زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مه جبین محمدی

سلفی به انگلیسی: (Selfie) یا خویش انداز، خود عکس و یا عکس از خود به نوعی خودنگاره یا عکاسی پرتره گفته می‌شود که توسط خود فرد و اغلب به‌وسیله دوربین موبایل گرفته می‌شود.

سلفی‌ها بیشتر در شبکه‌های اجتماعی مانند: فیس‌بوک، گوگل پلاس، اینستاگرام و مانند آن‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند.

در برخی از موارد افراد با استفاده از پایه سلفی اقدام به عکاسی سلفی می‌کنند تا با افزایش فاصله دوربین عکاسی با  خود، فضای وسیعتری را به تصویر بکشند.

 واژه سلفی در سال 2013 به عنوان "واژه سال" انتخاب شد و به واژه‌های دیگر در دیکشنری آکسفورد پیوست؛ البته نه تنها جای خود را در کنار دیگر لغات باز کرد، بلکه به همدم لحظه‌های مردم تبدیل شد.

اکنون مدتی است که مردم غذا می‌خورند، "سلفی" می‌گیرند، عروسی می‌کنند، "سلفی" می‌گیرند، تنها در خانه نشسته‌اند، "سلفی" می‌گیرند؛ حتی وقتی می‌میرند نیز یکی "یهویی" با آنها "سلفی" می‌گیرد.

شبکه‌های اجتماعی جایگزین آلبوم‌های خانوادگی شده‌اند

در هر دوره و هر جامعه‌ای افراد نیاز به ابراز وجود و توجه از دیگران را داشتند و این نیاز وابسته به عصر و زمان مشخص و یا نسل خاصی نمی‌باشد.

اما در عصر حاضر این خودنمایی و خودشیفتگی به نوعی دیگر نمایان شده است.

با ورود تکنولوژی‌های نوین و ابزار ارتباطی نوین افراد با کمترین زمانی که در اختیار دراند می‌توانند حضور خود را در هر مکانی به ثبت برسانند و با عضویت در شبکه‌های اجتماعی آن را به اشتراک بگذارند.

قدیم‌ترها برای ثبت لحظه‌ها از دوربین استفاده می‌شد و با استفاده از صنعت چاپ عکس‌ها به چاپ می‌رسید و در آلبوم‌های خانوادگی و یا شخصی قرار می‌گرفت اما امروزه با فناوری‌های دیجیتالی جدید آلبوم‌ها جای خود را به شبکه‌های اجتماعی داده‌اند و عکس‌های افراد در این شبکه‌ها به اشتراک و نمایش گذاشته می‌شود.

در ایران هم سلفی گرفتن برای برخی از افراد به عنوان اولین و بهترین سرگرمی در آمده است و در هر جا و مکانی و در هر حالتی از خود سلفی می‌گیرند.

سلفی گرفتن آنقدر برای عده‌ای مهم و حیاتی شده که جان خود را به خطر می‌اندازند، در لبه پرتگاه می‌ایستند و سلفی می‌گیرند، هنگام حمله حیوان درنده‌ای حتماً باید سلفی یگیرندو شجاعت خود را به رخ دیگران بشکند، این افراد به نوعی خودشیفتگی دچار می‌شوند.

جانم را بگیر موبایلم را نه

البته سلفی گرفتن برای برخی دیگر نقش سرگرمی را ندارد بلکه از واجبات زندگی‌شان محسوب می‌شود.

برخی از دختران لب‌های خود را غنچه می‌کنند، گردن خود را کج می‌کنند و با شیطنت‌های خاص خودشان شروع می‌کنند به سلفی گرفتن اما این پایان ماجرا نیست چرا که باید ساعت‌های زیادی گوشی به دست باشد، عکس را ویرایش کند سپس با رضایت کامل آن را در اینستاگرام به اشتراک بگذارد، مسئله جالب این است که اولین شخصی که برای عکس لایک می‌گذارد خود صاحب عکس است!

جبران کمبودها در زندگی با سلفی گرفتن

سلفی گرفتن در بین برخی جوانان به دغدغه بزرگی تبدیل شده است به طوریکه باید در طی روز سلفی بگیرند و خود را به نمایش بگذارند و اگر این کار را انجام ندهند احساس خلاء و کمبود شدیدی در خود احساس می‌کنند.

البته می‌توان گفت سلفی گرفتن مختص برخی جوانان نیست بلکه زوج‌های متأهل و جوان هم به شدت خود را درگیر این مسئله کرده‌اند و در هر مکانی با به کاربردن لفظ "یهویی اینجا"، "یهویی حواسم نبود" ، "یهویی جدیدترین رستوران" و دیگر اصطلاحات خاص، سلفی‌های خود را به اشتراک می‌گذارند و این امر به یک رقابت خیلی جدی بین قشرهای مختلف درآمده است.

بیشتر افرادی که علاقه دارند عکس‌های سلفی‌شان در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه و تشویق قرار بگیرد و لایک های زیادی را به خود اختصاص دهند نمی‌توانند حس خوب را به خودشان انتقال دهند و توقع دارند این حس از جانب دیگر دوستان، اقوام، همکاران و دیگر کاربران شبکه‌های اجتماعی برای آنها ایجاد شود.

این افراد با تغییر در چهره و نوع آرایش و پیرایش خود را متفاوت‌تر نشان می‌دهند و چهره‌ای جذاب و دوست داشتنی از خود به اشتراک می‌گذارند تا بیشتر مورد تعریف و تجمید دیگران قرار بگیرند.

زمانی که این رفتار از حالت عادی خراج شود و در انجام دادن و تکرار آن زیاده‌روی شود باید احساس نگرانی کرد چرا که این افراد دچار نوعی اختلال روانی شده‌اند.

به نظر می‌آید دوربین‌های دیجیتال، موبایل‌های هوشمند و مونوپادها بازار سلفی گرفتن و به اشتراک گذاشتن عکس‌ها و تصاویر را بسیار رونق داده است.

به طوریکه این موضوع به بحث جدی میان نظریه پردازان حوزه اجتماعی و روانشناسان در آمده است و زنگ خطر برای هوشیاری جوانان به صدا درآمده است.

این اتفاق زمانی رخ داد که سلفی گرفتن از حالت عادی خود خارج شد و به یک عادت افراطی و تبدیل گردید. در واقع می‌توان بیان کرد جامعه جوان به شدت و با یک رقابت خستگی ناپذیر به سوی خود شیفتگی پیش می‌رود.

متاسفانه در عصر کنونی مصرف گرایی در جامعه بیداد می‌کند و این اتفاق از زمانی به یک پدیده در آمد که حضور مردم در کتاب فروشی‌ها کمرنگ فرهنگ کتاب خواندنی به فراموشی سپرده شد.

مصرف گرایی در جراحی‌های زیبایی، آرایش‌های جدید، خرید لباس‌ها در طرح‌ها و رنگ‌ها مختلف جامعه را به سمت افراطی گرایی و زیاده خواهی سوق داد.

زمانی که دختران جوان برای به اشتراک گذاشتن عکس‌های خود دچار وسواس شدند و با مراجعه به پزشک انواع جراحی‌های زیبایی را انجام می‌دهند صرفاً به این دلیل که در شبکه‌های اجتماعی تعداد لایک بیشتری را نصیب خود کنند.

اینگونه جوانان دچار نوعی عدم اعتماد به نفس هستند چرا که در هیچ شرایطی از ظاهر خود راضی نیستند، بعد از جراحی‌های زیبایی سراغ مد و لباس می‌روند و هر آنچه را که مد روز باشد برای خود تهیه می‌کنند باز هم برای اینکه لایک بیشتری داشته باشند.

همه این عوامل و درگیری‌های ذهنی برای این است که برخی جوانان مهر تأیید دیگران را برای خود کسب کنند.

برخی به هر قیمتی که شده می‌خواهند سلفی بگیرند تا بیشتر مورد توجه دیگران واقع شوند حتی اگر سلفی گرفتن به قیمت جانشان تمام شود اما باید این کار را انجام دهند.

در بسیاری از موارد دیده شده که جوانان یک مکانی را انتخاب می‌کنند که حتماً در آنجا سلفی بگیرند.

به عنوان مثال یک روز پارک را انتخاب می‌کنند و روز دیگر کافه و یا رستوران و این کار خود را به صورت خبر در گروه دوستان خود به اشتراک می‌گذارند و اصطلاح پاتوق جدید سلفی گرفتن را برای خود انتخاب می کنند.

هر روز یک پاتوق جدید و هر روز یک دغدغه برای سلفی گرفتن روزگار جوانان را پر کرده است.

نکته قابل توجه و تامل برانگیز این است که چهره های معروف و سرشناس اجتماع در دنیای سینما، ورزش، موسیقی و سیاست نیز جزو کسانی هستند که سلفی گرفتن را رواج دادند.

البته شاید توجیه این عزیزان این باشد که به قصد داشتن ارتباطات دو طرفه با شهروندان و طرفدارانشان چنین کاری انجام می دهند.

اما به نظر می آید از این مسئله غافل شده اند که بسیاری از چهره ها و ستارگان سینما مدل و الگوی برخی جوانان ما شده اند و آنها صرفا کاری را انجام می دهند که هنرپیشه، خواننده و یا ورزشکار مورد علاقه و محبوب شان انجام داده است.

وقتی که عکس یک هنرپیشه خانم را می بینیم که با گربه اش سلفی گرفته و نوشته "من و گربه ام یهویی"، دیگر چه توقع و انتظاری می توانیم از یک جوانان داشته باشیم.

تا زمانی که برخی تقلیدها کورکورانه و ناآگاهانه باشد قطعا جامعه جوان پیشرفت قابل توجهی نخواهد داشت چرا که تمام فکر و ذهن یک جوان برای دریافت لایک های بیشتر در شبکه های مجازی معطوف شده است.

بررسی های زیادی در زمینه سلفی گرفتن انتشار داده شده است که نشان دهنده سلفی گرفتن های زیاد توسط برخی افراد است كه در برخی موارد خطرات جبران ناپذیری به دنبال دارد.

به عنوان مثال وقتی جوانی در روسیه سعی می‌کند هنگام آویزان شدن از پُل "مسکو" از خود سلفی بگیرد و در این حالت پرت و کشته می‌شود، یا وقتی‌که مردی در آمریکا درحالی‌که تفنگ را روی گردن خود گذاشته است سعی در سلفی گرفتن کرده و با شلیک ناخواسته خود را می‌کشد، متوجه می‌شویم که سلفی در مسیری خطرناکی قرارگرفته است.

شبیه این حوادث در ایران هم اتفاق افتاده است، وقتی دختر نوجوان آذربایجانی‌ در حال سلفی گرفتن به رودخانه‌ای با امواج خروشان پرت می‌شود باید پدیده‌ سلفی را جدی گرفت.

در بین جوانان و نوجوانان به دلیل داشتن میل شدید به دیده شدن و روحیه هیجانی، احتمال انجام اعمال خطرناک بیشتراست. داستان سلفی‌ها در ایران فقط با انتشار این خبرهای تلخ مرگ بر سر زبان‌ها نیفتاده است.

خاطره‌ی غم‌انگیز استفاده‌ی نادرست از این قابلیت هنوز در ذهن‌ها مانده است، گروهی از دانشجویان پزشکی تعدادی سلفی گرفته بودند آن‌هم نه در بالای کوه و یا در مسیر سیلاب؛ بلکه در کنار اجسادی که برای تشریح به آن‌ها سپرده‌ شده بود.

سلفی در آرمستان و بر سر مزار خاطرات و ذهنیتی خوبی در ذهن به جای نمی گذارد. انتشار این عکس‌ها در فضای مجازی داستان تلخی است که از اذهان پاک نمی‌شود.

برخی از افراد به گونه ای غرق در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی شده اند که با جمله نمی شود از دنیا عقب باشیم خود را توجیه می کنند.

سرعت رواج سلفی گرفتن در ایران به همان سرعت رواج و گسترش گوشی های هوشمند بود. استفاده از گوشی های هوشمند بیشترین آسیب را متوجه کودکان کرد چرا که برخی خانواده ها با بی توجهی کامل و عدم آگاهی در استفاده مناسب از این گوشی ها خیلی سریع گوشی هوشمند را برای فرزند خود تهیه می کنند.

کودکان هم بدون آَشنایی درست از این وسیله به راحتی از آن استفاده می کنند. الگوی کودکان هم در سنین بالا بزرگسالان هستند و به سرعت کارهای آنها را تقلید و الگوبرداری می کنند.

متاسفانه پدر و مادر ها بدون توجه به آسیب هایی که فرزندشان را تهدید می کند هر وسیله ای را در اختیارشان قرار می دهند در نهایت کودکان دیروز همین جوانان امروزی هستند که با کوچک ترین تلنگری دچار آسیب می شوند. و وقتی وارد اجتماع می شوند می خواهند به یک باره تمام عقده های خود را خالی کنند.

نکته آخر؛               

سلفی گرفتن و زیاده روی در آن باعث دوری افراد خانواده از یکدیگر می شود هم چنین سبب می گردد تمرکز جوانان بیشتر به فضاهای مجازی جلب شود تا دنیای واقی.

این افراطي گری باعث ایجاد مشکلات زیادی می شود. اگر افراد این نکته را بدانند و یاد بگیرند که وقتی می خواهند از خودشان عکس بگیرند و لحظات خوب را ثبت کنند به دنبال نگاه تایید کننده و یا لایک گذاشتن دیگران نباشند، بلکه صرفا این کار و ثبت لحظه های خوب و خوش برای خودشان اهمیت داشته باشد.

جوانان یاد بگیرند برای لذت بردن از طبیعت، صرف غذای مطلوب، همراهی با دوستان و مصحابت خوب نیازی به تایید دیگران و جمع آوری لایک در شبکه های اجتماعی ندارد.

یاد بگیرند برای اینکه لایک بیشتری نصیب خود کنند از صخره آویزان نشوند چون ممکن است بازگشتی برایشان باقی نماند چه برسد به لایک گذاشتن!

تمامی موارد عنوان شده از عدم آموزش و آگاهی افراد نسبت به استفاده از ابراز و وسایل نوین ارتباطی نشات می گیرد.

هم چنین در دوران بزرگسالی می خواهند کمبوهایی که در دوران کودکی به آن دچار بوده اند را جبران کنند و یک عرصه رقابت بین خود و دوستانشان فراهم می آورند و دیگران را به یک رقابت، تقلید و ابزار وجود دعوت می کنند.

رسانه های ارتباط جمعی از طریق تبلیغ های مناسب می توانند فرهنگ استفاده از وسایل ارتباطی دیجیتالی و نوین را در اختیار شهروندان قرار دهند شاید از این طریق عده ای نحوه صحیح و مناسب این ابزار ارتباطی را بدانند و جامعه کمتر دچار آسیب های اجتماعی شود.