دکتر ضیاء الدین مظهری متخصص تغذیه و رژیم درمانی
نقش پروتئین‌ها
گرچه عدم تامین پروتئین مورد نیاز در تمام سنین و در هر دو جنس یکی از عوامل عدم انباشت کلسیم کافی در استخوان‌های بدن می‌باشد ولی استفاده نابجا و بیشتر از نیاز نیز میزان دفع کلسیم را از طریق ادرار افزایش داده و موجبات پوکی استخوان‌ها را فراهم می‌سازد مخصوصا پروتئین‌های حاوی اسید آمینه‌های دارای گوگرد مثل متیونین و سیستئین به شدت دفع کلسیم را از طریق کلیه‌ها افزایش می‌دهد قابل توجه بانوان جوانی که جهت کاهش وزن، سریع به رژیم‌های پر پروتئین رو می‌آورند و نوجوانان و جوانانی که در حساس‌ترین دوران رشد خود به بدنسازی گرایش پیدا کرده و خیلی فراتر از نیاز خودشان بنا به توصیه مربیان بدنساز به مصرف غذاهای پروتئینی و مکمل‌های پروتئینی رو می‌آورند.
همانطور که بارها ذکر شده منابع تامین پروتئین مورد نیاز بدن از منابع گیاهی و حیوانی می‌باشد و هر دو اثرات متفاوتی با یکدیگر دارند. در قبال اثر تحلیل دهنده استفاده از پروتئین بیشتر از نیاز فیزیولوژیکی در تراکم استخوان‌ها پروتئین‌های حیوانی اثرات منفی بیشتری دارند و به خروج کلسیم از استخوان‌ها به علت افزایش اسیدوز سرعت می‌بخشند.
ویتامین K
ویتامین K جهت ساخت گاما کربوکسیل گلوتامین لازم می‌باشد. این اسیدآمینه نه تنها از یکی از فاکتورهای مورد نیاز لخته کردن خون تلقی می‌شود بلکه در ساخت استئوکلسین نیز دخیل می‌باشد و چنانچه به اندازه کافی تامین نگردد یا به علت درمان با داروهای رقیق کننده خون شخص نتواند به مقدار لازم اسید گاما کربوکسیل گلوتامین بسازد روند پوکی استخوان سرعت خواهد گرفت.
قهوه و نوشیدنی‌های حاوی کافئین زمینه‌ساز پوکی استخوان
گرچه اظهارنظرهای متفاوتی در قبال اثر کافئین ارائه گردیده ولی آنچه که مسلم است استفاده زیاد از نوشیدنی‌های حاوی کافئین عامل افزایش دفع کلسیم و منیزیوم تلقی می‌گردد که این دو ماده معدنی نقش کلیدی در استحکام استخوان‌ها به عهده دارند.
فسفر
تغییر نسبت (Ca)کلسیم به (P) فسفر به نفع فسفر در تغذیه روزمره اثر منفی در تامین کلسیم مورد نیاز روزانه دارد.
ویتامین D
مهم‌ترین فرم ویتامین D به صورت پیش‌نیاز ویتامین D3 خود یا D2 (ارگوکلسی فرول) از منابع گیاهی خوراكی دریافت می‌شود که تحت تاثیر تابش مستقیم آفتاب بر پوست بدن، تبدیل به ویتامین D3 فعال یا کوله‌کلسیفرول می‌شود. این فرم فعال ویتامین D از طریق مصرف منابع غذایی حیوانی با مصرف شیر، زرده تخم مرغ، جگر و ... نمیرو تامین می‌گردد.
ویتامین D3 از عوامل افزایش جذب کلسیم از طریق دستگاه گوارش و رسوب دادن و انباشتن آن در اسکلت بدن می‌باشد. ویتامین D3 جذب شده از طریق کبد به25 هیدروکسی کوله‌کلسیفرول تبدیل و در عضلات و بافت چربی ذخیره می‌گردد.یافته‌های جدید نشان می‌دهد تامین کامل نیاز به ویتامین D3 در تمام سنین خطرات زیادی را از افراد دور می‌سازد مخصوصا در قبال نوزادانی که شیر مادرشان به مقدار لازم قادر به تامین ویتامین D3 نبوده و از این رو می‌باید با دادن مکمل، کودکان را از نرمی استخوان و سایر بیماری‌ها حفاظت نمود.
از جمله تامین ویتامین D3 در حد ایده‌آل خطر بروز تومور در ارگان‌های مختلف را کاهش داده و به موازات آن احتمال ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی و اختلالات روانی و ضعف عضلانی جلوگیری می‌نماید. متاسفانه به علت کمبود گسترده ویتامین D3 علاوه بر افزایش بیماری‌های گفته شده روز به روز به تعداد افرادی که دچار شکستگی استخوان‌های بدن مخصوصا مچ‌ها، لگن، دست و پاها می‌گردند افزوده می‌شود مخصوصا در میانسالان و سالمندان.
برای خواندن بخش دوم - علائم پیشگیری و درمان پوکی استخوان - اینجا کلیک کنید.
