زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر علیرضا جباری؛ متخصص اعصاب و روان و رواندرمانگر

تحریریه زندگی آنلاین: اختلال شخصیت مرزی یا BPD یک بیماری روانی و یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که با مشکل در کنترل احساسات و تکانه ها، نوسانات خلقی و همچنین مشکلات مربوط به دیدگاه فرد نسبت به خود و رفتار تکانشی مشخص می شود. این ویژگی ها بر زندگی روزمره و روابط فردی و اجتماعی فرد تأثیر می گذارد و باعث ایجاد احساس بی ثباتی و ناامنی دائمی می شود.

منظور از اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال روانی است که بر توانایی فرد در تنظیم احساسات خود تأثیر می گذارد. از دست دادن کنترل بر احساسات می تواند منجر به افزایش تکانشگری شود و بر احساس فرد نسبت به خود و روابط خود با دیگران تأثیر منفی بگذارد. برخی از مطالعات نشان می دهد که زنان بیشتر از مردان به BPD مبتلا هستند. این اختلال اغلب به اشتباه به عنوان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا افسردگی تشخیص داده می شود.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با اختلال شخصیت ضد اجتماعی

بررسی اختلال شخصیت دو قطبی

علائم اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی ( Borderline personality disorder) از توصیفی بین نوروز (اضطراب و استرس شدید) و سایکوز (اختلال دو قطبی یا روان پریشی) آمده است. افراد دچار اختلال شخصیت مرزی را می توان افرادی دانست که بین این دو دسته قرار گرفته اند. از صفات بارز افرادی که اختلال شخصیت مرزی دارند می توان موارد زیر را نام برد :

• رفتارهای غیر عادی
• عدم ثبات رفتاری
• دمدمی مزاج بودن
• خشم بی‌جا
• تمایل به لجاجت و بیزاری
• احساس پوچی و بی خود بودن
• حس زننده بودن بقیه مردم نسبت به خود حتی اگر واقعیت این گونه نباشد.
• آسیب رساندن به خود
• ترس از تنها ماندن
• مشکوک بودن
• حساس به عدم پذیرش
• داشتن دنیای مجازی برای خود
• به راحتی نا امید شدن
• خود آزاری مانند خود زنی یا تلاش برای خودکشی

در واقع این افراد در روابط معنادار خود، هیچ تداوم و استمراری ندارند و یک طیف نوسانی از عشق تا نفرت را طی می کنند.

علت اختلال شخصیت مرزی چیست؟

از علل ودلایل رایج اختلال شخصی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• عوامل محیطی
• ژنتیک
• اختلالات مغزی : تغییراتی در قسمت هایی از مغز که در تنظیم هیجان، پرخاشگری دخالت دارند، وجود دارد. علاوه بر این، بعضی از مواد شیمیایی خاصی وجود دارد که به تنظیم هوا کمک می کنند.
• عوامل موروثی : اگر خویشاوندان نزدیک یک شخص اعم از پدر، مادر، خواهر یا برادر دچار چنین اختلالاتی باشند، احتمال اینکه آن فرد نیز دچار چنین اختلالی شود، زیاد است.
• دوران کودکی پرتنش : افراد دچار این اختلال، ممکن است در دوران کودکی مورد سو استفاده جنسی یا سو استفاده فیزیکی قرار گرفته باشند و یا آن ها در دوران کودکی نادیده گرفته شده باشند. جدا شدن والدین در زمان کودکی نیز می تواند دخیل باشد.

بیشتربخوانید:

اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟

روند تشخیص اختلال شخصیت مرزی

پزشک تشخیص را بر اساس گرفتن تاریخچه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی برای رد علل ارگانیک قرار می دهد، سپس علائم اختلال شخصیت مرزی را با جزئیات با توجه به معیارهای اختلالات روانی ارزیابی می کند. تشخیص موارد اختلال شخصیت مرزی ممکن است به دلیل احتمال ابتلای فرد به سایر اختلالات روانی دشوار باشد. مثلاً ممکن است فرد به طور همزمان دچار اختلال شخصیت مرزی و افسردگی شود و سپس علائم افسردگی ویژگی های شخصیت مرزی را پنهان کند که منجر به تشخیص نادرست می شود.

 راه درمان اختلال شخصیت مرزی چیست؟

 درمان افراد با اختلالات شخصیتی می تواند بر پایه روانشناسی (صحبت درمانی) و یا جسمی (دارو درمانی) باشد. روند درمانی برای هر فرد با توجه به شرایط جسمی و روانی بیمار متفاوت خواهد بود. به طور کلی برای درمان اختلال شخصیت مرزی روش های زیر پیشنهاد خواهد شد:

• دارو درمانی
• مشاوره با روانپزشک یا روان درمانگری
• درمان های گروهی

اختلال شخصیت مرزی باعث چه بیماری های دیگری می‌شود؟

اختلال شخصیت مرزی اغلب با سایر بیماری های روانی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) رخ می دهد. این اختلالات همزمان می توانند تشخیص صحیح و درمان اختلال شخصیت مرزی را دشوارتر کنند، به ویژه زمانی که اختلالات دارای علائم همپوشانی هستند. به عنوان مثال، فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است به احتمال بیشتری علائم افسردگی اساسی، PTSD، اختلال دوقطبی، اختلالات اضطرابی، اختلال مصرف مواد یا اختلالات خوردن را تجربه کند.

آیا می‌توان با فرد دارای اختلال شخصیت مرزی رابطه برقرار کرد؟

افرادی که از اختلال شخصیت مرزی در رابطه رنج می‌برند، اغلب آشفته، پر احساس و مملوء از تعارضات و درگیری درونی هستند. تحقیقات ثابت کرده‌اند که روابط این افراد در ابتدا پر از هیجان و‌ همهمه است اما در آخر با خشم و نفرت به پایان می‌رسند. به هر میزان که علائم شخصیت مرزی در روابط بیشتر باشد، به همان میزان رضایت طرف مقابل از برقراری روابط با فرد بیمار کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل این افراد مناسب برای تعامل سالم نیستند و باید قبل از هرکاری به سراغ راه های درمان اختلال شخصیت مرزی بروند.

تاثیر اختلال شخصیت مرزی بر روابط عاطفی

اگر شما هم تاکنون تجربه برقراری روابط عاطفی با افراد اختلال شخصیت مرزی را داشته‌اید، حتما می‌دانید که فراموش کردن تجربه ناخوشایند روابط با این افراد کار ساده‌ای نیست. روابط خانوادگی، دوستانه و عاشقانه با این افراد ممکن است با نتایجی کاملا منفی به پایان برسند چرا که اختلال شخصیت مرزی در رابطه باعث ایجاد رفتارهای کاملا عاطفی در ابتدای روابط خواهد شد. افراد مبتلا به این اختلال شخصیتی با هیجانات بالای خود روابط را آغاز کرده و پس از آن با خشم، شوک و سردرگمی در رابطه رفتار می‌کنند. پس اگر با چنین افرادی در ارتباط هستید و با رفتارهای این فرد اذیت می‌شوید، بهتر است هر چه سریعتر با او قطع ارتباط کنید.

 بیشتربخوانید:

اختلال دوقطبی در بیشتر موارد ریشه وراثتی دارد

افراد با اختلال شخصیت مرزی در رابطه چگونه رفتار می‌کنند؟

مواردی که در ادامه بیان می‌کنیم، نشانه‌هایی هستند که به شناخت افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در رابطه کمک می‌کنند. البته بروز یک نشانه نمی‌تواند دلیلی بر وجود مشکلات شخصیت در یک نفر باشد. بلکه مجموعه‌ای از این علائم هستند که سبب ایجاد اختلالات شخصیتی در افراد و روابط آن‌ها خواهند شد. این علائم عبارتند از:

نگرانی شدید در مورد رابطه:

افراد شخصیت مرزی در رابطه خود نگران هستند و همواره ترس این را دارند که از سوی شریک عاطفی خود طرد شوند.

 نوسانات شدید در خلق و خوی:

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اختلال شخصیت مرزی در رابطه ایجاد می‌کند، نوسانات شدید خلق و خو است. صفر تا صد افرادی که از این مشکلات رنج می‌برند، تنها چند ثانیه است. در نتیجه ممکن است در یک لحظه حال آن‌ها بسیار خوب باشد و در لحظه دیگر خشم شدید موجب ایجاد تغییرات روانی در این افراد باشد.

 ترس از رد شدن و ترک شدن:

با توجه به اختلال شخصیت مرزی، فرد مبتلا به فردی حسود و کنترل کننده تبدیل می‌شود و واکنشی افراطی را در مالکیت دیگران از خود به نمایش می‌گذارند. او از طرد شدن هراس دارد و هر کاری می‌کند که از سوی دیگران پذیرفته شوید.

تفکر سیاه و سفید:

افرادی که از اختلال شخصیتی مرزی رنج می‌برند، عمدتا دارای تفکر سیاه و سفید هستند. آن‌ها گاه آنقدر ناامید می‌شوند که به خودکشی فکر می‌کنند. گاهی هم آنقدر از زندگی خود راضی هستند که مدام به چیز‌های خوب فکر می‌کنند. پس تفکر آن‌ها پایدار نیست.

 ناپایداری هویت:

اختلال شخصیت مرزی (BPD) در رابطه و روابط عاطفی موجب ایجاد روابط ناپایدار خواهد شد. در نتیجه هویت و شخصیت‌های رفتاری افراد مبتلا نیز دچار ناپایداری می‌شود. افرادی که از این اختلالات رنج می‌برند، سریعا عاشق شده و سریعا هم ناامید می‌شوند. این افراد در روابط خود به حد وسط اکتفا نمی‌کنند. آن‌ها یا در سطح خیلی بد یا در سطح عالی قرار دارند. در نتیجه خودشان ضربه دیده و به انواع آسیب عاطفی مبتلا خواهند شد.

میل به کنترل گری:

افراد مبتلا به شخصیت مرزی در رابطه همواره در حال کنترل گری هستند و سعی می‌کنند که به جای خودشان دیگران را کنترل کنند.

 انتقاد و سرزنش مداوم:

این گونه از افراد همواره به فکر سرزنش و امر و نهی هستند. چنانچه فردی کاری را اشتباه انجام دهد، از او انتقاد می‌کنند و اصرار دارند که در همه چیز حرف، حرف آن‌ها باشد.

احتمال درگیری با اعتیاد:

مطالعات مربوط به روانشناسی خانواده‌ها حاکی از این است که افرادی که تحت تاثیر شخصیت مرزی و رابطه عاطفی هستند، به اعتیاد گرایش بیشتری دارند. این افراد برای این که خشم و تجارب سخت و تلخ زندگی خود را فراموش کنند، تحت تاثیر مواد مخدر قرار خواهند گرفت.

 تمایل به فراموشی:

اختلال شخصیت مرزی (BPD) باعث می‌شود که تمایل به فراموشی و از یاد بردن اتفاقات منفی و مثبت زندگی بیشتر شود.

حق السکوت هیجانی:

افراد مبتلا به این اختلال زمانی که دعوا و مخالفتی با فرد مقابل خود داشته باشند، او را به پایان رابطه تهدید می‌کنند و یا ممکن است خانه را ترک کنند. از دیگر نشانه‌های این افراد بیرون کردن طرف مقابل از خانه است. آن‌ها پس از آرام شدن از کار خود پشیمان می‌شوند.

چرخه رابطه در اختلال شخصیت مرزی

چرخه شخصیت مرزی و رابطه عاطفی ممکن است مراحل مختلفی داشته باشد:

1. انتخاب شریک عاطفی
2. احساس ترس از رها شدن
3. مشاجره شدید و امتحان کردن شریک عاطفی
4. عدم احساس امنیت و رضایت در روابط
5. پایان روابط

با شخصیت دارای اختلال مرزی در رابطه چگونه رفتار کنیم؟

اگر به عنوان یک شریک عاطفی با فردی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است وارد رابطه می‌شوید، بهتر است به کمک یک روانشناس او را درمان کنید. شرکت در جلسه‌های روان درمانی کمک می‌کند که شما بهتر فرد شریک عاطفی خود را بشناسید و ارتباطات موثر را با او برقرار کنید. جلسات گروهی هم به افراد خانواده کمک می‌کنند که همدلی خود را با فرد مبتلا افزایش داده و نقش موثری در درمان مشکلات این فرد داشته باشند. در کل این را بدانید که اختلال شخصیت مرزی قابل درمان شدن است اما راه و روش‌های خاص خود را دارد.

زندگی معنادار با درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD) در رابطه و روابط عاطفی

هر انسانی لایق یک زندگی معنادار است که در آن احساس خوشبختی کند. گاهی اوقات زندگی شرایطی را ایجاد می‌نماید که در آن شخص دچار اختلال شخصیت خواهد شد. اختلال شخصیت مرزی از جمله همین اختلالات است و چالش‌های زیادی را در زندگی یک فرد ایجاد می‌کند. شما با کمک کردن به افراد دارای این اختلال می‌توانید تا حدودی لذت زندگی معنادار را به آن‌ها هدیه کنید. این افراد ویژگی‌های خاصی دارند و ممکن است صفر تا صد ( خوشحالی تا عصبانیت) شخصیت آن‌ها تنها در عرض چند لحظه اتفاق بیفتد. از این رو بسیار مهم است که افراد دارای شخصیت مرزی و رابطه عاطفی با این افراد را بشناسید و به خوبی با آن‌ها رابطه برقرار کنید تا موفق به تغییر شخصیت آن‌ها باشید.