زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

هاشم یاوری، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم بهداشتی در تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران

آویشن و اختلالات گوارشی:

حرکات دودی دستگاه گوارش عامل اصلی جلو راندن محتویات دستگاه گوارش است که فعالیت آن توسط فعالیت سیستم پاراسمپاتیک (تحریکی) و سمپاتیک (مهاری) کنترل می شود. افزایش انقباضات بیش از حد عضلات صاف دستگاه گوارش موجب کرامپ های شکمی، دل درد و در بعضی مواقع اسهال می شود. این حرکات می تواند علل مختلفی از قبیل عفونت، توکسین میکروارگانیسم ها، اضطراب و مصرف داروها داشته باشد.

نتایج بررسی های علمی حاکی از آنست که عصاره گیاه آویشن حتی در غلظت های بسیار پائین نیز می تواند انقباضات بافت ایلئوم را مهار کند. مکانیسم اشاره شده برای این عمل آویشن آنتاگونیست بودن برخی از ترکیبات آن نظیر تیمول و کارواکرول برای رسپتورهای موسکارینی می باشد. اگرچه احتمال تداخل این ترکیب ها با کانال های یونی از جمله کانال های کلسیمی وابسته به ولتاژ و همچنین مهار انقباضات ناشی از تأثیر استیل کولین بر روی ایلئوم را نیز نمی توان نادیده گرفت.

بنابراین از آنجا که اساس درمان کرامپ های شکمی و اسهال بر مهار انقباضات روده استوار است، این خود نشان دهنده این است که استفاده از عصاره آویشن می تواند در درمان اسپاسم های شکمی و اسهال مفید واقع شود.

 آویشن و سرطان:

تركيب فنولي تيمول موجود در گياه آویشن به صورت وابسته به دوز داراي اثر آنتي اكسيدانيِ مؤثر بر روي سلول هاي سرطاني مي باشد. مكانيسم اثر اين تركيب فنولي از يك سو به علت كاهش استرس اکسیداتيو واز سوي ديگر به علت مهار فعالیت آنزيم هاي سيكلواكسيژناز مي باشد كه باعث تهاجم سلولي، سركوب پاسخ هاي دفاعي و ایجاد دگرگوني هايی در رشد و تمايز سلول ها می شوند.

آویشن و تشنج:

حملات تشنجی از جمله شایعترین علائم بیماری های سیستم اعصاب مرکزی می باشد و افراد زیادی در سطح جامعه از آن رنج می برند. از این رو یافتن داروها و راهکارهای درمانی مناسب برای آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجائیکه داروهای ضد تشنجِ صناعی موجب بروز عوارض نامطلوب زیادی در بیماران می شوند و از طرفی درمان با استفاده از داروهای گیاهی می تواند با عوارض جانبی کمتری همراه باشد، لذا می توان به اهمیت استفاده از عواملِ گیاهی، در درمان و کنترل حملات تشنجی پی برد.

عصاره آویشن بهترین اثر در این رابطه را با افزایش زمان شروع تشنج و کاهش شدت و دوام آن نشان می دهد. مکانیسم اثر ضد تشنجیِ آویشن را به ترکیبات فنولی آن نسبت می دهند که قسمت عمده آن تیمول می باشد. اثر عوامل ایجادکننده تشنج روی سیستم اعصاب مرکزی از دو طریق مهاری و تحریکی می باشد که اثر مهاری آن می تواند ناشی از اثر مهاری آن ها روی انتقال دهنده عصبیِ مهاریِ نخاع یعنی گلیسین باشد و اثر تحریکی آن ها از طریق تحریک قسمت سایکوموتور مغز اعمال گردد. بر این اساس مکانیسم اثر گیاه آویشن در پیشگیری از تشنج می تواند از طریق مهار یک یا هر دو مکانیسم فوق باشد.

آویشن و دیابت:

از دسته گياهان دارويي كه به نظر مي رسد در درمان و كنترل ديابت نقش مهمي داشته باشند، آویشن را مي توان نام برد که اثرات مفید و کارآمد خود در این زمینه را از طرق زیر اعمال می کند:

1- پلی فنول های موجود در آویشن موجب افزايش گليكوژن كبدي و ظرفيت آنتي اكسيداني بدن (از طریق بهبود فعالیت آنزیم های شرکت کننده در دفاع آنتی اکسیدانی بدن مانند سوپر اکسید دیسموتاز) مي گردند.

2- عصاره گياه آويشن به لحاظ داشتن تركيباتی نظیر ترپنوئيد و فلاونوئيد موجب کاهش قند پلاسما می شود.

3- بخش هاي هوايي گياه آويشن می توانند سبب بازسازي و ترميم جزاير لانگرهانس و به دنبال آن افزايش ميزان انسولين بدن گردند.

 آویشن و حافظه و یادگیری:

هیپوکامپ بخشی از مغز است که در تثبیت خاطرات، یادگیری و جهت یابی نقش دارد. علاوه بر این، نقش هیپوکامپ در بسیاری از فرآیندهای تشکیل حافظه نیز ثابت شده است. در این رابطه توجه به دو نکته ضروری به نظر می رسد: 1) شکنج دنده ای بخشی از تشکیلات هیپوکامپ می‌باشد که نقش مهمی را در حافظه و یادگیری دارد. 2) نوروژنز در نقاط محدودی از مغز مانند شکنج دنده ای صورت می پذیرد.

نتایج پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند آویشن موجب تحریک نوروژنز و افزایش تعداد نورون ها در هیپوکامپ می‌شود که این امر بهبود عملکردهای شناختی، حافظه و یادگیری را با خود به همراه می‌آورد.

 آویشن و خواص آنتی میکروبیالی:

بر اساس آمار سازمانFAO ، حدود ٥٠ درصد محصولات کشاورزي به دليل عدم بسته بندي مناسب از بين مي‌روند. اين چالش همراه با گسترش شیوع بیماری‌های باکتریايي، قارچي و انگلي با خواستگاه غذایی، باعث توجه بيشتر محققان و دانشمندان جهت انجام تحقيقات جدید در زمينه ايجاد روش‌هاي کنترلي مناسب به منظور حفظ کیفیت و تازگی مواد غذایی شده است. در حال حاضر عمده روش بسته بندی مواد غذايي استفاده از پوشش هايي از جنس پلاستیک، شیشه، فلز و کاغذ بوده که با استفاده از منابع تجديد نشدني و غير قابل تجزیه تهيه شده و مشکلات زيست محيطي زيادي را به همراه دارند.

از طرفی دیگر افزايش مقاومت برخي ميكروب هاي بيماريزا در برابر آنتي بيوتيك های مختلف از ديگر دغدغه های مهم دنیای امروز مي باشد. لذا گرايش زيادي جهت استفاده از انواع جديد تركيبات ضد ميكروبي طبيعي مانند عصاره ي ادويه ها و گياهانی همانند آویشن براي نگهداري مواد غذايي وجود دارد. اسانس آویشن توسط محققين زيادي به عنوان منبع مناسب از تركيبات ضد قارچي و باكتريايي شناخته شده است.

دو ترکیب کارواکرول و لینالول موجود در آویشن موجب تغییر در نفوذپذيري کانال هایH⁺/K⁺  شده و ناهنجاری های مهمی را در کارکرد غشاء سلولی انواع ميكروارگانيسم ها به وجود می‌آورند که می تواند منجر به نابودی آنها شود.

آویشن و سلامت کلیه:

طی مطالعات مختلف صورت گرفته ثابت شده است که مصرف عصاره گیاه آویشن موجب کاهش معنی داري در غلظت پلاسمایی کراتینین، اوره، دفع نسبی سدیم، پتاسیم، دفع مطلق سدیم، میزان مالون دي آلدئید و نکروز سلول هاي لوله اي، تشکیل قالب هاي پروتئینی در داخل لومن، واکوئل‌دار شدن سلول هاي لوله اي و فضاي کپسول بومن شده و همچنین سبب افزایشِ معنی دارِ کلیرنس کراتینین، اسمولاریته ادرار و جریان خون کلیه می شود.

عصاره آویشن شیرازي حاوي فلاوونوئیدها و داراي خاصیت آنتی اکسیدانی قوي است که آسیب‌های لوله اي ناشی از ترکیبات اکسیداتیو را کاهش می‌دهد و با به دام اندازي رادیکال‌هاي آزاد در جلوگیري از نکروز سلول هاي لوله اي و کاهش فعالیت آنزیم هاي سیستم آنتی اکسیدانی نقش مؤثری را ایفا می‌کند.

- موارد منع مصرف:

• در بعضی منابع اشاره شده است که مصرف زیاد آویشن یا عصاره آن در دوران بارداری می تواند احتمال سقط جنین را افزایش دهد. بنابراین توصیه شده است که خانم های باردار بهتر است از مصرف این گیاه خودداری کنند.
• در مورد مصرف آویشن در دوران شیردهی، تحقیقات کافی انجام نشده است اما توصیه شده است که در این دوران هم بیش از حد متداول خوراکی، از این گیاه استفاده نشود.
• بر اساس تحقیقات، معلوم شده است که آویشن می‌تواند روند انعقاد خون را با تأخیر مواجه کند. بنابراین کسانی که قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرند،از دو هفته قبل از عمل جراحی، نباید آویشن استفاده کنند.
• همچنین بعضی افراد ممکن است به آویشن و فرآورده های آن حساسیت داشته باشند، در این صورت نباید از این گیاه به صورت خوراکی یا موضعی (مثل روغن های پوستی و …) استفاده شود.