تحريريه دنيای زنان
بیماری دیابت، اختلال در سوخت‌وساز كربوهیدرات است كه با نشانه‌های افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) و پیدایش و دفع قند در ادرار (گلوكز اوری) همراه می‌باشد. این بیماری زمانی پیشرفت می‌كند كه تولید انسولین از لوزالمعده كافی نبوده یا اختلال در مصرف انسولین و عملكرد آن وجود داشته باشد.
بیماری دیابت به دو دسته نوع اول یا دیابت وابسته به انسولین و نوع دوم یا غیروابسته به انسولین تقسیم‌بندی می‌شود. در دیابت نوع اول كه وراثت در بروز آن نقش مهمی دارد، سلول‌های ترشح‌كننده انسولین در لوزالمعده با نارسایی مواجه شده و عملكرد طبیعی خود را از دست می‌دهند و قادر به ساخت و ترشح مقدار كافی انسولین نیستند؛ ولی دیابت نوع دوم بر اثر عواملی نظیر اختلال در ترشح انسولین، مقاومت انسولین در بافت‌های بدن، چاقی و یا افزایش خروج گلوكز از كبد بروز می‌كند و فرد را به صورت تدریجی به عوارض این بیماری مبتلا می‌كند.
تقریبا 12 میلیون نفر در ایالات متحده به بیماری دیابت مبتلا هستند. شروع دیابت با افزایش سن روند صعودی پیدا می‌كند كه عمدتا در این سنین از چاقی متاثر می‌شود. شیوه‌های اصلی و عمومی درمان دیابت شامل روش‌های پزشكی، نظیر انسولین درمانی و یا موارد دیگری نظیر رژیم غذایی و ورزش است. حفظ میزان مناسب قند خون در افراد چاق مبتلا به دیابت عموما كار دشواری است؛ بنابراین استفاده از سه شیوه فوق به‌ویژه روش رژیم غذایی مناسب و كاهش كالری مصرفی، همچنین افزایش انرژی از راه ورزش ضروری به نظر می‌رسد.
اگر چه هیچ‌گونه شواهد قطعی در مورد تاثیر ورزش و زندگی فعال بر میزان جلوگیری از بروز دیابت در افراد وجود ندارد، اما به عقیده صاحب‌نظران در این زمینه، ورزش و برنامه‌های تمرینی را می‌توان در زمره بخش اصلی درمان دیابت قرار داد.
بیماران دیابتی عموما در معرض خطر بروز بیماری‌های عروقی كرونر قرار دارند، اما اگر چه قند خون معمولا در بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع اول بهبود نمی‌یابد، ولی اثرات جانبی این بیماری را كاهش می‌دهد. از سوی دیگر، مبتلایان به دیابت نوع اول در صورتی كه بیماری آنان پیچیدگی خاصی نداشته باشد، لزوما نباید فعالیت بدنی خود را محدود كنند؛ بلكه می‌توانند از مزایای كنترل قند خون كه از ورزش ناشی می‌شود، بهره‌مند شوند. در مورد دیابت نوع دوم، ورزش عموما در كنترل قند خون افراد مذكور نقش موثری دارد. بنا بر نظر محققان، كاهش درصد چربی به ویژه در ناحیه شكم، در افت مقاومت انسولین افراد چاق نقش موثری دارد.
از سوی دیگر بنا به نظر محققان دیگر، 20 تا 30 درصد اضافه‌وزن فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دوم قرار می‌دهد. اگرچه پزشكان محدودیت زیادی برای فعالیت افراد جوان و فعال مبتلا به دیابت قائل نمی‌شوند، ولی عموما در مورد افراد سنین بالاتر، انجام آزمایش‌ها، عملكرد و سلامت قلب و عروق را قبل از هرگونه تمرینات ورزشی مشخص می‌كند. بر اساس توصیه كالج آمریكایی طب ورزشی در سال 1997، تمریناتی با شدت 50 تا 80 درصد حداكثر اكسیژن مصرفی به مدت 30 تا 60 ثانیه در سه تا چهار جلسه تمرین هفتگی به منظور كسب حداكثر سازگاری‌های متابولیك و درمانی در افراد مبتلا به دیابت سودمند می‌باشد.
در همین رابطه تمرینات هوازی نظیر راه رفتن سریع، دوچرخه‌سواری و شنا برای مبتلایان به دیابت مناسب است. تمرینات مقاومتی نیز در افزایش و بهبود تحمل گلوكز در مبتلایان سودمند می‌باشد. اما اینگونه تمرینات مقاومتی در بیماری‌هایی نظیر عروق كرونر ممنوع است و یا باید تحت شرایط مراقبت ویژه انجام شود.
در پایان، نظر مربیان و علاقه‌مندان را به توصیه‌های كالج طب ورزشی، انجمن دیابت آمریكا و تغذیه كانادا در مورد بیماران دیابتی جهت به حداقل رساندن واكنش‌های ناخواسته در حین ورزش جلب می‌كنیم
1- گلوكز خون قبل، حین و بعد از تمرین اندازه‌گیری شود.
2- طی دوره‌های اوج فعالیت انسولین از تمرین كردن خودداری شود.
3- در حین تمرینات نامنظم از نظر اجرا 30 دقیقه قبل از ورزش مصرف 20 تا 30 گرم گلوكز الزامی است.
4- در صورتی كه تمرینات منظم باشد، دوز انسولین مصرفی ورزشكار قبل و بعد از ورزش بر اساس شدت و مدت ورزش و با توجه به تجارب بیمار كاهش می‌یابد. این كاهش ممكن است 50 تا 90 درصد نیاز انسولین روزانه بیمار باشد.
5- در حین ورزش، كربوهیدرات‌هایی با درصد جذب بالا مصرف شود.
6- پس از ورزش مصرف وعده‌های غذایی غنی از كربوهیدرات ضروری است.
7- آگاهی مربیان و بیماران در مورد علائم و نشانه‌های افت قندخون الزامی است.
8- تمرین همواره باید در هنگام حضور مربی یا وجود یار كمكی انجام شود.
