زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سید مهدی ميرغضنفری؛ پزشك و دكترای تخصصي فيزيولوژی، رئيس هيأت موسس انجمن تحقيقات طب سنتی ايران

احادیثی در باب اهمیت گوشت پرندگان 

در كتاب كافی این حدیث آمده است كه: در حضور عمر، از گوشت یاد شد. عمر گفت خوش ترین گوشت، گوشت مرغ است. امیر مومنان امام علی (ع) فرمودند: « نه؛ مرغ‌‌ها خوک پرندگان هستند. اما بهترین گوشت (در میان پرندگان) گوشت جوجه تازه برخاسته است.» (یعنی جوجه ای كه سنش خیلی بالا نرفته باشد). امام كاظم (ع) می‌فرمایند: «به شخص تب دار گوشت كبك بخورانید چرا كه پاها را نیرو می‌‌دهد و تب را كاملا دور می‌‌كند». در کتاب کافی از پیامبر خدا (ص) نقل است که هرکس دوست دارد خشمش کاستی بگیرد، گوشت کبکنجیر (کبک انجیر) بخورد. در جای دیگر گوشت این پرنده توسط پیامبر اکرم (ص) برای بیماران روحی و مبتلایان به اندوه زیاد، توصیه شده و نیز از امام صادق (ع) هم مشابه این حدیث آمده است. کبک انجیر پرنده ای تیزپر و بلند پرواز است از خانواده کبک که در طبیعت وحشی یافت شده، چابک بوده و لذا گوشت لطیف و گرمی دارد. با توجه به این که یکی از شایع ترین علت‌‌ها و زمینه‌‌های افسردگی و اندوه یا مشکلات روحی از دیدگاه طب سنتی، غلبه سردی و خشکی یا سردی و تری در مغز یا غلبه سودا (ماده ای غلیظ و سنگین در بدن با مزاج سرد و خشک) در بدن و مغز می‌‌باشد، مصرف گوشت‌‌های لطیف و گرم می‌‌تواند با تولید خون شفاف و مغذی، این حالات مضر را از بدن و مغز برطرف نموده منجر به تعادل قوای مغزی و خلقی شوند. در حدیثی از کتاب کافی آمده است که امام باقر (ع) در مورد مرغ سنگخواری که سر سفره بود فرمودند: "این، مبارک است. پدرم به آن علاقه داشت و می‌‌فرمود: هرکس یرقان دارد، برایش از گوشت این مرغ کباب کنند او را سودمند خواهد افتاد." سنگخوارک، یعنی مرغی که سنگریزه می‌‌خورد که در معنای اعم خود شامل پرندگان دارای سنگدان می‌‌شود و در جایی به شتر مرغ هم اطلاق شده است. در کل گوشت پرندگان (اصطلاحا گوشت سفید) دارای حرارت کمتری نسبت به گوشت قرمز چرندگان بوده، هضم آن‌‌ها برای معده و کبد راحت تر بوده، فشار کمتری به جهاز‌‌هاضمه و کبد وارد کرده، منجر به زردی و بیلی روبین بالا (که منجر به زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم می‌‌شود) نمی شوند و لذا به عنوان گوشت مصرفی اینگونه بیماران توصیه می‌‌شوند. کسانی که دارای کار بدنی سخت و دشوار هستند نباید به مدت طولانی و مدام از گوشت مرغ و پرندگان استفاده کنند چون کفاف نیازهای زیاد بدنی و قوه‌‌هاضمه قوی آن‌‌ها را نداده و دچار گرسنگی زودرس و ضعف می‌‌شوند.

گوشت مرغ و بهترین نوع آن

همانگونه که در بالا آمد، گوشت مرغ و پرندگان نسبت به گوشت چرندگان مثل گاو و گوسفند لطیف‌تر است؛ یعنی هضم راحت‌تری دارد و مواد زاید كمتری تولید می‌‌كند. هرچه پرنده جوان‌تر یا اصطلاحا جوجه باشد لطافت بیشتری دارد. بهترین نوع مرغ، مرغی است كه در چراگاه باشد و تحرك داشته باشد نه اینكه در جایی مثل مرغداری نگهداری شده و با تغذیه مصنوعی رشد كرده باشد. زیرا در محیط آزاد مرغ به حد اعتدال غذا می‌‌خورد و به اندازه كافی فعالیت می‌كند و لذا مواد زاید كمتری در بدنش شكل می‌گیرد یا اصلا مواد زایدی شكل نمی گیرد. ولی در محل‌‌هایی كه به صورت مصنوعی مرغ را نگهداری می‌‌كنند چون هم غذای طبیعی استفاده نمی شود و هم فعالیت بدنی در حد كافی نیست مواد زاید در بدن مرغ جمع می‌‌شود و بنابراین مصرف بیش از حد آن ضررهایی به همراه خواهد داشت. کلا خاصیت غذایی و یا میزان فضولات تولیدی پس از هضم گوشت مرغ بر حسب نوع دانه و غذا، محل پرورش و میزان چاقی یا لاغری آن متفاوت می‌‌باشد. هرچه مرغ چاق‌تر باشد، رطوبت بیشتری در بدن تولید كرده و بنابراین مزاج‌‌های مرطوب باید از آن پرهیز كنند. به‌طوركلی، همانند بحث گوشت چرندگان، در مورد پرندگان هم پرنده‌‌های اهلی غذاییت بیشتری داشته و نسبت به پرندگان شكاری و وحشی چاق كننده‌تر هستند. میزان حرارت گوشت مرغ نسبت به حرارت گوشت‌‌های قرمز و گوشت گوسفند كمتر است و اینكه اصطلاحا گفته می‌‌شود سرد است به این معنی است نه اینكه طبع آن سرد باشد. بنابراین افراد با مزاج سرد بهتر است از گوشت‌‌های قرمز استفاده كنند و یا درصورت مصرف گوشت مرغ، نباید آن را همراه با سردیجات دیگر مثل ماست و دوغ و یا چیزهای ترش مثل غوره بخورند؛ چون ممكن است سردی در بدن آنها افزایش یافته و دچار قولنج، درد شكم و گرفتگی عضلات شوند. بال و گردن و مخصوصا دل مرغ نسبت به گوشت قسمت‌‌های دیگر بدن مرغ گرم تر هستند. زمان ذبح و مصرف مرغ، قبل از شروع دوران تخم‌گذاری و درمورد خروس، اوایل شروع به خواندن است.

خواص گوشت مرغ

گوشت جوجه گرمی و خشكی بیشتری دارد. بنابراین به اعتدال نزدیك‌تر است و سریع‌تر هم از بدن دفع می‌‌شود، لذا گرم مزاج‌‌ها نباید در مصرف آن زیاده‌روی كنند. برای دردهای ناحیه پشت و كلیه و همچنین برای تقویت قوای جنسی مفید است. بهتر است همراه آن از خوردنی‌‌ها و یا مصلح‌‌هایی مثل گشنیز استفاده كرد كه مانع از صعود گازها از معده به مغز می‌‌شوند. بخش‌هایی از بدن پرنده مانند بال، سینه و گردن به دلیل فعالیت و تحرك كمتر، گوشت لطیف‌تر و هضم راحت‌تری دارند. به همین دلیل برای افرادی كه تازه از بستر بیماری برخاسته‌اند یا در دوره نقاهت به سر می‌‌برند توصیه می‌‌شود كه سوپی از بال و گردن و یا سینه مرغ میل كنند، چون هضم راحت‌تر و مواد زاید كمتری دارند. اما بخش‌‌هایی از بدن مرغ مثل پا، دل یا قلب به دلیل تحرك بیشتر، مواد زاید كمتری دارند. بدیهی است این مطالب راجع به مرغ‌‌هایی است كه در یك منطقه طبیعی و با غذای طبیعی پرورش داده می‌‌شوند. در مورد مرغ‌‌های پرورشی همه این بحث‌‌ها متفاوت خواهد بود. درصورت استفاده از افزودنی‌ها به غذا یا آب آشامیدنی مرغ‌های پرورشی، با توجه به فعالیت کم این پرندگان در مرغداری، این مواد در اكثر قسمت‌‌های بدن مرغ‌ها جمع می‌‌شوند، ولی در قسمت‌‌هایی مثل دل كه تحرك بیشتری دارند، تجمع كمتری خواهند داشت. لذا یكی از غذاهای بسیار مفید و با هضم نسبتا راحت و مولد انرژی نسبتا زیاد، دل مرغ به صورت كباب شده است. مخصوصا برای افرادی كه دچار ضعف بدن بوده، هضم ضعیفی دارند و یا افرادی كه تازه از بیماری بهبود یافته اند و یا افراد مسن. اینگونه افراد می‌‌توانند چهار، پنج روز تا حداكثر یك هفته پشت سرهم روزی پنج تا ده عدد دل مرغ به صورت كباب شده استفاده نمایند. به طوركلی، مصرف گوشت پرندگان باعث افزایش میل و مایعات جنسی می‌‌شود. تخم پرندگان هم این خاصیت را دارد و هرچه پرنده كوچكتر باشد این خاصیت در آن بیشتر است. استفاده از مغز مرغ هم برای تقویت مغز و كسانی كه اختلالاتی در قوای مغزی و عقلی دارند مورد توصیه طب سنتی است.