دكتر محمد حضوری؛ متخصص تغذیه
آشفتگی و ناراحتی‌های گوارشی از عوارض و علائم مرسوم در بین ورزشکاران می‌باشند. علائم این عارضه در هر دو بخش فوقانی و تحتانی مجرای گوارشی بروز کرده و طی رقابت‌های ورزشی تاثیر منفی بر عملکرد ورزشکاران داشته و ممکن است که پس از پایان رقابت همچنان علائم آزاردهنده آنها احساس شود.
علائم در بخش فوقانی مجرای گوارشی به صورت سوزش سَرِدِل، آروغ زدن، تهوع و یا استفراغ مشاهده می‌شود. علائم در بخش تحتانی مجرای گوارشی شامل گرفتگی‌ها و کرامپ‌های شکمی، نفخ، تجمع گاز در شکم، اسهال، یبوست و یا خونریزی مجرای گوارشی می‌باشد.
عوامل زیادی در پیدایش این علائم نقش دارند که برخی از آنها تحت کنترل ورزشکار هستند. این عوامل عبارتند از: شرایط روحی ورزشکار در زمان انجام تمرین یا مسابقه، شدت ورزش، سن، جنس، اضطراب، وضعیت هیدراسیون و ذخایر آب بدن، مصرف یا عدم مصرف مایعات، دریافت فیبر، مصرف مقادیر زیاده از حد غذاهای ورزشی، مایعات و یا میان وعده‌ها.
سن ورزشکار
سابقه فعالیت ورزشی و تجارب قبلی ورزشکاران بر بروز و پیدایش علائم گوارشی در آنان موثر است. قابل توجه آن که بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد میانسال در جامعه توجه بیشتری به مواد غذایی و مایعات مصرفی خود داشته و نگرانی بیشتری در مورد تاثیر مواد غذایی بر سلامتی و عملکرد ورزشی خود دارند.
ورزشکاران جوانتر تمایل دارند تا مواد غذایی را بدون توجه به تاثیرات آنها بر سلامتی و عملکرد ورزشی، بر اساس علایق و طعم آنها انتخاب کرده و مصرف کنند. علاوه بر این ورزشکاران جوان تمایل بیشتری برای آزمون مواد غذایی جدید دارند و به همین دلیل طی اردوهای ورزشی که برای مسابقات برگزار می‌شوند، احتمال بروز ناراحتی‌های گوارشی در آنان بیشتر است.
البته افزایش سن همواره دارای اثرات مثبت نمی باشد. با افزایش سن، حرکات دستگاه گوارش آهسته تر شده و این موجب کاهش سرعت هضم، جذب و دفع شده و به بروز ناراحتی‌های گوارشی منجر می‌شود.
شدت ورزش
شدت ورزش بر علائم گوارشی موثر است. در ورزش‌هایی نظیر دوی سرعت همراه با افزایش شدت ورزش، حرکات معده کاهش می‌یابد و این امر در پیدایش ناراحتی‌های گوارشی موثر است.
مصرف مقادیر زیاد غذاهای ورزشی
مصرف مقادیر زیاد مواد غذایی که دارای کربوهیدرات و پروتئین زیاد بوده و در برخی موارد محتوای چربی آنها نیز زیاد است، در فاصله زمانی نزدیک به زمان انجام ورزش موجب بروز ناراحتی‌های گوارشی می‌شود. بر این اساس ورزشکاران باید قبل از خرید یک مکمل یا فرآورده ورزشی، برچسب آن محصول را به دقت بررسی کنند تا از مقادیر متناسب مواد مغذی در آنها اطمینان یابند.
اضطراب
ورزشکارانی که در شرایط تمرینات و یا رقابت‌های ورزشی بیش از سایرین استرس و اضطراب دارند، به دلیل کاهش تمایل به مصرف مواد غذایی و کاهش حرکات مجرای گوارشی که در شرایط استرس روی می‌دهد، بیش از سایر افراد در معرض ناراحتی‌های گوارشی قرار دارند.
این گروه ورزشکاران در چنین شرایطی، تجارب آزاردهنده ای از بروز تهوع و استفراغ را خواهند داشت و به طور معمول برای جلوگیری از تکرار این تجارب ناخوشایند ترجیح می‌دهند تا قبل از رقابت یا تمرین ورزشی از مصرف مواد غذایی پرهیز کنند.
به این افراد توصیه می‌شود تا در دوره تمرینات ورزشی خود و قبل از رقابت‌ها، با بکارگیری مواد غذایی مختلف، بهترین مواد غذایی را که می‌تواند تخفیف دهنده علائم گوارشی در آنان باشد شناسایی کرده و در دوره زمانی قبل از رقابت به مصرف این مواد غذایی مبادرت کنند.
فراموش نباید کرد که هر ماده غذایی که علائم گوارشی را پدید نمی‌آورد، الزاماً ترکیب غذایی مناسبی برای مرحله قبل از ورزش نمی باشد و بهتر آن است تا با استفاده از مشاوره متخصصین مربوط، از بین مواد غذایی که مصرف آنها برای مرحله قبل از ورزش مناسب است، ماده غذایی که کمترین علائم گوارشی را در فرد ایجاد می‌کند، انتخاب کرد...
برای خواندن بخش دوم -ناراحتی‌های گوارشی در ورزشکاران- اینجا کلیک کنید.
