زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه هفته نامه پزشك امروز

نام فارسی: جینکو
نام علمی: Ginkgo biloba
نام عمومی: Ginkgo
نام انگلیسی: Maidenhair, Ginkgo
نام فرانسوی: Arbre capillare
نام آلمانی: Facher ginkgobaum
نام عربی: شجره‌المعبد
نام مترادف: Salisburia adiantifoliia
خانواده: Ginkgoaceae 

اثرات مهم جینکو

بیش از 400 تحقیق کلینیکی بر روی خواص جینکو صورت گرفته که اطلاعات مهمی از آنها به دست آمده از جمله این که اثرات عصاره جینکو به مراتب از اجسام خالص شده آن بیشتر است و این نشان می‌دهد که اثرات سینرژیسم بین ترکیبات مختلف آن وجود داشته و دارای اهمیت است. آزمایش‌های مختلفی که بر روی انسان و حیوان صورت گرفته به طریق خوراکی و به شکل قطره و کپسول بوده است.
از اثرات تایید شده جینکو که دارای اهمیت می‌باشند موارد زیر را می‌توان نام برد:
1- تحریک گردش خون مغزی: نارسایی گردش خون در مغز می‌تواند باعث دلهره، استرس، کمی حافظه، مشکلات شنوایی، کاهش تمرکز شده که این موارد می‌توانند با جینکو تخفیف یافته و یا درمان شوند. مصرف عصاره جینکو در 70 درصد از بیماران باعث افزایش جریان خون مغزی شده است. براساس یک تحقیق در 112 نفر که نقصان گردش خون مغزی داشته‌اند و متوسط سن آنها 5/70 سال بود، مصرف روزانه 120 میلی‌گرم عصاره جینکو به مدت یک سال باعث کاهش گیجی، سردرد و افزایش حافظه کوتاه‌مدت شد. حدود 40 کار کلینیکی در مورد استفاده 120 میلی گرم روزانه عصاره جینکو به مدت 4 تا 6 هفته صورت گرفته که همگی افزایش گردش خون مغزی را نشان دادند.
2- مصرف عصاره جینکو به عنوان کاهش استرس و دلهره موثر بوده است.
3- در افزایش حافظه موثر است.
4- تحریک گردش خون عمومی به خصوص در افراد مبتلا به آسم را باعث می‌شود.
5- خاصیت آنتی‌اکسیدان و محافظت از اعصاب را داراست.
6- تاثیر درمانی در حالات جنون (حالاتی شبیه به آلزایمر) مثبتی دارد..
در تحقیقات اخیر بسیاری از دلایل اثرات بالا به اثبات رسیده است از جمله این که عصاره جینکو در سلول‌ها، بهره‌وری گلوکز و اکسیژن را زیاد می‌کند و در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد نقش مهمی دارد. هم‌چنین از نظر بالا بردن استقامت جدار سلول‌ها دارای اثرات مثبت است. افزون بر این ثابت شده که میزان اسیدهای چرب اشباع نشده اعصاب از دیگر اعضای بدن بیشتر بوده و به همین دلیل نیز در معرض تخریب به وسیله رادیکال‌های آزاد قرار می‌گیرند؛ لذا علت محافظت عصبی جینکو به دلیل اثرات خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد روشن می‌شود.
از اثرات دیگر جینکو ضد تجمع پلاکت‌هاست که به علت اثر مستقیم بر روی جدار سلول‌ها و اثر آنتی‌اکسیدانی آن است. هم‌چنین در این ارتباط باعث افزایش سنتز پروستاسیکلین و سنتز ماده PAF می‌شود.

جذب و انتشار عصاره جینکو

فارماکوکینتیک عصاره جینکوی مارک دار در موش آزمایش شده و نشان داده است که مصرف خوراکی آن دارای 60 درصد جذب می‌باشد. فلاونوئیدهای ظاهر شده در آئورت، چشم، پوست و ریه‌ها دو تا سه برابر میزان موجود در خون می‌باشند. میزان مواد مذکور در عضله قلب دو برابر عضلات دیگر بود. هم چنین 72 ساعت پس از مصرف میزان مواد موثر جینکو در هیپوتالاموس 5 برابر میزان موجود در خون را نشان می‌داد. میزان همین مواد در نقاط دیگر مغز به اندازه هیپوتالاموس جذب نداشتند.
موارد مورد استفاده کلینیکی: سرگیجه، سردرد، وزوز گوش، افسردگی، کاهش هوشیاری، فراموشی، کری حلزونی، آلرژی، و ضعف (ضعف بسیاری از اعضای مربوط به کاهش خون رسانی به آنهاست؛ لذا وقتی این مسئله جبران می‌شود، ضعف این اعضا کاهش یافته یا از بین می‌رود).
مقدار و طریقه مصرف: اکثر محصولات جینکوی استاندارد حاوی 24 درصد فلاوگلوکزید جینکو است. مقدار مصرف آن 40 تا 80 میلی گرم هر بار و تا سه نوبت در روز است (جمعا تا 240 میلی گرم در روز).
آزمایش‌های کلینیکی نشان داده است که مصرف فرآورده‌های جینکو حداقل باید 12 هفته ادامه یابد تا آثار آن ظاهر شود. البته در مواردی پس از دو تا سه هفته تاثیر آن در افراد ظاهر شده است.

سمیت جینکو

جینکو داروی بی‌خطری است. در 44 تحقیق که جمعا 9772 نفر در آن مورد آزمایش بودند، عوارض جانبی بسیار محدودی مشاهده شده که شامل 21 مورد مشکلات روده‌ای – معده‌ای، هفت مورد سردرد و شش مورد گیجی بوده است. البته میوه جینکو که از آن دارو تهیه نمی‌شود دارای عارضه جانبی از جمله التهاب از دهان تا مقعد، مشکلات روده‌ای – معده‌ای و عوارضی مانند سماق‌های سمی است.

مهم‌ترین اثرات گزارش شده جینکو

ضدتجمع پلاکت‌ها، ضدآلرژی، ضدآلزایمر، ضدآریتمی، ضدآرتریت، ضدآسم، ضدسرطان، ضدشکنندگی‌مویرگ‌ها، ضدتشنج، ضدافسردگی، ضدادم (خیز)، ضدورم، ضدجنون(ضد دیوانگی)، ضدکم‌خونی، ضداکسیدان، ضدکرم، ضدعفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد سرفه، کاهش دهنده اضطراب، قابض، بازکننده برونش‌ها، محافظ قلب، کلی نرژیک، محرک گردش خون، تشنج آور، کاهش‌دهنده چربی خون، افزایش‌دهنده حافظه، محافظ اعصاب، محرک گردش خون مغزی، محافظت کننده از اثرات مضر اشعه‌ها، گشادکننده رگ‌ها و جلوگیری‌کننده از لخته شدن خون.

نکات قابل توجه در مورد جینکو

1- فرآورده‌های صنعتی مختلفی از جمله قرص، کپسول و قطره از عصاره برگ جینکو تهیه شده که توصیه می‌شود تنها از این گونه محصولات استاندارد استفاده شود، نه از برگ گیاه و دم کرده یا جوشانده آن.
2- مهم‌ترین استفاده درمانی از محصولات جینکو در جلوگیری از فراموشی است؛ ولی باید دانست که این دارو درمان‌کننده قاطع و کامل نمی‌باشد. این محصولات می‌توانند سرعت رسیدن به فراموشی را کاهش داده و یا به تاخیراندازند، ضمن این که به عنوان جلوگیری نیز مصرف می‌شوند.
3- مصرف محصولات جینکو در حد دارویی دارای عارضه جانبی نبوده و یا به صورت محدود گزارش شده که شامل حساسیت‌های پوستی، اسهال، سردرد، بی‌خوابی، اضطراب، تهوع و مشکلات روده و معده می‌باشد. این عوارض ماندگار نبوده و با قطع مصرف دارو برطرف می‌شود.