پیشگیری
افرادی كه در معرض خطر قرار دارند باید به طور مرتب تحت آزمایش قرار گیرند. معمولا قبل از دیابت دوره‌های طولانی از اختلال تحمل گلوكز وجود دارد. بنابراین، باید این افراد با حفظ وزن مطلوب و انجام حركات ورزشی منظم از چاقی جلوگیری نموده و مقاومت به انسولین را در بدن خود كاهش دهند.
عوارض
این بیماری به علت طولانی بودن و همچنین تشخیص دیررس آن موجب عوارضی در بدن می‌شود. این عوارض به دو دسته عوارض عروقی و عوارض غیرعروقی تقسیم می‌شوند. عوارض عروقی خود به دو دسته تقسیم می‌گردد:
1- میكروواسكولار (درگیری عروق كوچك) كه باعث مشكلاتی از قبیل رتینوپاتی، نوروپاتی و نفروپاتی می‌شود.
2- ماكروواسكولر (عروق بزرگ) كه باعث مشكلاتی مانند درگیری عروق كرونر و درگیری عروق مغزی می‌گردد.
عوارض غیرعروقی این بیماری عبارتند از
1- گاستروپارزی
2- مشكلات پوستی از قبیل آكانتوزیس نیگریكانس
3- اختلال اعمال جنسی مانند دیس پارونی در خانم‌ها و اختلال نعوظ در آقایان.
سندرم مقاومت به انسولین
در سال 1988 میلادی واژه سندرم متابولیك یا سندرم X مطرح شد كه شامل علائمی همچون: چاقی، فشارخون بالا، دیس لیپیدمی و عدم تحمل گلوكز بود. از آنجا كه این موارد جزء عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی بودند، به آن مربع مرگ (Quarter) می‌گفتند كه بعدها با توجه به نقش زمینه‌ای مقاومت به انسولین در پیدایش بسیاری از این علائم و اختلالات متابولیك دیگر، آن را سندرم مقاومت به انسولین نامیدند.
علائم این سندرم عبارتند از
هیپرگلیسمی، هیپرانسولینمی، هیپرتانسیون، چاقی مركزی، دیس لیپیدمی، اختلال تحمل گلوكز، هیپراوریسمی، نارسایی كلیه (میكروآلبومینوری).
برای تشخیص این سندرم از موارد زیر استفاده می‌شود
غلظت انسولین ناشتا، غلظت گلوكز ناشتا و 2hpp، تست تحمل گلوكز، غلظت تری‌گلیسیرید، كلسترول و HDL، غلظت اسید اوریك، آزمایش ادرار جهت میكروآلبومینوری، وزن، قد و BMI، دور كمر، دور باسن و WHR. برای تشخیص سندرم فوق باید حداقل سه علامت از موارد فوق وجود داشته باشد.
همانطور كه قبلا گفته شد علائم سندرم مقاومت به انسولین از ریسك فاكتورهای قلبی عروقی هستند و مقاومت به انسولین زیربنای این علائم می‌باشد. قبل از بروز دیابت همیشه دوره‌ای از اختلال تحمل گلوكز و مقاومت به انسولین وجود دارد كه باعث هیپرانسولینمی جبرانی می‌شود. این هیپرانسولینمی ابتدا بعد از خوردن غذا و سپس هم بعد از غذا و هم در هنگام ناشتا وجود دارد.
هیپرانسولینمی به علت اثرات انسولین بر روی بافت چربی و لیپیدها باعث دیس‌لیپیدمی به صورت كاهش HDL و افزایش تری‌گلیسیرید می‌شود و اختلال در متابولیسم لیپیدها خود ریسك فاكتور بسیار مهمی برای بیماری‌های قلبی عروقی است. در یك مطالعه مشخص شده است كه اقوام درجه اول بیماران دیابتی نوع II، انسولین ناشتا و تری‌گلیسرید بالا و HDL-C پایین دارند.
همچنین اختلال تحمل گلوكز در مقاومت به انسولین، خود نیز از عوامل خطر بیماری‌های واسكولر مانند بیماری عروق كرونر قلب می‌باشد. در مطالعات مختلف دیده شده است كه انسولین ناشتای سرم رابطه تنگاتنگی با فشار خون سیستولیك و دیاستولیك دارد. همچنین غلظت انسولین با BMI رابطه دارد و با افزایش وزن بدن غلظت انسولین افزایش و با كاهش وزن كاهش می‌یابد؛ به‌خصوص اگر چاقی از نوع تجمع چربی در شكم و احشا باشد.
برای خواندن بخش اول - مروری بر بيماری ديابت - اینجا کلیک کنید.
