حدود هشتاد درصد از نوجوانان و جوانان در طول شبانه‌روز، هشت ساعت خواب مورد نیاز خود را دریافت نمی‌كنند. برخی از آنها تقریباً هر روز صبح خوا‌ب‌آلود هستند و این یك واقعیت انكارناپذیر است كه نسل نوجوان و جوان ما خواب‌آلودتر از گذشته است آنها زمان بیشتری را به انجام تكالیف و درس‌های مدرسه اختصاص می‌دهند. درس‌ها دشوارتر شده‌اند و فعالیت‌های جانبی پس از مدرسه نیز زیاد شده است.
والدین این نوجوانان در زمان خود فیس‌بوك و تلفن همراه نداشتند و خواب‌آلودگی این فرزندان در واقع به درد مرفه‌ها تبدیل شده است. والدین بدون آنكه بخواهند و متوجه باشند فرزندان‌شان را در معرض شكست‌های تحصیلی قرار می‌دهند، چرا كه فشار وارد بر این نوجوانان گاه غیر قابل تحمل می‌شود.
افسردگی، نگرانی، چاقی، گرایش به مصرف الكل و سایر مواد مخدر نیز روز به روز افزایش می‌یابد اگر فرزندتان دچار نوسانات خلقی شده و نمی‌تواند متمركز شود، او را سرزنش نكنید و این حالات را نیز به تغییرات مربوط به دوران بلوغ ربط ندهید. تمام این موارد نشانه‌های كم‌خوابی هستند.
واقعیت این است كه نوجوانان بیشتر از جوانان به خواب نیاز دارند. اگر بزرگسالان 7-6 ساعت خواب، نیازشان برطرف می‌شود آنها به مدت زمان بیشتر برای خواب احتیاج دارند. معمولاً دانش‌‌آموزان باید ساعت 7 صبح در مدرسه حاضر باشند و هر شب یك ساعت كم‌خوابی باعث می‌شود بعد از مدتی تغییر بزرگی در وضعیت سلامت آنها به وجود آید، میزان هشیاری و تمركز اوكم شود و توانایی‌های یادگیری‌اش نیز كاهش می‌یابد.
مغز آنها در طول روز اطلاعات را جمع و شبها آنها را ذخیره‌سازی می‌كند. وقتی كه فرزندتان در كلاس درس شیمی است؛ مغزش اطلاعات را جمع كرده و آنها را وارد حافظه می‌كند، این اتفاق شبها هنگام خواب رخ می‌دهد؛ به همین دلیل بعد از یك خواب خوب شبانه اطلاعات به دست آمده بهتر به خاطر می‌آیند.
ما نمی‌توانیم شبها آنها را مجبور كنیم زود به رختخواب بروند، اما می‌توانیم برنامه‌های‌شان را كمی تغییر دهیم و به آنها كمك كنیم تا عادات خواب سالم و خوب را به دست آورند.
زمان خواب آلودگی
در طول دوران بلوغ ساختار خواب دچار تغییراتی می‌شود. هورمون ملاتونین كه تحریك كننده خواب است، بعدازظهرها با به پایان رسیدن روز، شروع به ترشح می‌كند، اما به دلایلی نامعلوم، نوجوانان سیگنال‌های این هورمون را كمی دیرتر دریافت می‌كنند و به همین دلیل تقریباً دو ساعت دیرتر احساس خواب‌آلودگی می‌كنند.
ساعت بیداری از خواب
تنظیم دوباره ساعت بدن، برنامه خواب فرزند شما باید منظم و بموقع باشد؛ درست مثل دوران نوزادی‌اش. برای آنكه به یك برنامه منظم خواب شبانه برسید، هر شب او را 15 دقیقه زودتر به رختخواب بفرستید و این‌كار را 5-4 شب ادامه دهید تا اینكه به یك ساعت مشخص برسد. به این ترتیب بدن او به یك روال همیشگی عادت می‌كند.
كودكان و نوجوانان نسل امروز وابستگی زیادی به تكنولوژی دارند اگر كمی توجه خود را به آنها بیشتر و ارتباط نزدیك‌ـری با آنها برقرار كنید، درمی‌یابید كه اغلب آنها عادت دارند شبها تا دیروقت بیدار بمانند. 22درصد از نوجوانان هنگام انجام تكالیف مدرسه به خواب می‌روند.
4/3 آنها در طول روز میزان زیادی كافئین دریافت می‌كنند.
برخی داروها مثل داروهایی كه برای ADHD تجویز می‌شوند، باعث بر هم خوردن خواب در برخی نوجوانان می‌گردند. اگر قرص‌هایی كه هر روز صبح به فرزندتان می‌دهید، خواب شبانه و تمركز او را بر هم زده است، با پزشكش مشورت كنید.
تغییر ساعات شروع كار مدارس، امری دشوار و زمانبر است؛ چرا كه باید با سایر بخش‌ها هماهنگی داشته باشد؛ مثل كار والدین، وسایل نقلیه (اتوبوس‌ها)، برنامه‌های ورزشی و . . . در مدارسی كه زنگ مدرسه كمی دیرتر از ساعت 8-7 صبح می‌خورد (مثلاً در ساعت 9 صبح) میزان بازدهی بچه‌ها بیشتر است. پژوهشگران با انجام تحقیقاتی در این زمینه، به این نتیجه رسیده‌اند كه در این ساعات بچه‌ها در مسابقات ورزشی بازی‌های بیشتری را برنده می‌شوند، سطح نمرات درسی بالاتر می‌رود و میزان تمركز آنها در كلاس درس بیشتر است.
اگر مدارس برنامه‌ای ترتیب دهند تا متخصصان در زمینه خواب برای نوجوانان سخنرانی كنند، اطلاعات والدین و فرزندان از این مسائل بیشتر می‌شود.
یك نوجوان 15 ساله می‌گوید: والدینم مطمئن هستند كه من به اندازه كافی می‌خوابم، اما این‌گونه نیست و من اغلب مواقع خواب‌آلودم و زود خسته می‌شوم.
مشكلات روحی – روانی، استرس‌ها و برخی مسائل شخصی دیگر تأثیر مستقیم روی خواب افراد دارد نوجوانان به هر دلیلی كه دچار استرس شوند، نمی‌توانند شب هنگام به راحتی و در آرامش بخوابند.
دو روش بسیار مهم و موثر برای مقابله با استرس، برنامه‌ریزی دقیق برای انجام كارها و ورزش كردن است كه معمولا نوجوانان به هر دو مورد بی‌توجه هستند. آنها باید روز خود را با برنامه‌ریزی مشخص شروع كنند. شب قبل از رفتن به مدرسه حتی وسایل داخل كیف‌شان را نیز مرتب بچینند، لباس‌های‌شان را دم دست بگذارند و سایر وسایل‌شان را آماده كنند بهتر است قبل از خواب یك دوش آب گرم بگیرند یا به یك موسیقی آرامش‌بخش گوش دهند. اگر استرس فرزند شما كمی غیر عادی به نظر می‌رسد، بهتر است از مربی مدرسه یا یك روانشناس كمك بگیرید.
جدا كردن زمان خواب از زمان بیداری ضروری است.
دیوارهای اتاق فرزندان را با رنگ‌های آرامش‌بخش رنگ‌آمیزی كنید مثلاً از رنگ‌های آبی، سبز و یا قهوه‌ای برنز استفاده نمایید. اتاق خواب نوجوان‌تان را به جای امن و راحت برای استراحت و خواب تبدیل كنید. از قرار دادن وسایل الكترونیكی در آن بپرهیزید و آنجا را به محلی برای كاركردن تبدیل نكنید. هوای اتاق را زیاد گرم نكنید و به‌طور كلی همه چیز را به نحوی بچینید و قرار دهید كه او در اتاقش احساس راحتی كند.
