دکتر محمد رستمی‌نژاد؛ ایمونولوژیست
* لطفاً قبل از اینکه پزشک بیماری شما را تأیید کند، از رژیم غذایی بدون گلوتن استفاده نکنید.
* اگر علائم شما با رژیم بدون گلوتن بعد از گذشت ۶ ماه برطرف نشد حتماً پزشک خود را در زمینه این مشکل مطلع نمایید.
لطفاً از درمان بدون نظر پزشک متخصص و خودسرانه و یا پیشنهاد رژیم بدون گلوتن به اقوام و دوستان پرهیز نمایید.
* میوه‌های تازه و سبزی سرشار از مواد مغذی، ویتامین و املاحی هستند که بدن بیماران سلیاکی به آن نیاز دارد. در نتیجه، میوه و سبزی را در سبد غذایی خود قرار دهید.
افرادیکه مبتلا به سلیاک هستند و بیماری آنها تشخیص داده شده، پس از کلی پیگیری و آزمایش‌ها و صرف هزینه تازه به این مرحله می‌رسند که چه رژیم غذایی را باید در پیش بگیرند.
از آنجائیکه بیماری سلیاک ارتباط مستقیمی با سبک زندگی و تغذیه افراد دارد، بنابراین رژیم غذایی رکن اصلی کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض ناخوشایند آن برای بیمار می‌باشد.
آیا رژیم غذایی فاقد گلوتن سالم می‌باشد؟
بله، هیچ دلیلی وجود ندارد که بیماران سلیاکی نتوانند غذاهای سالم بخورند. در اینجا ۷ مرحله جهت متعادل کردن رژیم غذایی فاقد گلوتن ذکر می‌شود.
مرحله اول) خوردن غذاهای معمولی بر پایه غذاهای کربوهیدرات دار و دارای نشاسته مانند
1. برنج (دودی، هندی، پاکستانی، طارم و ...)
2. سیب‌زمینی (انواع آن)
3. بارهنگ
4. حبوبات و دانه‌های فاقد گلوتن (گندم سیاه، ارزن، ذرت خوشه‌ای)
5. انواع نان‌های فاقد گلوتن
این غذاها سرشار از انرژی و تأمین کننده فیبر، کلسیم، آهن و ویتامین B بدن هستند. حبوبات و دانه‌های فاقد گلوتن را می‌توانید از سوپرمارکت محله‌تان خریداری نمایید.
مرحله دوم) مصرف میوه و سبزی ۵ مرتبه در روز
میوه و سبزی‌ها بطور طبیعی بدون گلوتن، حاوی فیبر بالا و چربی کم هستند و به رفع گرسنگی کمک می‌کنند.
آنها سرشار از ویتامین‌های آنتی اکسیدان و مواد معدنی هستند.
سعی کنید از انواع میوه‌ها و سبزی فصلی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
بخشی از میوه و سبزی‌هایی که می‌توانید در طول روز مصرف نمایید به شرح ذیل می‌باشد:
1. یک میوه متوسط مانند سیب
2. دو عدد میوه کوچک مانند زردآلو
3. یک خوشه متوسط انگور
4. یک کاسه متوسط سالاد
5. سه قاشق سوپ خوری از انواع سبزی تازه، یخ زده، خشک یا کنسرو شده
مرحله سوم) کاهش مصرف چربی تام، بخصوص چربی‌های اشباع شده
کالری (انرژی) اخذ شده از چربی دو برابر کالری پروتئین و کربوهیدرات به ازای هر گرم است.
می‌توان سه نوع چربی در رژیم غذایی استفاده کرد که هر سه نوع حاوی مقدار مساوی کالری به ازای هر گرم می‌باشد ولی تأثیرات آنها بر بدن فرد متفاوت است.
الف) چربی‌های اشباع
این نوع چربی از محصولات حیوانی مانند انواع کره، چربی گوشت، دمبه و روغن حیوانی تولید می‌شوند و می‌توانند باعث افزایش سطح کلسترول خون و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی شوند.
جهت کاهش جذب چربی‌های اشباع می‌توانید
۱- چربی‌های اضافه متصل به گوشت حیوانات کشتار شده و مرغ را قبل از مصرف جدا کنید.
۲- به جای سرخ کردن، بیشتر از گوشت یا مرغ پخته، کباب شده و بخارپز شده استفاده کنید.
3- محصولاتی که چربی کمتری دارند ولی غنی از کلسیم هستند مصرف نمایید.
ب) چربی‌های اشباع نشده چند زنجیره‌ای
(روغن ذرت و آفتابگردان) و تک زنجیره‌ای (روغن زیتون) تهیه شده از منابع گیاهی
این چربی‌ها جایگزین بسیار مناسبی برای چربی‌های اشباع شده می‌باشند، اما دقت کنید که مقدار کمی از این چربی‌ها را استفاده کنید.
اگر از این روغن‌ها جهت پخت و پز استفاده میکنید، حتماً با استفاده از قاشق‌های چای خوری یا سوپ خوری از مصرف بی رویه و بدون اندازه روغن خودداری نمایید.
ج) امگا ۳
جزء چربی‌های غیر اشباع چند زنجیره‌ای می‌باشد که در رقیق کردن خون و همچنین خاصیت ضدالتهابی مفید می‌باشد.
منبع روغن امگا 3، انواع ماهی و روغن ماهی است. به همین دلیل مصرف ماهی ۲ بار در هفته یک بار آن به صورت سرخ کرده با روغن ماهی توصیه می‌شود.
اگر سابقه بیماری قلبی یا آنژین دارید یا حامله هستید در مورد مصرف روغن ماهی باید با پزشک یا متخصص تغذیه خود صحبت کنید.
از جایگزین‌های گیاهی حاوی روغن امگا ۳ می‌توان به روغن گردو، روغن‌کانولا، بذر کتان و روغن آفتاب گردان اشاره کرد.
مرحله چهارم) کاهش مصرف شکر و غذاهای شیرین
رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی شکر می‌تواند باعث اضافه وزن و از بین رفتن دندان شود.
شکر اغلب به صورت مواد افزودنی به محصولاتی مانند شیرینی‌ها، بیسکویت‌ها، کیک و نوشیدنی‌های گازدار اضافه می‌شود.
مرحله پنجم) مصرف مقدار فراوان فیبر
مصرف مقدار زیاد فیبر در جیره غذایی در بالا بردن سلامت عملکرد دستگاه گوارش و کنترل کلسترول خون مؤثر است.
همچنین مصرف فیبر احساس گرسنگی شما را برطرف کرده و در حفظ وزن ایده‌آل شما کمک می‌کند.
منابع اصلی فیبر، برنج، نان بدون گلوتن، حبوبات (لوبیا و عدس) انواع آجیل و دانه، میوه و سبزی (خصوصاً آنهایی که دارای هسته، دانه و پوست هستند) و سیب زمینی با پوست می‌باشند.
مرحله ششم) نمک کم مصرف کنید
مصرف زیاد نمک علاوه بر ایجاد فشار خون بالا موجب بیماری‌های قلبی و در نهایت سکته می‌شود.
علاوه بر نمکی که ما در هنگام صرف غذا به آن اضافه می‌کنیم، برخی از غذاها مانند پنیر، سوپ‌های آماده و انواع نان، حاوی نمک به میزان کافی می‌باشند.
از طرفی در برخی دیگر از غذاها اعم از غذاهای فرآوری شده، غذاهای آماده و غذاهایی مانند سیب زمینی سرخ کرده و آجیل بو داده مقدار نمک مصرفی بیش از حد مجاز است.
لذا جهت کم کردن مصرف نمک توصیه‌های ذیل را انجام دهید
1- روزانه کمتر از ۶ گرم نمک مصرف نمایید (مثلاً یک قاشق چای‌خوری نمک)
2- مصرف غذاهای حاوی نمک بالا را محدود نمایید.
3- از مصرف نمک زیادی به غذای در حال پخت یا سرو شده بپرهیزید.
4- به‌عنوان بهترین جایگزین می‌توانید از فلفل و ادویه‌جات به‌عنوان طعم‌دهنده استفاده کنید.
مرحله هفتم) استفاده از مایعات
سعی کنید در طول روز حداقل ۸-۷ لیوان آب مصرف کنید.
از مصرف نوشابه‌های الکلی تا حد امکان خودداری نمایید.
