به قلم : دکترعمار صالحی ؛ متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : نان از جمله خوراکی‌های بسیار قدیمی در تاریخ تغذیه بشر است و قدمتی چند هزار ساله دارد. امروزه نان جزء اصلی‌ترین اجزای سفره ایرانیان محسوب می‌شود و به ندرت خانه‌ای را می‌توان یافت که در آن نان مصرف نشود.
این ماده غذایی تقریبا در کنار بیشتر غذاها سرو می‌شود و یکی از محبوب‌ترین اجزای وعده‌های غذایی در ایران است. نان‌ها تنوع زیادی از نظر شکل، نوع آرد و ترکیبات دارند که این امر انتخاب‌های فراوانی را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌سازد.
با توجه به اینکه نان غذای غالب بیشتر ایرانی‌ها است، تأثیر آن بر سلامت افراد نیز بسیار قابل‌توجه می‌باشد. نان منبع اصلی تامین انرژی بدن به شمار می‌رود و بسته به نوع آرد مصرفی و شیوه تولید، می‌تواند سرشار از پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد.
مصرف نانی که از آرد سبوس‌دار یا کامل تهیه شده باشد، انتخابی مناسب برای افزایش ارزش غذایی است، به‌ویژه اگر این آرد با عناصر مفیدی مانند آهن یا کلسیم غنی‌سازی شده باشد.
با این حال، سوالی که مطرح می‌شود، این است: آیا هر فردی می‌تواند بدون محدودیت از هر نوع نانی استفاده کند؟ پاسخ این پرسش منفی است. در ادامه به بررسی اهمیت انتخاب نوع نان در شرایط بیماری‌های خاص می‌پردازیم:
بیشتربخوانید:
کلید تغذیه سالم به همین سادگی
نان مناسب برای افرادی با تری‌گلیسیرید بالا
نان‌ها سرشار از کربوهیدرات هستند و مقدار چربی اندکی دارند. دریافت بیش از حد کربوهیدرات می‌تواند سطح تری‌گلیسیرید خون را در افراد بالا ببرد، بنابراین افراد دارای تری‌گلیسیرید بالا باید در مصرف نان دقت بیشتری داشته باشند.
در این موارد، نان‌هایی که از آرد سبوس‌دار تهیه شده‌اند، گزینه بهتری هستند؛ چراکه فیبر بالای آن‌ها در کاهش تری‌گلیسیرید و کنترل چربی خون نقش مؤثری ایفا می‌کند.
نان و بیماران دیابتی
در گذشته تصور می‌شد که افراد دیابتی نباید نان مصرف کنند، اما امروزه مشخص شده که با رعایت میزان مصرف، استفاده از نان برای این افراد بلامانع است.
افراد دیابتی می‌توانند تا نیمی از انرژی روزانه خود را از کربوهیدرات‌ها تامین کنند. از این رو انتخاب نان با شاخص گلایسمی پایین اهمیت ویژه‌ای دارد.
شاخص گلایسمی میزان تاثیر غذا بر افزایش قند خون را نشان می‌دهد. نانی که از آرد جو دوسر سبوس‌دار تهیه شده باشد، یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای این بیماران است. همچنین شیوه پخت نان نیز می‌تواند در مقدار این شاخص موثر باشد.
ترکیب انواع آرد مانند آرد گندم، جو، چاودار و استفاده از دما و زمان مناسب در پخت، می‌تواند به کاهش شاخص گلایسمی نان کمک کند.
بیشتربخوانید:
نان سفید برای سلامتی مضر نیست
نان مناسب برای بیماران سلیاک
سلیاک یک اختلال خودایمنی است که با مصرف گلوتن (پروتئینی موجود در برخی غلات) علائم بیماری بروز پیدا می‌کند. برای این بیماران، حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی ضرورت دارد.
نان یکی از منابع رایج گلوتن است؛ اما با پیشرفت‌های اخیر می‌توان نان‌های بدون گلوتن تولید کرد که برای بیماران سلیاک ایمن هستند.
نان‌هایی مانند نان ذرت، نان سیب‌زمینی، نان حبوبات و نان جوانه‌دار گزینه‌های مناسبی به شمار می‌روند. باید توجه داشت که این نان‌ها در محیطی جدا از نان‌های معمولی پخته شوند تا از آلودگی به گلوتن جلوگیری شود.
نان و کم‌کاری تیروئید
در شرایطی که غده تیروئید کم‌کار باشد، سوخت‌وساز بدن کاهش می‌یابد. این افراد ممکن است دچار یبوست و افزایش وزن شوند.
مصرف نان‌های سبوس‌دار که فیبر بالایی دارند، می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند. این نوع نان با کاهش جذب سریع قند و چربی در بدن، تأثیر مثبتی بر مدیریت علائم این بیماری دارد.
همچنین در مواردی که اختلال عملکرد تیروئید به دلایل خودایمنی رخ می‌دهد، حذف گلوتن از رژیم غذایی ممکن است از شدت بیماری بکاهد. در این شرایط نیز نان بدون گلوتن توصیه می‌شود.
یکی از اقدامات مؤثر، استفاده از رژیم بدون گلوتن است. بسیاری از بیماران بهبود قابل‌توجهی در علائم خود تجربه کرده‌اند. در نتیجه، مصرف نان‌های بدون گلوتن برای این دسته از بیماران توصیه می‌شود.
سندرم روده تحریک‌پذیر
این بیماری گوارشی با علائمی چون درد، نفخ و تغییرات در حرکات روده همراه است. علت دقیق آن هنوز مشخص نیست، اما پیروی از رژیم غذایی مناسب به کاهش علائم کمک می‌کند.
یکی از اقدامات مؤثر، استفاده از رژیم بدون گلوتن است. بسیاری از بیماران بهبود قابل‌توجهی در علائم خود تجربه کرده‌اند. در نتیجه، مصرف نان‌های بدون گلوتن برای این دسته از بیماران توصیه می‌شود.
تأثیر نان بر کاهش درد نقرس
نقرس بیماری دردناکی است که در اثر تجمع اسید اوریک در مفاصل ایجاد می‌شود. دریافت فیبر کافی از طریق رژیم غذایی می‌تواند در کاهش حملات نقرسی مؤثر باشد.
نان‌های سبوس‌دار یا نان‌هایی با ترکیبات گیاهی می‌توانند میزان فیبر مصرفی روزانه را افزایش داده و در بهبود وضعیت بیماران مؤثر باشند.
بیشتربخوانید:
کاهش چربی های شکمی با مصرف این نوع نان
نقش نان در کنترل فشار خون
فشار خون بالا اغلب بدون علائم است و به همین دلیل آن را قاتل خاموش می‌نامند. یکی از عوامل موثر در افزایش فشار خون، مصرف بالای نمک است که نان یکی از منابع اصلی آن به شمار می‌آید.
استفاده از نان‌های کم‌نمک یا بدون نمک برای افراد مبتلا به فشار خون بالا ضروری می‌باشد. همچنین بهتر است این نان‌ها از آرد کامل تهیه شده باشند تا علاوه بر کاهش مصرف سدیم، فیبر و مواد مغذی بیشتری را نیز تامین کنند.
