دکتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی
سدر درختی است، ارتفاع آن تا 10 متر می‌رسد. این درخت خاردار و دارای ساقه‌ای به رنگ سفید است. این گیاه در ایران سدر یا كنار در زبان عربی به آن سدر می‌گویند. در برخی كشورها، میوه این درخت را می‌خورند، ولی برگ‌های آن را خشك و پودر كرده و از این پودر برای شستشوی بدن و مو استفاده می‌كنند. برگ‌های این گیاه حاوی تانن و مملو از استرول‌های گیاهی، همچون پتاسیتوسترول، بتاسیتوسترول گلوكزید و ساپونین ابلین لاكتون هستند.
ساپونین موجود در برگ سدر موجب كف‌كنندگی می‌شود و همانطور كه می‌دانید، ابلین لاكتون از جمله ساپونین‌های استروئیدی است كه در تهیه هورمون‌های استروئیدی به كار می‌رود. میوه تخم‌مرغی شكل و زردرنگ آن خوراكی است و طعمی ترش و مطبوع دارد. از میوه‌های خنك و تقریباً شبیه زالزالك است. میوه گیاه سدر دارای تانن، صمغ و ویتامین‌های A,B,C است و سینه را نرم می‌كند و عطش را فرو می‌‌نشاند و برای سلامت صفرا مفید است. آب میوه این گیاه بازكننده معده است و باكتری‌های آن را از بین می‌برد. میوه خشك و پودر شده نیز به درمان اسهال و زخم معده كمك می‌كند. مغز دانه‌های میوه این گیاه، تب را پایین می‌آورد و حرارت صفرا را كاهش می‌دهد و برای درمان حصبه مفید است.
هسته‌های این میوه را بكوبید و به عنوان ضماد روی شكستگی‌ها قرار دهید و تأثیر آن را در تقویت استخوان‌ها مشاهده كنید. مالیدن ضماد به برگ سدر عضلات پاهای كودكان بازیگوش، خستگی را رفع می‌كند. قبل از پیدایش صابون، مردم بدن خود را با برگ این گیاه شستشو می‌دادند، این گیاه در بهبود بثورات و زخم‌های پوستی و رفع چرك بدن و تقویت مو و جلوگیری از ریزش و تقویت اعصاب و از بین بردن شپش و شپشك بسیار مفید است و جوشانده برگ‌های تازه و خشك آن، ورم و آماس پوست را درمان و از خونریزی معده و اسهال پیشگیری می‌كند.
همچنین خاصیت تصفیه‌كنندگی دارد و خون و اخلاط مختلف بدن، به خصوص صفرا را پاكسازی می‌كند. این گیاه ضدقارچ و در درمان بیماری‌های قارچی مفید است موجب تقویت و افزایش رشد موها می‌شود. سدر، حالت‌دهنده مو است و برای ترمیم زخم‌ها و ضدعفونی‌چرك‌های پوستی به كار می‌رود. رنگ پوست را نیز شفاف و باز می‌كند. در ضمن، مسكن قوی و ضدانگل است و خاصیت خنك‌كنندگی دارد.
