زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مینا عبدالهی؛ دانشجوی دکتری تخصصی (Ph.D) علوم تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران، محسن صدیقیان؛ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران

كیسه صفرا در زیر كبد قرار گرفته است و برای هضم و جذب چربی‌‌ها، ویتامین‌‌های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری است. اختلالات مجاری صفراوی سالیانه میلیون‌‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث درد و رنج می گردد.

درمان شامل درمان تغذیه ای، دارویی و جراحی می‌‌باشد.

یکی از اختلالات شایع کیسه صفرا سنگ‌‌های صفراوی هستند. مصرف رژیم‌‌های حاوی چربی بالا طی مدت زمان طولانی ممكن است فرد را مستعد سنگ‌های صفراوی کند.

کاهش وزن سریع، ناشتایی و یا محدودیت شدید کالری منجر به افزایش احتمال تشکیل سنگهای صفراوی می‌شود.

برخی از فاکتورهای خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی عبارتند از: جنس مونث، حاملگی، سالمندی، سابقه فامیلی، چاقی، دیابت، بیماری‌‌های التهابی روده، مصرف داروهای كاهنده ی چربی، مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی.

سنگ‌های صفراوی در رژیم‌‌های غذایی کم فیبر و پرچرب شیوع بیشتری دارد. استفاده از مقادیر زیاد پروتئین و چربی حیوانی بویژه اسیدهای چرب اشباع و کمبود فیبر در رژیم غذایی منجر به افزایش تشکیل سنگهای صفراوی می‌گردد.

جایگزینی قندهای ساده و کربوهیدرات‌‌های تصفیه شده با کربوهیدرات حاوی فیبر زیاد می‌‌تواند موثر باشد، چرا که افراد مصرف کننده کربوهیدرات تصفیه شده 60 درصد احتمال خطر بالاتری برای تشکیل سنگ‌‌های صفراوی نسبت به افراد مصرف کننده فیبر به ویژه فیبرهای محلول دارند.

رژیم‌‌های غذایی برپایه ترکیبات گیاهی و سبزیجات خطر سنگ‌های صفراوی را کاهش می‌‌دهد. رژیم گیاهی حاوی فیبر بالا و چربی کمی بوده و چربی موجود در آن از نوع اسیدهای چرب غیراشباع و مفید می‌‌باشد.

ویتامین C که عموما در رژیم‌‌های گیاهی و سبزیجات بسیار فراوان وجود دارد با سلامت کیسه صفرا و کاهش اختلالات مربوط با صفرا در ارتباط است.

توجه داشته باشید که کاهش و افزایش وزن مکرر، ناشتایی و رژیم‌‌های حاوی کالری بسیار پایین بر خلاف تصور منجر به افزایش احتمال خطر سنگ‌‌های صفراوی می‌‌شوند.

در کنار کاهش وزن، فعالیت بدنی منظم بصورت حداقل 30 دقیقه در روز منجر به کاهش خطر ابتلا به سنگهای صفراوی می‌‌گردد.

بطور کلی رژیم غذایی کم چرب، پرفیبر و رژیم غذایی با پایه گیاهی توصیه می‌‌گردد.

پس از جراحی و برداشتن كیسه صفرا به تدریج رژیم فرد به یك رژیم معمولی تبدیل می شود که معمولا یکسال بطول می‌‌انجامد.

پیشگیری از اختلالات کیسه صفرا و سنگ‌های صفراوی

- رژیم كم چربی و كم كلسترول. غذاهایی مثل تخم مرغ و چربی‌‌های حیوانی حاوی مانند خامه، كره، گوشت امعا و احشا نظیر جگر، قلوه و... دارای كلسترول می باشند.

این درحالی است که غذاهای گیاهی به هیچ وجه كلسترول ندارند، از آن میان می‌توان به روغن‌‌هایی نظیر روغن زیتون، آفتابگردان، سویا و كلیه مغزها مثل گردو، بادام و... اشاره کرد و آنها را جایگزین چربی‌‌های حیوانی کرد.

البته ذکر می‌‌گردد که کلسترول تخم مرغ در زرده آن است و سفیده کلسترولی ندارد.

- همچنین توصیه می‌‌شود پوست و چربی مرغ و گوشت و چربی‌‌هایی که به صورت مخفی در بین لایه‌‌های گوشت هستند بخوبی گرفته شود.

گوشت ماهی گوشت كم چرب با كلسترول كمتر نسبت به گوشت مرغ و گوشت‌‌های قرمز محسوب می‌‌شود و حاوی اسیدهای چرب مفید است لذا هفته‌ای دو بار حداقل توصیه می‌گردد.

- مصرف سبزیجات فراوان و میوه‌‌ها حداقل 5 واحد در روز به دلیل فیبر بالای آن‌‌ها خصوصا فیبرهای محلول که در ترکیباتی نظیر توت فرنگی، کیوی و... وجود دارند.

- مصرف غلات كامل و نان‌‌های سبوس دار که منجر به دفع کلسترول شده و در این افراد بسیار توصیه می‌‌شود.

- از مصرف غذاهای پر چرب نظیر غذاهای سرخ کردنی،كره، خامه، جگر، قلوه، امعا و احشا و سایر غذاهای پرچرب باید پرهیز شود و بهتر از انواع بخارپز و آب‌پز غذاها بجای سرخ کردن استفاده شود.

- محدودیت مصرف گوشت قرمز و انواع فرآوری شده مانند انواع سوسیس و کالباس و... ماهی و مرغ که چربی و پوست آن کاملا گرفته شده باشد، لوبیاها و سفیده تخم‌مرغ منابع سالم و خوب پروتئین‌‌ها هستند.

همچنین لبنیات کم چرب نیز منابع خوب پروتئین محسوب می‌‌شوند.

- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن و چاقی و نیز فعالیت بدنی منظم.