نازلی سیدخوئی؛ دانشجوی كارشناسی ارشد علوم بهداشتی در تغذیه، دانشگاه علوم پزشكی تهران
1) اسهال
— اسهال علل مختلفی دارد: شیمی درمانی، رادیوتراپی به شكم، داروها، عفونت، حساسیت های غذایی، اختلا لا ت روانی، برداشت قسمتی از معده، روده، پانكراس یا كولون.
— اسهال طولانی یا شدید می تواند سبب دهیدراسیون، اتلاف مواد مغذی و سایر عوارض شود.
توصیه ها
— روزانه حداقل ۸ لیوان مایعات مصرف شود زیرا از دهیدراسیون (كم آ‌بی) بیمار جلوگیری می شود. مایعات مناسب شامل آ‌ب، آ‌بمیوه رقیق شده، آ‌ب گوشت و چای رقیق می باشند.
— مقادیر زیاد چای و قهوه جزء مایعات به حساب نمی آ‌یند زیرا كافئین سبب اتلا ف بیشتر مایعات می شود.
— مایعات در دمای اتاق راحت تر از مایعات خیلی داغ و خیلی سرد تحمل می شود.
— وعده های غذایی به تعداد دفعات بیشتری تقسیم شود.
غذاهای زیر به رفع اسهال كمک می كنند
— غذاهای كم فیبر مثل برنج، رشته، ماكارانی، نان سفید، سیب زمینی
— سبزیجات پوره و آ‌ب پز
— میوه های بدون پوست و یا پخته و نرم شده مثل پوره سیب و موز
2) یبوست
— می تواند به علت مصرف برخی داروها، رژیم با آ‌ب و فیبر ناكافی، تغذیه با لوله یا عدم تحرک باشد.
توصیه ها
— مایعات بیشتری مصرف شود. (هدف: رساندن مایعات همانند آ‌ب، آ‌ب آ‌لو و مایعات گرم به میزان ۸ لیوان در روز)
— سعی شود كه نیم ساعت قبل از زمان معمول اجابت مزاج، مایعات گرم مصرف شود.
— اگر بیمار نفخ دارد، مصرف بروكلی، كلم، گل كلم، خیار، پیاز و حبوبات محدود شود.
— صبحانه شامل نوشیدنی داغ و غذا های پرفیبر باشد.
— فعالیت بدنی فرد –مانند پیاده روی روزانه– افزایش یابد.
— بیمار می تواند بعد از مشورت با كارشناس یا متخصص تغذیه، از مكمل های فیبری استفاده كند.
(توجه داشته باشید كه همراه مصرف این مكمل ها باید مایعات فراوان مصرف شود).
— در برخی مواقع مصرف دارو های ملین ضروری می شود. (با پزشک مشاوره شود)
3) حالت تهوع
— از عوارض جانبی جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی و برخی دارو هاست.
— ممكن است بیمار به دنبال حالت تهوع، استفراغ داشته یا نداشته باشد.
توصیه ها
— سعی شود حجم غذای هر وعده كمتر و تعداد وعده های مصرفی بیشتر گردد و غذا آهسته تر خورده شود.
— حتی المقدور در اتاق بیمار، تهویه مطبوع وجود داشته باشد زیرا برخی بیماران از بوی بعضی غذا ها حالت تهوع می گیرند.
— توصیه می شود كه نوشیدن مایعات، بین وعده های غذایی باشد.
— غذا ها در دمای اتاق یا كمی خنک تر مصرف شود زیرا غذا های گرم، حالت تهوع را بیشتر می كنند.
— بیمار غذا را در حالت نشسته بخورد و ۱ ساعت بعد غذا در همان حالت بماند.
— بیمار باید د هان خود را قبل و بعد از غذا بشوید و اگر مزه بدی درد هان است، یک آ‌ب نبات با طعم نعناع یا لیمو مصرف كند.
— وقتی حالت تهوع وجود دارد سعی نشود كه غذا های مورد علا قه خورده شود زیرا سبب می شود كه بیمار از آ‌نها دل زده شود.
— اگر در هنگام صبح، حالت تهوع وجود دارد، كمی بیسكویت ساده یا نان تست كنار تخت بیمار گذارده شود كه قبل از بلند شدن، آ‌ن را بخورد.
— برای برخی بیماران می توان غذاها را دور از دیدشان قرار داد، تا موقع صرف غذا فرا برسد.
— در برخی مواقع تغییر برخی عوامل محیطی می تواند كمک كننده باشد، مثلا اگر بیمار از بوی الكلی كه قبل از شیمی درمانی یا رادیوتراپی برای تمیز كردن پوست استفاده می شود، اذیت می شود و حالت تهوع می گیرد، نوع دیگری از پاک كننده ها مصرف شود.
— سعی شود زمان ها، غذاها یا بوها یا وقایعی كه سبب تشدید حالت تهوع می شوند شناسایی گردد و درصورت ممكن، آ‌نها را تغییرداد.
اگر بوی غذا درحین پخت، بیمار را اذیت می كند
— در هنگام تهیه غذا و خوردن آ‌ن پنجره ها باز نگاه داشته شود.
— از غذاهایی استفاده گردد كه به مدت زمان طولا نی پخت نیاز نداشته باشد.
— سعی شود از روش پخت در فر یا مایكروویو استفاده گردد.
— در چنین مواقعی، دوستان و سایر افراد خانواده وظیفه پخت غذا را به عهده بگیرند.
— وقتی حال بیمار بهتر شد، غذاهای مورد علا قه خود را بپزد و به اندازه سهم خود فریز كند كه درمواقعی كه نمی تواند غذا درست كند، آ‌نها را مصرف كند.
— بیمار سعی كند تكنیكهای آ‌رام كردن خود را بیاموزد كه فكرش را از درمان دور كند.
4) استفراغ
— استفراغ می تواند به دنبال حالت تهوع و یا به علت درمان، بوی غذاها و گاز معده باشد.
توصیه ها
— تا وقتی كه استفراغ تحت كنترل در نیامده است چیزی خورده و آ‌شامیده نشود.
— وقتی استفراغ كنترل شد، مقدار كمی مایع صاف مثل آ‌ب گوشت مصرف شود.
— وقتی بیمار توانست مایعات را تحمل كند، می تواند كمی غذاهای نرم مثل ماست یا ژله مصرف كند.
— وقتی بیمار توانست غذای نرم را تحمل كند، می تواند به سمت رژیم معمول خود پیش برود.
