مهرنوش رجایی
یکی از موضوعات مهمی که همیشه و در همه حال در روانشناسی کار مطرح است بحث بهرهوری میباشد. یعنی استفاده بهتر از امکانات موجود و تولید کالا و خدمات، با هزینه و زمان کمتر و نیز انجام کار درست به روش صحیح که در نهایت با کارآیی و اثر بخشی که همان دستیابی به هدف است، امکان پذیرمی شود. امروزه بدلیل افزایش جمعیت و رشد نیازها و خواستههای بشر، بهره وری به عنوان اهرم موثر در مدیریت جامعه، توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است و در زندگی انسان معاصر نقش حیاتی داشته و باعث شده تا دست اندر کاران عرصه اقتصاد، سیاست و مدیریت جامعه افزایش بهرهوری را در اولویت برنامههای خود قرار دهند. زیرا ظهور و سقوط ملتها با افزایش و کاهش بهره وری ملی همبستگی دارد و تا زمانی که بهره وری سازمانها در حد بالا و بهینه نباشد بهرهوری ملی نیز پایین خواهد بود. به همین دلیل انسان، محور بهرهوری محسوب میشود و نیروی انسانی مهمترین عامل توسعه اقتصادی و اجتماعی بشمار میرود. پس اگر بخواهیم تا منابع انسانی سازمانها به بهترین شکل ممکن کار کنند و رسیدن به هدف را امکانپذیر سازند و بهرهوری شغلی افراد مطلوب باشد بدون شک باید مباحث و اصول و یافتههای روانشناسی کار در این زمینه در نظر گرفته شود تا بتوان به سوی توسعه همه جانبه گام برداشت.
شرایط روحی و آرامش خیال عاملی برای رشد
با توجه به اصول و یافتههایی که در روانشناسی کار وجود دارد، شرایط روحی و آرامش خیال از جمله عواملی هستند که نه تنها به رشد و توسعه کمک قابل توجهی میکنند بلکه زمینههای لازم را برای بهره وری بیشتر مهیا میسازند. اما اینکه چه عواملی ممکن است شرایط روحی و آرامش خیا ل را از نیروی کار سلب کند به دو عامل داخل سازمانی و خارج از سازمان میتوان اشاره کرد. به عنوان مثال خصو صیات ویژه شغل مانند سخت بودن کار، چگونگی نور، صدا، دما، مسئولیت کم یا خیلی زیاد، سر در گمی در وظایف، میزان علاقمندی به شغل و نیز نگرانیهای خارج از محیط کار مثل زندگی خا نوادگی، ازدواج و درگیریهای اجتماعی از عواملی محسوب میشوند که در چگونگی شرایط روحی و آرامش خیال افراد، مهمترین نقش را ایفا میکنند که لازم است تا مدیران برای جلو گیری از بروز چنین مشکلاتی، در جهت آنچه که به داخل سازمان مربوط میشود اقدامات اساسی بعمل آورند. از جمله حاکمیت قانون و اجرای ضوابط واحترام به حقوق فردی واجتماعی افراد، کاهش بی عدا لتی و توزیع امکانات و مسئولیتها بر اساس شاخصهای شناخته شده که قطعا باید بر پایه تخصص،کاردانی، تجربه و شایستگی و تعهد به افراد واگذار شود. هر چند که جلوگیری از کاهش سطح زندگی کارکنان از طریق پرداخت حقوق و مزایا و برخورداری از سطح زندگی مقبول و نیز پرداختهای غیر مستمر مثل اضافه کاری، فوقالعاده، حق ماموریت و پا داش و تشویش از جمله مواردی هستند که شرایط روحی مناسب و آرامش خیال را برای نیروی کار مهیا میسازند. پس با تمام این اوصاف بین تمام موارد ذکر شده و توسعه و گسترش بهرهوری رابطه تنگاتنگی وجود دارد که بیتوجهی به هر کدام قطعاَ میتواند مشکلاتی را در چرخه تولید و نظام اقتصادی ایجاد کند که نه به نفع کارمند است و نه کارفرما.