مسعود رضوانی
بارداری در طب سنتی
در طب سنتی شرقی نیز مانند تمام روشهای طب، به بارداری از دوران قبل از آن توجه میشود. چهار ماه پیش از بارداری زمان مورد نیاز برای یک متخصص طب سنتی است که بتواند یک باروری سالم و مطلوب را تحت کنترل بگیرد. اولین گام اصلاح مزاج زوجین است. این کار در حدود 3 الی 4 ماه زمان نیاز دارد. تمامی اختلالات مزاجی دستگاهی مانند اختلال مزاج رحم، میبایست پیش از اقدام به بارداری اصلاح گردد. بهطور کلی میتوان گفت هر کدام از زوجین میبایست دارای یک اعتدال مزاجی باشند (اعتدال مزاجی کل که همان مزاج غالب یک فرد است و اعتدال مزاج خاص که مربوط به یک دستگاه و یا اندام خاص در بدن یک فرد میباشد). این اصلاح مزاج و حرکت آن به سمت و سوی تعادل سبب میشود که اختلالات باروری به حداقل میزان خود برسد.
اعتدال مزاج قبل از بارداری
یک دیدگاه اشتباه در جامعه این است که اصلاحات پیش از دوران بارداری فقط میبایست در بانوان صورت گیرد و مرد نیازی به اصلاحات ندارد، که این دیدگاه کاملا غلط است. اصلاحات میبایست در هر دو جنس صورت گیرد. بهطور مثال اگر هر کدام از طرفین دچار اختلالات گوارشی، نفخ، یبوست و... باشند بایست در دوره چهار ماهه پیش از بارداری حتما به اصلاح آن بپردازند. زیرا این اختلالات از یکسو بر یک بارداری سالم تاثیرگذار خواهد بود و از سوی دیگر باید توجه شود که در بانوان هر اختلالی که از پیش از دوران بارداری به دوران بارداری انتقال یابد قطعا در آن دوران تشدید خواهد شد. از آنجاییکه در دوران بارداری فرد با محدودیت مصرف دارو نیز مواجه است بنابراین بهتر است پیش از این دوران به اصلاح و درمان خود بپردازد. توصیه میگردد چهار ماه پیش از بارداری با مراجعه به یک متخصص طب سنتی به این اصلاح و اعتدال مزاج پرداخته شود و افراد از هرگونه خود رژیمی و خود درمانی پرهیز کنند.
آمادگی پیش از بارداری
همانگونه که پیش از این نیز گفته شد آمادگی برای بارداری از حدود چهار ماه پیش از باروری آغاز میگردد. در این دوران تمام دستگاههای بدن در خدمت تقویت نطفه و تولید اسپرم قوی و بلوغ کامل و سالم تخمک میباشند. یکی از مهمترین توصیههای حکما در این باره عدم نوشیدن آب در میان صرف غذا میباشد. این کار نه تنها باعث تضعیف نطفه میشود بلکه حکما بر این عقیدهاند که مصرف آب زیاد باعث کاهش تعداد اسپرم زنده میشود ( البته این مسئله اثبات نشده است).
از توصیههای مهم دیگر در این دوران عدم مصرف خوراکیهای ترش مزه میباشد. مصرف نوشیدنیهای گازدار میبایست به حداقل میزان خود در این دوران برسد. با یک استدلال و نتیجهگیری از این توصیهها میتوان به این نتیجه رسید که مهمترین تاکید در این دوران مصرف غذای سالم است، غذایی که موجبات یک گوارش سالم و راحت را فراهم آورد. در این دوران مصرف خوراکیهایی با مزاج گرم و مرطوب نسبت به مصرف خوراکیهای با مزاج سرد و خشک برتری دارند. یکی از مواردی که حتما میبایست پیش از بارداری به آن توجه كرد برطرف کردن یبوست میباشد. غذایی که یک فرد میخورد وارد سیستم گوارش میشود و اولین مقصد آن معده است.از دیدگاه طب سنتی اولین پخت غذا و از دیدگاه طب مدرن اولین هضم غذا (هضم اولیه) در معده انجام میشود.
نقش سلامت دستگاه گوارش در دوران بارداری پررنگتر نیز میشود زیرا این دستگاه در آن زمان تضمین کننده سلامت دو نفر خواهد بود. از آنجایی که عوارض در دوران بارداری تشدید میشود لذا اگر این دستگاه در دوران پیش از بارداری اصلاح نگردد در آن دوران فرد باردار با تجمع فضولات و تداخل اخلاط (مزاجها) در بدن روبرو خواهد شد که بدلیل مجاورت رحم با رودهها عوارض خاص خود را به همراه دارد. از طرف دیگر افرادی که دارای یبوست هستند در هنگام دفع نیاز به انرژی و نیروی بیشتری دارند و همین فشار در هنگام دفع میتواند خطراتی را برای جنین به همراه داشته باشد. بنابراین یکی از نکات اساسی در هنگام بارداری رعایت رژیم غذایی به نحوی خواهد بود که فرد دفع راحت و منظمی داشته باشد. در صورت عدم رفع یبوست فرد باردار میبایست حتما به پزشک مراجعه نماید.
تدابیر یداوی
تدابیر یداوی در طب سنتی عبارتند از: بادکش، حجامت، فصه، زالو، ماساژ، اعمال جراحی و هر آنچه که باعث استفراغ (فراغت و خروج مواد از بدن) گردد. یک باور غلط و اشتباه در میان مردم بکار بردن این تدابیر در دوران پیش از بارداری و یا در دوران بارداری با
اهداف
نامشخص و یا با اهداف غیر مرتبط است. نکته اساسی در مورد هر یک از این تدابیر است که اینها هر کدام با اهداف مشخص و زیر نظر متخصصین طب سنتی و در زمان مناسب میتوانند انجام گیرند اما در صورتیکه در زمان نامناسب و با هدفی که هیچگونه ربطی بهطور مثال با حجامت ندارد انجام گردد، حتی میتواند منجر به سقط جنین شود. لذا در دوره حساس پیش از بارداری و دوره بارداری میبایست حتما تمام آمادگیهای لازم زیر نظر پزشک کسب گردد. حجامت از آنجائیکه خون را به لایههای سطحی پوست میکشاند، و از طرف دیگر در دوران بارداری حالت ایدهآل این است که خون به سمت رحم هدایت شود، لذا در حجامت بانوان باردار خون از سمت رحم به سمت لایههای سطحی پوست هدایت میشود (مخالف حال ایدهآل) که این خود میتواند موجب افت فشار، غش و ضعف گردد.