دكتر مهديزاده؛ پزشك و مشاور انجمن ديابت ايران
پاسخ به سوالات رایج بیماران دیابتی در مورد عسل
آیا انواع خاصی از عسل هست که برای درمان دیابت مفید باشد؟ چرا عسل طبیعی باز هم منع مصرف دارد؟ آیا مصرف عسل همراه موم می‌تواند برای بیمار دیابتی مضر باشد؟
عسل یک ماده غذایی شیرین است که تقریبا 70 درصد آن از کربوهیدرات تشکیل شده‌است و یک قاشق مرباخوری عسل تقریبا 17 گرم کربوهیدرات دارد.به زبان دیگر حدود 95 تا 9/99 درصد مواد جامد عسل را قندها تشکیل می‌دهند. قندهای اصلی عسل قندهای ساده مانند دکستروز (گلوکز) و لولوز (فروکتوز) هستند که حدود 85 تا 95 درصد قند عسل را تشکیل می‌دهند. تاکنون بیش از بیست نوع قند مختلف در عسل شناسایی شده‌اند. شیرینی عسل 25 برابر بیشتر از شیرینی قند معمولی یعنی ساکارز است.
پس نمی‌توان گفت که عسل قند ندارد چرا که توضیحات فوق، این فرضیه را رد می‌کند
افرادی که از دیابت رنج می‌برند در خون خود گلوکز اضافی دارند. بارها شنیده شده انواع عسلی که مقدار کمتری گلوکز و مقدار بیشتری فروکتوز داشته باشد بهتر مورد استقبال ارگانیسم بدن بیمار قرارمی‌گیرد. در واقع گلوکز برای جذب، به انسولین احتیاج دارد اما فروکتوز مکانیسم جذب متفاوتی دارد و به انسولین احتیاجی ندارد. عسل آقاقیا مقدار زیادی فروکتوز دارد و به همین دلیل بعضی از متخصصان توصیه می‌کنند که این نوع عسل بهترین عسل برای افراد دیابتی هست اما:
در مبحث قندها، به‌خوبی در مورد متابولیسم قندها صحبت کردیم و گفتیم که فروکتوز هم در کبد می‌تواند به گلوکز یعنی قندخون، تبدیل شود. از طرفی می‌تواند در مسیر متابولیسم کبدی، تری‌گلیسیرید و چربی‌خون را افزایش دهد.
با توجه به این موضوع، می‌توان گفت که عسل، هر چه قدر هم طبیعی و ارگانیک باشد باز هم قند دارد و می‌تواند به راحتی قندخون را افزایش دهد
موم کندو عسل تولیدات زنبور عسل است که از ترکیب موم معمولی و صمغ درختان حاصل می‌شود، به حالت خمیری شکل و چسبناک و بوی مطبوع که رنگ آن از سبز تا قهوه‌ای تیره متغیر است. رنگ و عطر بره موم در مناطق مختلف متفاوت بوده و خصوصیات آن بستگی به نوع گیاهان موجود در هر منطقه دارد. موم عسل، در بدن انسان هضم نمی‌شود و با همان ساختار شیمیایی اولیه، از بدن دفع می‌شود. موم عسل می‌تواند نقش فیبر در میوه‌جات را داشته باشد اما چون غلظت قندها در عسل بیشتر از میوه است، دیگر تاثیری نمی‌تواند داشته باشد.
عسل حتی اگر همراه موم هم مصرف شود، به دلیل غلظت زیاد قند، باز هم قند بالایی دارد
عسل خواص زیادی دارد و مطالب گفته شده بدین معنا نیست که عسل ماده غذایی مضری می‌باشد اما برای یک بیمار دیابتی، کنترل قند اهمیت بسیار مهم‌تری دارد.
بسیاری از کارشناسان، توصیه به مصرف مقدار بسیار کم عسل دارند اما مشکل اینجاست که بیمار دیابتی ممکن است تصور اشتباهی ازمقدار توصیه شده داشته باشد و مقدار بیشتری عسل مصرف کند یا حتی به مقدار کم بسنده نکند. از طرفی وقتی ما مجاز به مصرف عسل هستیم که مقدار کربوهیدرات موجود در عسل را با رژیم غذایی خود تطبیق دهیم.
ما با معادل سازی انتخاب سختی خواهیم داشت، چرا که نان و برنج بیشتر از عسل سیرکننده هستند. از طرفی چون قند موجود در عسل، قند ساده محسوب می‌شود، باز هم با رعایت همه این مسایل، با سرعت قندخون را افزایش می‌دهد و خواهیم دید که با تحمل تمام این سختی ها و رعایت دقیق مقدار مصرف شده، باز هم قندخون دو ساعته بعد از مصرف عسل بالا خواهد بود.
حال دو انتخاب خواهیم داشت
در بیمار دیابتی، کنترل قند، هدف بزرگی است. خوردن عسل حتی به مقدار کم و محدود به راحتی می‌تواند رسیدن به این هدف را برای بیمار دیابتی غیر ممکن کند، پس اگر یک بیمار دیابتی بخواهد قندخون خود را کنترل کند و از مشکلاتی که قندخون بالا به دنبال خواهد داشت فرار کند: بهتر است حتی‌الامکان از مصرف عسل خودداری کند.
یا از خوردن عسل خودداری می‌کنیم یا دوز داروی مصرفی را افزایش می‌دهیم. افزایش دوز دارو وقتی فرد انسولین تزریق می‌کند راحت‌تر از افزایش دوز در مصرف قرص است اما اگر یک فرد دیابتی دوز انسولین رگولار را جهت پرخوری افزایش دهد در آینده‌ای نزدیک مشکل چاقی و اضافه وزن بیشتری خواهد داشت. پس با تمام این توضیحات، راه دوم آینده خوبی نخواهد داشت.
