زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سمیرا ربیعی؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه، فارغ‌التحصیل دانشکده علوم تغذیه و صنایع‌غذایی

علاوه بر ژنتیك و ویژگی‌های فردی، رژیم غذایی و شیوه زندگی از مؤلفه‌های اصلی بروز دیابت نوع 2 هستند. مطالعات انجام‌شده در زمینه عوامل غذایی و خطر بروز دیابت، اساسا بر درشت مغذی‌ها متمرکز شده اند. این در حالی است که ریزمغذی‌ها و فیتوکمیکال‌ها نیز می‌توانند بر متابولیسم گلوکز مؤثر باشند.  آنتی اکسیدان‌های موجود در قهوه عبارتند از: کلروژنیک اسید و quinide مشتق‌شده از آن.

قهوه دارای ترکیبات فوق العاده فعال بیولوژیک است که می‌توانند متابولیسم گلوکز را بهبود بخشند. داده‌های به دست آمده از یک مطالعه کوهورت بزرگ در آمریکا نشان داد که مصرف درازمدت قهوه با کاهش معنی‌دار خطر بروز دیابت نوع 2 همراه است. 
یافته‌های یک مطالعه مداخله‌ای در ژاپن نیز نشان دهنده ارتباط معکوس بین مصرف قهوه و هیپرگلیسمی صبحگاهیFPG≥110mg/dl) ) است.

بنابر اظهار برخی محققان، کافئین در کوتاه مدت، حساسیت به انسولین را از طریق افزایش ترشح اپی نفرین کاهش می‌دهد و باعث افزایش غلظت گلوکز می‌شود. همچنین، موجب افزایش فشار خون و غلظت کاتکولامین‌ها می‌گردد؛ ولی چنین اثراتی به دنبال مصرف درازمدت قهوه دیده نمی‌شود؛ به طوری که در مطالعاتی که مصرف قهوه را در طولانی مدت بررسی کرده اند، اثرات مفید کافئین بر حساسیت انسولین و ترشح آن نشان داده شده است.

برخی مطالعات نشان داده اند که ممکن است بهبود حساسیت به انسولین در نتیجه مصرف درازمدت کافئین، در ارتباط با کاهش وزن و چربی بدن باشد؛ چراکه کافئین ترموژنز را تحریک کرده، باعث افزایش انرژی مصرفی در بدن می‌شود و از این طریق می‌تواند کاهش وزن را تسهیل کند.

اما  از آنجا که در گروه دیگری از مطالعات، پس از تعدیل BMI، ارتباط معکوس بین قهوه و بروز دیابت همچنان باقی ماند، بعید به نظر می‌رسد که تأثیر قهوه بر کاهش خطر دیابت، با واسطه وزن بدن اعمال شود.  به علاوه، بنا بر نظر گروهی از محققان، اثرات کوتاه‌مدت مصرف قهوه بر روی اپی‌نفرین ضعیف تر از چیزی است که از محتوای کافئین قهوه انتظار می‌رود.

نتیجه 12مطالعه کوهورت در اروپا، آمریکا و ژاپن حاکی از آن است که مصرف زیاد قهوه (کافئینه یا دکافئینه) در ارتباط با کاهش خطر دیابت نوع 2 است. همچنین، از آنجا که اثرات کافئین روی اپی‌نفرین، پس از ادامه مصرف آن کاهش می‌یابد، اثر قهوه در کاهش خطر دیابت نوع 2، توسط کافئین توجیه نمی‌شود. بنابراین، باید اجزای غیرکافئینی قهوه را مسؤول اثرات مفید آن بر متابولیسم گلوکز دانست. از جمله ترکیبات غیر کافئینی موجود در قهوه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

لیگنان: دارای عملکرد آنتی اکسیدانی.

منیزیم: کوفاکتور آنزیم‌های درگیر در فسفریلاسیون، ضروری در متابولیسم گلوکز، بهبود حساسیت و ترشح انسولین به دنبال مصرف مقادیر فارماکولوژیک آن.

N-متیل نیکوتینیک اسید: کاهش غلظت گلوکز خون و افزایش حساسیت به انسولین در رت‌های (موش‌های صحرایی) دیابتی.

کلروژنیک‌اسید(CGA): این ترکیب از طریق چندین مکانیسم، در بهبود عوارض دیابت دخیل است:عادت به قهوه طی مکانیسم‌های مختلف، از طریق CGA، ترشح انسولین را در پاسخ به گلوکز افزایش داده، موجب افزایش پرولیفراسیون و کاهش آپوپتوز توده سلول‌های β پانکراس می‌شود.                   

CGA  می‌تواند به عنوان شلاتور فلزات، غلظت منیزیم را در کبد افزایش دهد و این تغییرات به نفع تحمل گلوکز هستند. 

هرچند یافته‌های موجود حاکی از تأثیر مفید عادت به مصرف قهوه در بهبود عوارض دیابت نوع 2 هستند، ولی پیش از آن که بتوان مصرف مداوم آن را به بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه نمود، انجام مطالعات مداخله‌ای بیشتر بر روی این بیماران ضروری است. در عین حال، مصرف قهوه‌ فراوان نیز اثرات نامناسبی بر فیزیولوژی بدن و بر سیستم اعصاب دارد و بنابراین توصیه می‌شود در نوشیدن آن افراط نگردد.