اميد صالحيان
استروییدها چه هستند؟
هورمون‌ها یكی از مكانیسم‌های اصلی تنظیم‌كننده بدن هستند. در بدن زنان و مردان هورمون‌هایی وجود دارد كه تعداد بیشتری از واكنش‌های شیمیایی بدن را كنترل می‌كنند.
هورمون‌ها به طور فعال ژن را خاموش یا روشن می‌كنند، طوری كه محتویات سلول را تغییر داده یا سرعت واكنش‌هایی شیمیایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
مثلا یكی از اثرات هورمون‌ها این است كه ژن‌های موجود در پوست را فعال ساخته و باعث رشد موهای صورت می‌شوند.
كنترل اعمال هورمون‌های بدن توسط هیپوفیز و هیپوتالاموس انجام می‌شود. استرویید به هورمون‌هایی اطلاق می‌شود كه در زنان توسط غدد فوق كلیوی و تخمدان‌ها و در مردان توسط غدد فوق كلیوی و بیضه‌ها تولید می‌شوند.
استرویید یك واژه یونانی به معنی «توپر و جامد» می‌باشد. بدنن انسان قادر به تولید 600 نوع استرویید مختلف از جمله تستوسترون است و تعدادی از آنها عملكردی شبیه هورمون مردانه از خود نشان می‌دهند كه مشهور به آندروژن هستند.در مردان بالغ تستوسترون در بیضه‌ها توسط
سلول‌هایی به نام سلول‌های لایدیگ ساخته می‌شود .در بدن زنان و پسران نوجوان مقدار كمی تستوسترون وجود داشته و آن هم توسط غده فوق كلیوی ساخته می‌شود.
تستوسترون ذخیره بدن كم بوده و لازم است كه تولید آن به صورت مداوم باشد. تستوسترون، مسئول اثرات آندروژنی (افزایش توده عضلانی ) و آنابولیكی (ساخت بافت) بوده كه در دوران بلوغ ظاهر می‌شود و تا بزرگسالی ادامه دارد.
اثرات آندروژنی تستوسترون عبارتند از: بزرگی آلت تناسلی مرد، افزایش میل جنسی و رشد موهای ناحیه زهار، زیر بغل و صورت. اثرات آنابولیكی تستوسترون عبارتند از: افزایش قد، خشن شدن صدا، افزایش توده عضلانی و قدرت و كاهش چربی بدن.
دلیل اصلی اختلاف در ظاهر فیزیكی مردان و زنان این است كه میزان تولید تستوسترون در مردان تقریبا 15-10 برابر تولید آن در زنان است.
بنابراین تستوسترون ماده اصلی است كه به مردان ظاهر مردانه می‌دهد و عدم وجود آن در زنان باعث ایجاد ظاهر زنانه می‌شود.
این تغییرات را می‌توان در زنان بدنساز كه با مصرف تستوسترون ظاهر عضلانی و مردانه پیدا كرده‌اند مشاهده نمود.
استروییدهای آنابولیك را نباید با كورتیكواستروییدهایی مانند پردنیزون یا كورتون اشتباه گرفت. كورتون‌ها هورمون‌هایی هستند كه توسط غدد فوق كلیوی تولید شده‌اند و خواص زیست شناختی كاملا متفاوتی با استروییدهای آنابولیك دارند.كورتون‌ها داروهای ضد التهابی قوی بوده، در علم پزشكی برای درمان حالاتی مانند آسم، كشیدگی عضلات و رگ به رگ شدن به كار می‌روند و اثرات كاتابولیكی آنها بیش از اثرات آنابولیكی آنهاست، یعنی بیشتر باعث سوخت و تجزیه پروتئین‌ها می‌شوند تا ساخت آنها.
چه كسانی استرویید مصرف می‌كنند و چرا؟!
یك مثل رایج می‌گوید استروییدها داروهایی عامه پسند هستند و علی‌رغم اینكه با آزمایش دارو سعی در جلوگیری از مصرف این داروها دارند ولی مصرف آنها همچنان ادامه دارد و طی سال‌های اخیر هم هیچگونه كاهشی در میزان مصرف استروییدها و داروهایی از این قبیل دیده نشده است و هنوز هم برخی از ورزشكاران برای بالا بردن قدرت و توان خویش از این داروها استفاده می‌كنند.
حقیقت تاسف بار دیگر این است كه مصرف استروییدها توسط زنان ورزشكار نیز رو به فزونی نهاده است.
این امر بسیار نگران كننده است، زیرا در برابر آسیب‌ها و عوارض دائمی این داروها بسیار آسیب‌پذیر هستند. به علاوه بسیاری از افراد غیرورزشكار نیز استرویید مصرف می‌كنند، مانند مامورانن آتش‌نشانی، پلیس‌ها و افراد انتظامی، مربیان خصوصی و كسانی كه در باشگاه‌های تربیت بدنی كار می‌كنند.
این افراد ممكن است به مراجعه‌كنندگان و شاگردان خویش مصرف استروییدها را توصیه كنند.
افراد مانكن، رقاص‌ها و حتی برخی ستارگان سینما از زن و مرد، از استرویید استفاده می‌كنند تا ظاهری زیبا و آراسته داشته باشند. بسیاری از نوجوانانی كه استرویید مصرف می‌كنند، بیشتر هدفشان این است كه به یك ظاهر فیزیكی خوب دست یابند تا به كارآیی ورزشی!
جلوگیری از مصرف استرویید و محو كردن آن از صحنه ورزش تقریبا غیر ممكن است، زیرا افزایش روز افزون علاقه افراد در بهتر كردن وضعیت جسمی و ظاهر خویش مانع از این امر می‌شود.
فرهنگ جوامع امروزی از عضلات بدن به عنوان یك هنر یاد می‌كند، طوری كه دائما برای جلب مشتری بیشتر درر مجلات، روزنامه‌ها و فیلم‌های سینما از افرادی استفاده می‌كنند كه دارای عضلات حجیم و زیبا هستند، مانند آرنولدشوارزینگر.
در علم پزشكی استروییدهای آنابولیك تحت شرایط خاصی تجویز می‌گردند (برای مثال به یك بیمار ضعیف و نحیف قبل از عمل جراحی).
برخی از اختلالات هورمونی را می‌توان با استروییدها اصلاح نمود. همچنین این داروها به عنوان یك تركیب ضدحاملگی مردانه به طور موفقیت‌آمیزی موردد آزمایش قرار گرفته‌اند. در بیماران مبتلا به ایدز نیز برای جلوگیری از تحلیل بافت عضلانی بدن مصرف استروییدها مجاز است.
چرا ورزشكاران تركیبات آنابولیك مصرف می‌كنند؟
در حال حاضر مصرف استروییدها در میان تمام رشته‌های ورزشی و بسیاری از ورزشكاران گسترش یافته است و متاسفانه با وجود اطلاعات بسیار در این مورد باز هم طرفداران زیادی دارد.
بیشتر ورزشكاران به استروییدها همانند ویتامین‌ها و مكمل‌های غذایی و به عنوان یك كمك تمرین اصلی نگاه می‌كنند.
از طرف دیگر ورزشكار می‌ترسد كه مبادا عدم استفاده از این دارو مانع از انتخاب وی در تیم‌های ملی شود، برای مثال در رشته دو سرعت وقتی چند ثانیه اختلاف باعث انتخاب یك نفر خواهد شد ورزشكار تردیدی در مصرف استروییدها به خود راه نمی‌دهد، به علاوه ورزشكار دوست ندارد او را همیشه بازنده خطاب كنند.
چند نمونه از اولین ورزشكارانی كه استرویید مصرف می‌كردند:
1- استیوكورسون در دهه 70 و 80 در رشته فوتبال آمریكایی.
2- بن جانسون دونده سیاهپوست كانادا برنده مدال طلای المپیك 1988.
حال سئوال این است؛ ورزشكارانی كه دارو مصرف نمی كنند آیا موفق به كسب مدال نمی‌شوند یا اینكه آنها نیز روزی به مصرف دارو روی خواهند آورد؟!
اثرات آندروژن‌ها
آندروژن‌ها در مراحل مختلف زندگی اثرات متعددی دارند. این هورمون‌ها در دوره جنینی باعث تمایز دستگاه تناسلی – ادراری مذكر می‌شوند.
به هنگام بلوغ تحت تاثیر این هورمون‌ها بدن حالت مردانه به خود می‌گیرد و تكامل دستگاه تناسلی جنس مذكر ناشی از اثر این هورمون‌هاست.
افزایشش توده عضلانی، ضخیم شدن پوست، كاهش چربی زیر پوستی، كاهش چربی زیرجلدی، رشد موهای زیر بغل و موهای روی تنه و اندام‌ها، كلفتی صدا و رویش ریش، رشد استخوانی و اسكلتی و بسیاری از صفات ثانویه جنس مذكر همگی تحت اثر این هورمون‌ها است.
براساس مطالعات بسیار، مشخص شده است كه آندروژن‌ها مسئول رفتارهای تهاجمی و جنسی در مردان می‌باشند.
اگر عملكرد بیضه‌ها در جهت ترشح آندروژن‌ها كم شود یا بیضه‌ها در دوران كودكی برداشته شوند، بلوغ صورت نمی‌گیرد، شخص دارای قد غیرطبیعی، دست و پای درشت وو اندامی دراز خواهد بود، حنجره خوب رشد نكرده و صدای فرد زیر می‌شود یعنی كلفتی صدای مردانه وجود نخواهد داشت، عضلات به حد كافی رشد نكرده و چربی به مقدار زیاد در بافت‌های زیر جلدی بخصوص نواحی شانه، پستان، ران‌ها و شكم تجمع می‌یابد و فرد ظاهر زنانه پیدا خواهد كرد، ریش كم پشت شده یا اصلا رشد نمی‌كند، موهای زیر بغل و ناحیه شكم كم پشت شده و موهای بدن كوتاه و ظریف می‌شوند،
دستگاه تناسلی در حالت كودكانه باقی می‌ماند و میل جنسی به شدت كاهش می‌یابد.
جذب، متابولیسم و دفع
وقتی تستوسترون به صورت محلول روغن تزریق گردد، جذب، متابولیسم و دفع آن، چنان با سرعت انجام می‌گیرد كه اثرات آندروژنی (قدرت احتباس نیتروژن) آن بسیار كم می‌شود.
زمانی كه تستوسترون به صورت خوراكی مصرف گردد براحتی جذب می‌شود، ولی تاثیر آن باز هم كم است، زیراا قسمت اعظم آن قبل از اینكه وارد گردش خون شود توسط كبد متابولیزه می‌گردد.
تستوسترون عمدتا توسط كبد غیرفعال می‌شود. پس از تزریق تستوسترون نشاندار حدود 90 درصد آن از راه ادرار و 6 درصد آن از راه مدفوع دفع می‌شود.
موارد استعمال طبی آندروژن‌ها
1- كم كاری بیضه در مردان
2- تعادل ازته و تكامل عضلانی
3- تحریك خونسازی
4- سرطان پستان
5- ادم آنژیونورتیك ارثی
6- كوتاهی قد
7- پوكی استخوان
8- تحریك بلوغ در پسران
9- تسكین موقت سرطان متاستاتیك پستان
10- درمان پرخونی پستان پس از زایمان و درد ناشی از آن در مادرانی كه به بچه خود شیر نمی‌دهند.
موارد استعمال طبی استروییدهای آنابولیك
1- تسهیل و كوتاه كردن دوران نقاهت برخی از بیماری‌های سخت و طولانی
2- جلوگیری از اثرات كاتابولیكی ناشی از درمان با كورتون‌ها
3- جلوگیری از افزایش كاتابولیسم بدن در عفونت‌های مزمن، اعمال جراحی وسیع و ضربه شدید
4- بیماری‌های لاغر كننده، لاغری و خستگی جسمی، ضعف بدن وناتوانی در انجام كارهای روزانه
5- دیستروفی شدید عضلانی در كودكان دچار اختلال شدید رشد
6- انواع كم خونی كه به درمان‌های معمولی جواب نمی دهند
7- كاهش قدرت تمركز به هنگام كارو فعالیت
8- كمی حافظه و خستگی‌های جسمی و روحی
9- بی اشتهایی، كمبود وزن، تقویت حال عمومی و بالا بردن كارآیی جسمی
10- بالا بردن مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها
11- داروی كمكی در درمان پوكی استخوان
12- تسریع ترمیم شكستگی‌ها و عدم رشد
13- متاستاز پیشرفته سرطان سینه
14- درمان التهاب مفصل
موارد منع استعمال استروییدهای آنابولیك
1-سرطان پیشرفته پستان در زن و مرد
2- اختلالات و بیماری‌های كبدی
3-سرطان پروستات
4-بالا بردن سطح كلسیم خون
5-نفروز
