2- پروتئین‌های غذایی
بررسی‌های اپیدمیولوژیك نشان داده‌اند كه عوامل غذایی ممكن است در اتیولوژی دیابت نوع 1، به خصوص در اوایل زندگی نقش داشته باشند. مواد غذایی مختلف كه مهم‌ترین آنها پروتئین‌های شیر گاو می‌باشد، می‌توانند به عنوان عوامل خطر مطرح باشند؛ اما سایر عوامل غذایی نظیر توكسین‌ها، (بویژه تركیبات نیتروزامین)، پروتئین‌های گیاهی (نظیر گندم، سویا، گلوتن)، چربی‌های غذایی، قهوه، چای و كمبود ویتامین D نیز مطرح‌اند.
بوچ جانسن و همكارانش در سال 1984 در یك بررسی مورد شاهدی مشاهده كردند كه دوره تغذیه با شیر مادر در كودكان دیابتی كوتاه‌تر از خواهران و برادرانشان و همچنین سایر كودكان است و حتی تعدادی از آنها هیچگاه از مادران خود شیر ننوشیده‌اند. لذا نتیجه گرفتند كه فقدان محافظت به خاطر كوتاه بودن دوره تغذیه با شیر مادر، در افرادی كه از نظر ژنتیكی مستعد بوده‌اند، ممكن است به تخریب سلول‌های بتا و بروز دیابت نوع 1 در مراحل بعدی، منجر شود.
بررسی‌های مختلف ارتباط بین كوتاه بودن دوره تغذیه با شیر مادر و افزایش خطر ابتلا به دیابت را در خردسالی تایید نموده است.
در یك مطالعه مورد – شاهدی، خطر ابتلای كودكانی كه كمتر از سه ماه از شیر مادر تغذیه كرده و زیر چهار ماهگی تغذیه با شیر گاو را شروع كرده بودند، 1/5 برابر افزایش یافته بود.
سایر بررسی‌ها نشان دهنده آن است كه پایین بودن سن آغاز مصرف شیر گاو مهم‌ترین عامل غذایی محسوب می‌شود و به طول مدت تغذیه با شیر مادر ارتباطی ندارد.
تحقیقات انجام شده در سوئد و فنلاند شواهد سرولوژیكی مبنی بر ارتباط بین پروتئین‌های شیر گاو و دیابت نوع 1 را نشان می‌دهد؛ بدین ترتیب كه میزان IgA ضد پروتئین‌های شیر گاو و IgA و IgG ضد بتالاكتوگلوبولین (BLG) در كودكانی كه تازه مبتلا شده‌اند، افزایش می‌یابد.
یك بررسی دیگر میزان بالایی از IgA و IgG ضد سرم آلبومین گاوی (BSA) را در كودكان دیابتی نسبت به گروه كنترل نشان داد. این اختلاف در كودكان كم‌سن‌تر بیشتر بود.
در همین مطالعات خواهر – برادرهایی كه به سمت دیابت نوع 1 رفتند (در مقایسه با آنهایی كه دیابتی نشدند) دارای IgA ضد BSA قابل اندازه‌گیری بودند (60 درصد در مقایسه با 34 درصد).
مطالعات دیگر نشان داد كه IgG ضد BSA در 100 درصد كودكان فنلاندی كه به تازگی به دیابت نوع 1 مبتلا شده بودند، وجود داشت (برخلاف گروه كنترل كه موردی مشاهده نشد).
اكثر این آنتی‌بادی‌ها، ضدپپتید 17 اسیدآمینه BSA است كه شبیه اتو آنتی‌ژن 69 كیلو دالتونی سلول‌های جزیره‌ای (P69) می‌باشد. لذا این آنتی‌بادی‌های ضدآلبومین در برابر پروتئین‌های سطحی سلول بتا واكنش نشان می‌دهند و موجب اختلال در عملكرد سلول‌های جزیره‌ای می‌شوند.
با توجه به اینكه برخی سلول‌های T به دست آمده از جزایر لانگرهانس بیمارانی كه اخیرا به دیابت نوع 1 مبتلا شده‌اند، به طور محكم به اندوتلیوم پانكراس دیابتی و بافت‌های لنفاوی مخاطی متصل می‌شوند، به نظر می‌رسد لنفوسیت‌های بافت‌های لنفاوی مخاطی در پاتوژنز بیماری نقش داشته باشند. اسكات در سال 1996 نشان داد كه واكنش بین سیستم ایمنی روده و آنتی‌ژن‌های دهانی ممكن است باعث مهار یا تشدید خودایمنی شود.
آثار دیابت‌زایی غذاها ممكن است از طریق بافت‌های لنفاوی وابسته به روده انجام شود، چرا كه شواهد روزافزونی نشان می‌دهد لنفوسیت‌های داخل اپی‌تلیالی (IEL) روده كوچك مراحل تكاملی خود را (مستقل از تیموس) در درون روده طی می‌كنند.
وارالا در سال 1996 براساس تست تكثیری كه بر روی سلول‌های تك هسته‌ای خون محیطی انجام داد، مشاهده كرد كه پاسخ ایمنی سلولی نسبت به BLG در بیماران دیابتی نوع 1، افزایش یافته است. به نظر می‌رسید این وضعیت ممكن است حاصل اختلال در تنظیم پاسخ ایمنی نسبت به آنتی‌ژن‌های خوراكی باشد.
اخیرا نشان داده‌اند كه تغذیه با شیر گاو باعث پاسخ ایمنی هومورال ضدانسولین گاوی می‌شود كه می‌تواند به عنوان ایمونیزاسیون اولیه بر علیه انسولین (به عنوان تنها آنتی‌ژن اختصاصی سلول‌های بتا) تلقی شود.
3- عوامل خطر در دوران جنینی و قبل از تولد
خودایمنی سلول‌های بتا ممكن است از حوادثی در طی دوران جنینی یا نوزادی (كه تولرانس و عدم تولرانس نسبت به آنتی‌ژن‌های مختلف شكل می‌گیرد)، آغاز شود.
در یك مطالعه مورد – شاهدی، با ارسال پرسشنامه به مادران و بررسی گزارش‌های بیمارستانی، عوامل حاملگی مورد ارزیابی قرار گرفت. بسیاری از عوامل خطر گزارش‌شده ضعیف با آثار متغیر و یا نسبت به عوامل ناشناخته ثانویه بودند.
در میان عوامل مادری ناسازگاری گروه‌های خونی مادر و جنین، بالا بودن سن مادران، مسمومیت خونی (توكسمی)، اضافه وزن شدید و دیابت مادری موثرند. در حالی كه در فاكتورهای جنینی یا نوزادی، آمنیوسنتز، سزارین یا سخت‌زایی، بیماری نوزاد، وزن تولد و نحوه ولادت با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 1 همراه است. بجز دیابت مادری كه در آن عوامل ژنتیك نقش مهمی ایفا می‌كنند، مكانیسم اثر سایر عوامل هنوز شناخته نشده است.
برای خواندن بخش اول- اتیولوژی دیابت نوع I- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش دوم- اتیولوژی دیابت نوع I- اینجا کلیک کنید.
