زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سحر درفشی، زير نظر دکتر مجید حاجی فرجی

چای ‌ترش با نام علمی L.Hibiscus sabdariffa، از خانواده  Malvaceaeمی‌باشد. این گیاه به طور گسترده در مناطق حاره‌ای كاشت می‌شود و رنگ قرمز كاسبرگ آن به عنوان نوشیدنی و رنگ خوراکی كاربرد دارد. بیش از 300 گونه از این گیاه در سراسر جهان در مناطق گرمسیر و نیمه‌گرمسیر یافت می‌شود. موطن اصلی این گیاه غرب آفریقاست و امروزه در سطح وسیعی در غرب آفریقا، آسیا، استرالیا، هند، مالزی، اتریش، آمریكای مركزی و بسیاری از كشورهای گرمسیر كشت می‌گردد.

در ایران چای ترش در سیستان و بلوچستان در شهرهای ایرانشهر و نیكشهر به طور گسترده‌ای كاشت می‌شود. شروع گلدهی این گیاه از شهریور تا مهر ماه بوده و برداشت كاسبرگ‌ها در آبان و آذر ماه است. برداشت با دست انجام می‌گیرد و در طی مرحله برداشت باید برای جلوگیری از آلودگی با مواد خارجی و زائد،  به هیچ وجه كاسبرگ با زمین یا سطوح آلوده تماس پیدا نكند و زمان بین برداشت و خشك كردن باید حداقل باشد.

معمولاً كاسبرگ‌ها 30- 20 روز پس از ریزش گلبرگ‌ها، به حداكثر اندازه خود می‌رسند و 20 – 10 روز پس از آن رسیدگی كامل حاصل می‌شود. بنابراین بهترین زمان برداشت 50- 40 روز پس از ریزش گلبرگ‌ها می‌باشد. کاسبرگ‌ها با دست از کپسول جدا می‌گردند كه پس از آن باید خشك شوند. در روش خشك كردن طبیعی، كاسبرگ‌ها را پس از جدا كردن از كپسول‌ها، روی گونی یا صفحات مشبكی كه هوا در دو طرف آن‌ها جریان داشته باشد در سایه پهن می‌كنند تا خشك شود. از تركیبات شیمیایی كاسبرگ  L.Hibiscus sabdariffa که از اجزاء اصلی در فعالیت‌های فیزیولوژیكی هستند می‌توان به آنتوسیانین‌ها و پلی‌فنول‌ها اشاره کرد كه تاثیرات مربوط به سلامت این چای ناشی از این مواد است. 

فواید مصرف چای ترش 

برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مفید است. 

تقویت کننده سیستم ایمنی است؛ این چای غنی از ویتامین C می‌باشد که در برابر عفونت و سرما خوردگی مقاومت ایجاد می‌کند. 

فشار خون را کاهش داده که این تاثیر ناشی از عملکرد آنتو‌سیانین‌ها، پلی‌فنول‌ها و اسید هیبیسکوس می‌باشد. 

به دلیل غنی بودن از آنتی اکسیدان‌ها، با حذف رادیکال‌های آزاد به حفاظت از سلول‌های بدن کمک می‌کند.

بهبود پروفایل لیپیدی به علت داشتن موسیــلاژ، پکتین، آنتـــوسیانین، پلی‌فنــل‌ها، اسیــدهیبیسکوس  و اسیدسیتریك (از اثرات آنتی‌اکسیدانی آنتوسیانین‌ها مهار اکسیداسیون LDL  كلسترول می‌باشد که مانع تصلب شرایین می‌شود). 

در افراد دیابتی اثر هیپوگلایسمیک دارد. 

چای ترش و کاهش وزن

امروزه با افزایش شیوع اضافه وزن و چاقی که به دلیل سبک زندگی نامناسب از جمله نداشتن فعالیت بدنی کافی و هم‌چنین افزایش مصرف غذاهای آماده رخ داده است، افراد راه‌های گوناگونی را جهت کاهش وزن امتحان می‌کنند. چه بهتر که این راه‌ها منطقی‌تر و کم‌خطر‌تر و در عین حال کم هزینه‌تر باشند! مطالعات نشان داده‌اند چای ترش در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش، روند کاهش وزن را تسهیل می کند. این چای حاوی ماده‌ای است که تولید آمیلاز را مهار کرده و بنابر‌این جذب کربوهیدرات‌ها کمتر می‌شود.  این چای که در ایران به چای مکی یا قرمز نیز معروف است یک جایگزین مناسب برای نوشیدنی‌های پر‌شکر و آبمیوه‌های حاوی ترکیبات سنتتیک از جمله شیرین کننده‌های مصنوعی و یا شربت ذرت با فروکتوز بالا می‌باشد. 

موارد منع مصرف چای ترش

ضروری است زنان باردار، شیرده و افرادی که قصد بارداری دارند بدون تجویز و نظر پزشک از مصرف این چای خودداری نمایند. هم‌چنین به دلیل تاثیر این چای بر سطوح استروژن بدن، بهتر است افرادی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند و یا زنان یائسه که تحت هورمون درمانی جایگزین هستند، از این چای استفاده نکنند. مصرف این چای برای افرادی که فشار خون پایینی دارند، توصیه نمی‌شود. 

طریقه مصرف 

گل‌های چای را در آب جوش ریخته و برای مدت 20 دقیقه صبر کنید. پس از آن گلبرگ‌ها را دور ریخته و با اضافه کردن کمی لیمو ترش، دارچین یا عسل از مصرف چای لذت ببرید. چنانچه دوست دارید چای شما غلیظ‌تر باشد می‌توانید گلبرگ‌های بیشتری را داخل آب جوش بریزید. مصرف روزانه 3 فنجان از این چای به بهبود جریان خون، تمدد اعصاب و کاهش وزن کمک می‌کند.

همچنین می‌توانید چای ترش را در یخچال و یا فریزر قرار داده و از آن به صورت یک نوشیدنی سرد استفاده نمایید. لازم به ذکر است چنانچه در دوران کاهش وزن به سر می‌برید مقدار عسلی که به چای اضافه می‌کنید مهم است. هم‌چنین از آنجا که این چای منجر به کاهش فشار خون می‌شود بهتر است با معده خالی مصرف نشود. این توصیه خصوصاً در افراد دیابتی به دلیل تاثیر هیپوگلایسمیک این چای، باید جدی گرفته شود.