سمیرا ا سماعیلی؛ دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی، مدرس دانشگاه
در ابتدا به طور مختصر در رابطه با یکسری اختلالات شخصیتی مطالبی را برای آشنایی بازگو می‌کنیم و در ادامه برای خوانندگان مشخص می‌کنیم که آیا ازدواج با افراد دارای اختلال (شخصیت مرزی) امکان‌پذیر است یا خیر.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
با علایم مردم‌گریزی، منزوی و تنها، دیرآشنا و کناره‌گیر، اجتناب از روابط نزدیک، سرد و بی‌انعطاف.
اختلال شخصیت پارانوئید
سوء‌ظن و تفسیرهای مظنونانه و بدخواهانه از اعمال دیگران، ظنین بودن بدون دلیل و شواهد کافی به این که سایرین قصد آسیب‌رسانی، بهره‌کشی و فریب از او را دارند و احساس می‌کنند که اهمیت زیادی دارند و نیز دارای استعدادی غیرعادی هستند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپ
تفکر سحرآمیز، عقاید انتساب، مسخ دنیای واقعیت، تفکر و گفتار عجیب و غریب و رفتارها یا ظاهر غیرعادی و نامتعارف (اعتقاد زیاد به تله‌پاتی و غیب‌دانی).
اختلال شخصیت نمایشی
رفتارهای متظاهرانه و تئاترگونه، اشتیاق‌ها و هیجان‌های کوتاه‌مدت، اما بسیار شدید و غلیظ و مشغولیت به خود، بی‌ثبات عاطفی، اتکا به دیگران، رفتارهای پرزرق و برق و آرایش‌های غلیظ یا پوشیدن لباس‌هایی که جلب‌توجه می‌کند، هیجانی و تحریک‌پذیر، اما برای برقراری وابستگی‌های عمیق ناتوان بوده و به توجه طلبی از سوی دیگران نیاز دارند.
اختلال شخصیت خود شیفته
خودبزرگ‌بینی، نیاز به تمجید و ناتوان از همدلی با دیگران، خودپسندی، خیال‌بافی درخصوص موفقیت، قدرت و درخشندگی هوش، خواهان علاقه‌مندی دیگران به خودشان بدون آن که این علاقه را به آنان برگردانند.
اختلال شخصیت ضداجتماعی
ناتوان در برقراری روابط طولانی، بی‌توجهی به احساسات دیگران، رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه، تحمل کم در برابر ناملایمات، تمایل به خشونت، فقدان احساس گناه و ناتوانی در عبرت گرفتن از اشتباهات، رفتارهای جنایی و پرخاشگرانه بدون در نظر گرفتن حقوق دیگران و تجاوز به حقوق سایران و دروغگویی و فریب‌کاری.
اختلال شخصیت مرزی
بی‌ثباتی فوق‌العاده در عاطفه که بین عشق و تنفر حرکت می‌کند، بی‌ثباتی خلق و رفتار، ناتوانی در برقراری روابط استوار، احساس ملال دائم، خودزنی و خودکشی‌های مکرر، طغیان‌های خشم و کتک‌کاری دارد.
اختلال شخصیت اجتنابی
کناره‌گیری اجتماعی، احساس بی‌کفایتی و حساسیت زیاد نسبت به طرد یا انتقاد دیگران، دوری کردن از فعالیت‌های شغلی که لازمه‌اش ارتباط با مردم است. به دلیل ترس از انتقاد و تأیید نکردن و طرد شدن.
اختلال شخصیت وابسته
در برابر خواسته دیگران ضعیف و منفعل هستند. اعتماد به نفس ندارند و رفتارهای مطیعانه و متکی به دیگران داشته و تمایل دارند که تحت مراقبت باشند.
اختلال شخصیت وسواسی
خشکی زیاد از حد، با وجدان بودن، وظیفه‌شناسی و نظم و ترتیب بیش از حد، سرسختی و کمال‌گرایی افراطی در تکمیل وظایف محوله و اشتغال ذهنی زیاد در مورد نظم، شست‌وشو، کمال‌گرایی و کنترل بسیار جدی و فاقد حس درک شوخی و به دلیل ترس از ارتکاب اشتباه در تصمیم‌گیری مردد هستند.
اختلال شخصیت منفعل مهاجم
تأخیر بیهوده در کارها و پرخاشگری خود را به صورت مسامحه در کار، اشکال تراشی، کم‌کاری و یک‌دندگی نشان می‌دهد.
آیا ازدواج با افراد دارای اختلال (شخصیت مرزی) امکان‌پذیر است؟
شخصیت مرزی، یکی از شخصیت‌های مشکل‌سازی است که چرخش ناگهانی خلقی، رفتارهای خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی او دیگران را در بهت و شوک فرو می‌برد. آن‌ها متخصص ساختن بحران هستند.
ویژگی‌های اصلی اختلال شخصیت مرزی عبارت‌اند از بی‌ثباتی در روابط شخصی، عدم اعتماد به نفس، تغییر دائمی تفکر و عقیده درباره خود، تغییرات خلقی (نوسانات مؤدی)، غیرقابل پیش‌بینی و رفتار بی‌فکر و بی‌پروا.
این ویژگی‌ها عمومیت دارند و از کودکی شروع شده‌اند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی از طرد شدن به شدت می‌ترسند.
این حالت باعث می‌شود که از همان جلسه اول آشنایی با دیگران محکم به آن‌ها بچسبند و رابطه‌ای بسیار صمیمی و پر از کشمکش را آغاز کنند.
اما در صورتی که احساس کنند طرف مقابل به آن‌ها زیاد محبت ندارد یا برای‌شان اهمیت قائل نمی‌شود، با همان سرعت به رابطه‌ی خود پایان می‌دهند.
اغلب نیز همان حالت پیش می‌آید، زیرا ممکن است طرف مقابل همان احساسات فرد مبتلا به اختلال مرزی را نداشته باشد.
مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی وقتی احساس می‌کنند که انتظارات‌شان از طرف مقابل برآورده نمی‌شود، بسیار نامتعادل و هیجانی می‌شوند، در عین حال از طرد شدن و از دست دادن رابطه می‌ترسند و در نتیجه سردرگم می‌شوند.
همه این حالت‌ها نوسانات هیجانی شدیدی را موجب می‌شوند و بعضی نتایج این «ترن‌هوایی» هیجانی و ترسناک عبارت‌اند از:
* تغییرات دائم و غیرقابل پیش‌بینی در اعتماد به نفس.
* دوره‌های طولانی افسردگی، خود آسیب رسانی عمدی، اندیشیدن به خودکشی و اقدام به خودکشی.
* رفتارهای بی‌فکر و بی‌پروا مثل سوء‌مصرف مواد مخدر، خشونت فیزیکی و بی‌بند و باری جنسی.
* بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در کودکی مورد سوء‌استفاده جنسی یا بدرفتاری فیزیکی قرار گرفته‌اند. دستاورد اطلاعات اخیر این است که اختلال شخصیت مرزی سبک رفتاری را نشان می‌دهد که ممکن است فرد را در خطر انواع زیادی از سایر اختلالات روانی قرار دهد.
شیوع این اختلال در جامعه بین 1/6 تا 5/9 درصد تخمین زده می‌شود.
مثال: اگر نامزد شما، بعد از این که یک بار به تماس‌اش پاسخ ندادید، چند بار به گوشی شما زنگ زد که: «آه ای ماهروی کجایی؟! دلم از فراقت به درد آمد...! آه؟ کجایی پس؟! معدم از استرس اومد تو دهنم! و...» زیاد خوشحال نباشید که خیلی دوست‌تان دارد!
آن چه که او را این قدر هیجانی کرده، احتمالاً علاقه‌اش نیست، بلکه ترس‌ها و اضطراب‌های او برای از دست دادن شما و تنها ماندن است که مدام به شما زنگ می‌زند و کم می‌ماند که گوشی شما را بسوزاند!!!
75 درصد این افراد به خود آسیب می‌رسانند. افراد مرزی بعضاً معشوق خود را تهدید می‌کنند، به این شکل که تهدید به آسیب رساندن به خود یا طرف مقابل می‌کنند. مثالی می‌زنم که شاید برای آذری زبان‌ها آشناتر باشد.
در شهر تبریز کمدینی هست به اسم آقای «بابک نهرین». ایشان در یکی از نمایش‌های خود در قالب فردی خلاف‌کار می‌گوید «داریوش بخواند و من خودم را با چاقو خط‌خطی کنم!!!» یا طرف مقابل را تهدید به «خط‌خطی کردن با چاقو» می‌کند!
نمونه‌ای جالب و مثال زدنی از رفتارهای این افراد! و در ادامه همین فرد چقدر جالب از پدرش گلایه می‌کند که «پدر! تو حتی یک «کامپت!»(کمپوت!) نخریدی و به ملاقات من در زندان نیامدی! (نمونه‌ای از مسامحه و غفلت).
با توجه به این که گفته می‌شود مرزی‌ها شکل جامعه پسندانه‌تر ضداجتماعی‌ها هستند، این اختلال بیشتر در زنان دیده می‌شود (برخلاف رفتارهای ضداجتماعی پرخاشگرانه‌ای که به راحتی در مردهای مبتلا دیده می‌شود)، به این شکل که چنین زنانی با رفتارهای حیله‌گرانه و به اصطلاح خودمانی، با «دور زدن» شوهر یا نامزد خود (یا هر کس دیگری) به سمت اهداف خود پیش می‌روند.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با اختلال شخصیت ضد اجتماعی
بررسی اختلال شخصیت دو قطبی
