لازم به ذكر است با كاهش سرعت دویدن اگرچه میزان تبخیر در هر ساعت كاهش می‌یابد، اما با افزایش زمان دویدن میزان كل تبخیر مشابه حالت قبل خواهد بود.
این كاهش ذخایر آب با افت عملكرد ورزشی همراه است. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه كاهش عملكرد ورزشی از كاهش خفیف آب بدن (2-1 درصد) آغاز می‌شود. از طرف دیگر بر اساس مطالعه Adolph در سال 1947، زمانی حس تشنگی در فرد ایجاد می‌شود كه 2 درصد كل آب بدن از دست رفته باشد؛ بنابراین ورزشكاران زمانی احساس تشنگی و نیاز به نوشیدن آب خواهند داشت كه عملكردشان دچار اختلال شده است.
2-3- عدم تعادل الكترولیت‌ها: یكی از پاسخ‌های فیزیولوژیك به ورزش طولانی‌مدت، افزایش غلظت سدیم و پتاسیم در پلاسماست. دلایل افزایش غلظت سدیم عبارتند از:
الف- حركت آب به درون بافت‌های فعال و كاهش حجم پلاسما
ب- غلظت سدیم در عرق بسیار كمتر از غلظت آن در پلاسماست.
دلیل افزایش غلظت پلاسمایی پتاسیم افزایش رهاسازی آن از بافت‌های فعال نظیر كبد، سلول‌های خونی و سایر بافت‌ها در پاسخ به آسیب سلولی است.
از آنجا كه عرق یك مایع هیپوتونیك است، دفع آن موجب افزایش اسمولالیته و غلظت پلاسما شده و در نتیجه مشكلاتی نظیر عدم توانایی در كاهش دمای بدن بروز می‌كند. در مطالعهCostill ، مشخص شد وقتی بدن كم‌آب (دهیدراته) می‌شود و حدود 8/5 درصد از وزن خود را از دست می‌دهد، تنها حدود 1 درصد از ذخایر الكترولیت‌ها از بدن دفع می‌گردد. بر این اساس، دفع آب بسیار قابل‌توجه‌تر و مشكلی جدی‌تر از دفع الكترولیت‌ها و املاح است.
2-4- كاهش قند خون (هیپوگلیسمی): كاهش قند خون به عنوان عامل موثر در بروز خستگی شناسایی شده است. به ویژه در مواردی كه قند خون به مقادیری كمتر از 45 میلی گرم در دسی‌لیتر می‌رسد، عملكرد مغزی و بافت عضلانی دچار اختلال شده و موجب افت شدید عملكرد و توان ورزشی فرد می‌گردد.
البته این افت قند خون دارای اثرات متابولیك نیز می‌باشد. كاهش قند خون موجب افزایش برخی هورمون‌ها (نظیر كاتكولامین‌ها) می‌شود كه این تركیبات موجب افزایش تجزیه گلیكوژن در عضلات فعال و كبد و انقباض عروق خونی در پوست و در نتیجه كاهش تبادل حرارتی می‌گردد.
بر این اساس و با توجه به محدودیت ذخایر كربوهیدراتی بدن، امروزه كربوهیدرات را به عنوان یكی از اجزای مهم همراه با آب در تركیب نوشیدنی‌های ورزشی صنعتی و یا خانگی در نظر می‌گیرند.
2-5- ناراحتی‌های گوارشی: در حین ورزش با توجه به استرس قابل توجهی كه یك مسابقه یا تمرین به ورزشكار تحمیل می‌كند، برخی علائم نظیر اختلالات گوارشی در فرد بروز می‌نماید. این ناراحتی‌ها در بین ورزشكاران شایع بوده و نشانه‌های آن، از نفخ و احساس پری در موارد خفیف تا تهوع، استفراغ و حتی اسهال در موارد شدید، متغیر است.
تحقیقات شیوع این علائم را در دوندگان ماراتن حدود 30 درصد نشان می‌دهد. برخی نشانه‌ها و شدت آنها، به ویژه خونریزی معده، در بسیاری موارد با مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی مرتبط است.
3- اثرات دریافت مایعات در حین ورزش
مصرف آب و مایعات در حین ورزش از موارد مهم و قابل توجه در فعالیت‌های ورزشی است كه طی سالیان اخیر مطالعات بسیاری در مورد آن صورت گرفته است. امروزه بسیاری از ورزشكاران به اهمیت دریافت آب و مایعات در حین ورزش، به ویژه فعالیت‌های ورزشی كه بیش از 60-40 دقیقه به طول می‌انجامد، آگاه هستند.
عملكرد سیستم قلبی- عروقی، تنظیم درجه حرارت بدن و پاسخ‌های متابولیكی به ورزش به میزان قابل توجهی به وضعیت ذخایر آب بدن بستگی دارد. بر این اساس محققان تلاش می‌كنند با تجویز مایعات در حین ورزش فرایندهای تنظیمی به درستی انجام شود. برای ورزشكاران دریافت مایعات عاملی مهم برای بهبود عملكرد در طی تمرین و مسابقه است.
نتایج تحقیقات Adolph در سال 1940، نشانگر تاثیر مثبت دریافت مایعات و نوشیدنی در حین ورزش بر توان ورزشی ورزشكار و تحقیقات بعدی نشانگر تاثیر منفی دهیدراته شدن و كم‌آبی بدن بر عملكرد ورزشكاران بود.
4- جمع‌بندی
توصیه‌های تغذیه‌ای در حین ورزش از حساسیت ویژه‌ای برخوردار بوده و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. در حالی كه به نظر می‌رسد دانسته‌های ما از تغییرات فیزیولوژیك در این دوره و اصول كلی توصیه‌های تغذیه‌ای برای آن در حد مطلوبی است، اما با توجه به شرایط بدنی هر ورزشكار و استرس ناشی از ورزش، توصیه‌های تغذیه‌ای برای این دوره خاص هر فرد بوده و به روش آزمون و خطا برای هر یك از ورزشكاران مشخص می‌گردد.
به این صورت كه یك ورزشكار در طی دوره تمرین و با شبیه‌سازی حالت مسابقه، می‌تواند میزان مایعات و نوشیدنی‌های قابل تحمل، غلظت، تركیبات و حتی طعم آن را تعیین كند.
برای خواندن بخش اول- اهمیت مصرف مایعات و كربوهیدرات در حین ورزش- اینجا کلیک کنید.
