زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی

هیستامین یك ماده طبیعی است كه هم در بدن ما و هم در تركیبات مواد مصرفی وجود دارد.

هیستامین نقش متعدد و مختلفی را بعهده دارد و از این رو در فرآیندهای متابولیكی در بدن ساخته می‌شود هیستامین در عملكرد خود قادر می‌باشد فعالیت‌ قلب را تحت تأثیر قرار داده و یا فشارخون را كاهش داده و ترشح اسید معده را تحریك و فعالیت روده‌‌ها را افزایش بدهد.

اگر تحت تاثیر ماده خاص در فرد مصرف كننده فعل و انفعالات آلرژی‌زایی فرا خوانده شود، بلافاصله به میزان تولید هیستامین در بدن افزوده می‌شود.

در مواد غذایی نیز تركیبات دیگری مثل تیرامین و سروتونین وجود دارند که در اثر فعالیت‌های میگرواركانیسم‌ها و باكتری‌ها از اسید آمینه‌ها، در فرایند هضم و جذب هیستامین ساخته می‌شوند كه در حالت طبیعی و عادی هیستامین‌های دریافتی یا ساخته شده به كمك دی‌‌آمین اكسیدازها Diamineoksidase یا (DAO) به طور طبیعی در مسیر روده‌ها و از طریق كلیه‌ها و كبد خنثی می‌گردند.

ولی اگر بعلت عدم تكافوی دی‌‌آمین اكسیدازها یا بعلت عدم فعالیت (DAO) موجود به سرعت بی‌اثر نگردند، هیستامین باقی‌مانده از مواد غذایی مصرفی عكس‌العمل‌هایی شبیه حساسیت و آلرژی را به وجود می‌آورد. 

تظاهرات بالینی عدم تحمل هیستامین

عكس‌العمل‌های ناشی از انباشت هیستامین در بدن بعلت عدم تحمل آن، اغلب با آلرژی‌های واقعی اشتباه می‌شود و یا با تظاهرات بالینی به وقوع پیوسته و علایم عمومی ابتلا به بیماری‌های مختلف نسبت داده می‌شود.

از این رو راه پرپیچ و خمی باید طی گردد تا این عدم تحمل به هیستامین نهایتاً معلوم و مشخص شود.

روند سیر تظاهرات بالینی و تشخیص نهایی

بیشتر بانوان در دور و بر چهل سالگی از عدم تحمل هیستامین رنج می‌برند ولی گاهی خانم‌های جوان نیز ممكن است در بین آنها دیده شوند.

این قبیل مبتلایان به عدم تحمل، وقتی در برنامه غذایی روزمره آنها شیری خورده و یا شرابی نوشیده و گوجه‌فرنگی تناول نموده باشند بطور ناگهانی دچار سردرد شده و زبان آنها دچار سوزش می‌شود.

البته در دوران بارداری بعلت افزایش طبیعی میزان آنزیم‌های تجزیه كننده هیستامین هیچگونه تظاهرات بالینی در آنها مشاهده نمی‌شود ولی بعد از به دنیا آوردن بچه، مجدداً به عدم تحمل قبلی خود برمی‌گردند و چون هیچ درمان قطعی برای رفع این مشكل وجود ندارد لذا برای پیشگیری از بروز عوارض ناخواسته در تغذیه خود باید از مصرف مواد غذایی حاوی هیستامین خودداری باید نمایند. 

برای تغذیه روزمره چه نكاتی باید مورد توجه قرار داده شود

1- هیستامین بطور طبیعی در محصولاتی كه جهت رسیدن كامل، انبار می‌گردند ساخته می‌شود.

2- منابع غذایی حیوانی كه تازه مصرف می‌‌شوند مثل گوشت، شیر، لبنیات مثل ماست و دوغ حاوی مقدار بسیار خوبی هیستامین می‌باشند.

3- بعضی از انواع ماهی‌های پرچرب بطور طبیعی دارای میزان قابل توجهی هیستامین می‌باشند.

4- مواد غذایی خاصی قبل از عرضه به بازار یك دوره محدودی جهت پیدا كردن طعم و مزه مقبول‌تر، نگهداری می‌گردند مثل بعضی از انواع پنیرها یا بعضی انواع خاص كالباس‌های خشك (سالامی) و غیره.

در این دوره انتظار به میزان تولید هیستامین آنها افزوده می‌شود كه مقدار آن در ارتباط كامل با مدت زمان نگهداری آنها می‌باشد.

5- میزان هیستامین در طول زمان نگهداری مواد غذایی تازه تهیه شده به صورت گرم نیز افزوده می‌شود. یا در مواردی که غذاها را بارها و بارها مجدداً گرم نمایید هر بار به تجمع هیستامین این غذاها افزوده می‌‌شود.

6- بعضی از مواد مصرفی حاوی میزان هیستامین كم و ناچیز می‌باشند ولی با مصرف آنها به تولید آن در بدن افزوده می‌گردد مثل كاكائو، شكلات، انواع مغزها مخصوصاً فندق، موز كاملاً رسیده، مركبات، آناناس، توت فرنگی

7- بعضی از افراد بسیار حساس به هیستامین با میل كردن كیوی، گلابی، جوانه گندم و بعضی از انواع حبوبات به حساسیت‌های كاذب دچار می‌شوند از این رو تمام عزیزانی كه حساسیت واقعی به این یا آن ماده غذایی دارند یا در قبال هیستامین عدم تحمل نشان داده‌اند از میل كردن مواد فوق پرهیز نمایند.

8- شراب قرمز  سرشار از هیستامین می‌‌باشد ولی به طور كلی نوشیدنی‌های حاوی الكل، بعلت مهار نمودن اثرات دیامین اكسیداز، موجبات انباشت آن را در بدن فراهم می‌سازند و به موازات آن میزان عبور تركیبات غذایی را از دیواره روده به داخل جریان خون افزون‌تر می‌سازد و با تجمیع آنها عكس‌العمل شبه حساسیت به هیستامین را مضاعف می‌سازند.

9- افرادی كه تحت هر شرایطی به كمبود ویتامین B6 و ویتامین C دچار می‌باشند زمینه لازم جهت عدم تحمل هیستامین مصرفی یا تولیدی در بدن را فراهم می‌آورند. 

مواد غذایی حاوی هیستامین به مقدار قابل توجه

1- انواع پنیرهای خشك و نرم، پنیر لیقوان، گودا، پنیر خیكی، پنیر پارمزان و پنیر كاممبرت،پنیر سبز و قرمز

2- انواع سبزیجات و بعضی میوه‌ها، خیارشور یا ترشی، كلم ترش پخته شده، گوجه فرنگی (كچاپ) بادمجان، اسفناج، بعضی از انواع قارچ‌های خوراكی

3- ماهی تن، شاه ماهی، ساردین، هرینگ، ماهی‌‌های كه دارای گوشت تیره‌رنگ می‌باشند، تمامی كنسروهای ماهی و ماهی دودی

4- انواع گوشت‌های فرآوری شده، ژامبون‌ها، سالامی، انواع كالباس‌ها، گوشت‌های نمك‌سود گوشت‌های دودی

توجه: افراد زیادی كه در قبال هیستامین عدم تحمل از خود بروز می‌دهند به گلوتامات نیز حساس می‌باشند چرا كه همان آنزیم‌هایی كه در روده‌ها مسئول تجزیه هیستامین هستند، در صورت فقدان آنها ممكن است گلوتامات نیز بطور كامل تجزیه نشود و عوارض بالینی شبه حساسیت را موجب می‌شود.

منابع گلوتامات در بیشتر انواع ادویه‌جات وجود دارد مخصوصاً منوی بعضی از رستوران‌های عرضه كننده غذاهای شرق دور (چین، ژاپن و تایلند) سرشار از این ماده می‌باشد.