشی مطلوب دارو و کاهش اثرات جانبی مدیریت شود و به عبارت دیگر دارو همزمان با غذای پروتیینی مصرف نشود.
بنابراین، رویکرد درمان تغذیه ای به پارکینسون شامل موارد زیر است:
- حمایت از تولید دوپامین با اطمینان از پیش سازهای مناسب (اسیدهای آمینه) و ریز مغذیها (ویتامین‌‌ها و مواد معدنی)
- توجه به تداخلات غذا و دارو به منظور افزایش اثربخشی و کاهش عوارض جانبی
- بهینه سازی وضعیت تغذیه و رفع مشكلات همراه (نشانه‌‌هایی كه ممكن است به علت پاركینسون در نظر نگرفته باشد اما همراه با آن به وجود می‌‌آید و عوامل تغذیه ای می‌‌تواند در کاهش و یا رفع آنها سهمی داشته باشد). این معضلات شامل یبوست، افسردگی، خستگی و بی خوابی هستند.
از آنجاییکه که علت پارکینسون نا شناخته است، سموم زیست محیطی مانند آفت کش‌‌ها و علف کش‌‌ها در بروز بیماری موثر شناخته شده‌اند.
محققان این مواد شیمیایی را در مغز بیماران پارکینسون بیشتر پیدا کرده اند و میزان بروز پارکینسون در مناطقی که بیشتر از این مواد شیمیایی استفاده می‌‌شود هم بالاتر است.
همچنین مصرف سمومی که خود فرد از طریق رژیم نادرست غذایی وارد بدنش می‌‌کند مانند الکل و کافئین در صورتیکه کمتر وارد بدن شوند مسیرهای سم زدایی بدن عملکرد بهتر و کاملتری از خود نشان خواهند داد.
اطمینان از مصرف زیاد آنتی اکسیدان‌‌ها از میوه‌‌ها و سبزیجات تازه توصیه می‌‌شود. این مواد مغذی ممکن است به مبارزه با التهاب (یک ویژگی عمده پارکینسون) کمک کند و از مسیرهای سم زدایی بدن شما نیز پشتیبانی کند.
همچنین مصرف مواد مغذی خود را بهینه کنید و مطمئن شوید که سیستم گوارش شما به خوبی کار می‌‌کند به طوری که حداکثر جذب مواد مغذی اتفاق می‌‌افتد.
شناسایی هر گونه عدم تحمل غذایی و اجتناب از این غذاها مانند (گلوتن، لبنیات، سویا، مخمر) برای یک دوره آزمایشی 2 تا 3 هفته تا ببینید آیا بدن شما به این مواد حساس است یا خیر.
هر تغییر قابل توجهی در رژیم غذایی شما نباید در طولانی مدت بدون مشورت با پزشک متخصص تغذیه ادامه یابد تا اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی شما متعادل و متناسب است.
سطح قند خون خود را متعادل نگه دارید. خوردن شکر و کربوهیدرات‌‌های تصفیه شده موجب افزایش ناگهانی و افت ناگهانی در قند خون می‌‌شود که نشانه‌‌های آن شامل خستگی، تحریک پذیری، سرگیجه، بی خوابی، افسردگی، عرق بیش از حد (به ویژه در شب)، حافظه ضعیف و فراموشی است. علاوه بر این، گلوکز بیش از حد در خون موجب التهاب می‌‌شود که یکی از ویژگی‌‌های پارکینسون نیز هست.
هموسیستئین
هوموسیستئین یک اسید آمینه است که اگر بالا باشد، سمی است و برخی مطالعات نشان داده اند که در افراد مبتلا به پارکینسون افزایش یافته است.
در این مرحله مشخص نیست که آیا سطوح بالاتر هموسیستئین در توسعه پارکینسون نقش دارند یا اینکه آیا پارکینسون (یا داروهای پارکینسون) به سطوح بالاتر هموسیستئین کمک می‌‌کند.
در هر صورت، کاهش هوموسیستئین به سطح سالم یک ایده خوب است. مواد مغذی مورد نیاز برای کاهش هموسستین شامل اسید فولیک، ویتامین B12 و B6 و روی است.
برخی از این مواد مغذی عامل تولید دوپامین هم هستند.
مصرف امگا 3 خود را افزایش دهید
امگا 3 دارای ضد التهابی است که ممکن است مفید باشد چرا که التهاب عصبی یکی از ویژگی‌‌های پارکینسون است.
مشکلات رفتاری نیز یکی از ویژگی‌‌های رایج بیماری هستند و تحقیقات زیادی در خصوص خواص چربی‌‌های ضروری امگا 3 انجام شده است.
یک آزمایش به طور قابل توجهی بهبود افسردگی در بیماران پارکینسون که با مکمل‌‌های چربی امگا 3 را گزارش کرد.
غنی‌ترین منبع غذایی از ماهی‌‌هایی مانند ماهی سالمون، ماهی قزل آلا، ماهی خال مخالی، شاه ماهی، ساردین و تن است.
ویتامین D
ویتامین D یک موضوع داغ برای تحقیق است، زیرا کشف شده است که ما گیرنده‌‌هایی از این ویتامین در مغز داریم که باعث افزایش رشد سلول‌های مغزی می‌‌شود و همانند هورمون رشدی برای این سلول‌ها است.
همچنین این ویتامین اثرات ضد التهابی دارد. این ریز مغذی عمدتا توسط تابش نور خورشید بر روی پوست تولید می‌‌شود.
از آنجایی که کمبود ویتامین D امروزه مترادف با پیری در نظر گرفته می‌‌شود، لذا اطمینان داشتن از اینکه سطح خوبی از این ویتامین داشته باشید، منطقی است.
سطح منیزیوم خود را افزایش دهید
منیزیم ماده معدنی است که به عنوان یک آرامبخش طبیعی عمل می‌‌کند.
برخی از نشانه‌‌های کمبود عبارتند از: لرزش عضلانی، اسپاسم، ضعف عضلانی، بیخوابی یا عصبی بودن، فشارخون بالا، ضربان قلب نامنظم، یبوست، بیش فعالی، افسردگی. نقش منیزیوم در حمایت از خواب خوب نیز ممکن است در اینجا بسیار مهم باشد، زیرا بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون دارای الگوهای ضعف خواب هستند.
تحقیقات در مورد هر گونه ارتباط بین منیزیم و پارکینسون مطالعه گسترده ای انجام نشده است، اما بیمارانی که به طور مرتب آزمایش می‌‌شوند، مشخص شده که درمان کمبود منیزیم با توجه به نقش آن به عنوان یک آرامش، قطعا ارزش توجه به کاهش اسپاسم و اضطراب و بهبود خواب را دارد.
