به قلم : دکتر رضا ولی پور؛ متخصص کلیه، مجاری ادراری و تناسلی
تحریریه زندگی آنلاین : کووید-۱۹ بیماری ایجاد شده توسط ویروس کرونا که باعث همه‌گیری جهانی شد، به خاطر آسیب رساندن به ریه‌ها معروف است. اما هر چه افراد بیشتری آلوده می‌شوند، این بیماری بیشتر شناخته می‌شود. پزشکان و پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که این ویروس کرونا با نام رسمی سارس-کوو-۲ می‌تواند به سایر اعضای بدن از جمله قلب و کلیه‌ها نیز آسیب شدید و طولانی‌مدت وارد کند.
آسیب کلیه در اثر کرونا
برخی افرادی که از موارد حاد کووید-۱۹ رنج می‌برند علائم آسیب کلیه را بروز می‌دهند، حتی اشخاصی که قبل از آلوده شدن به ویروس کرونا هیچ مشکل زمینه‌ای کلیه نداشتند این علائم را دارند. گزارش‌های اولیه حاکی از این است که تا ۳۰% بیماران کووید-۱۹ بستری‌شده در چین و نیویورک دچار صدمه متوسط تا حاد کلیه شده‌اند. گزارش پزشکان نیویورک می‌گوید که این درصد می‌توانست بالاتر هم باشد.علائم مشکلات کلیه در بیماران کرونایی عبارت‌اند از میزان زیاد پروتئین در ادرار و آزمایش خون غیرعادی.
آسیب کلیه در برخی موارد آن‌قدر حاد است که دیالیز لازم می‌شود. بعضی از بیمارستان‌ها با موجی از بیماران کووید-۱۹ که حالشان بسیار وخیم است روبرو هستند . خیلی از بیماران مبتلابه کووید-۱۹ حاد کسانی هستند که هم‌زمان چند بیماری مزمن دارند از قبیل فشارخون بالا و دیابت هردوی این‌ها ریسک بیماری کلیه را افزایش می‌دهند، همچنین آسیب کلیه در افرادی هم که قبل از آلوده شدن به ویروس مشکل کلیه نداشتند، مشاهده می‌شود.
بیشتربخوانید:
مهم ترین عوارض ریوی پس از ابتلا به کرونا
کرونا چطور به کلیه‌ها آسیب می‌زند؟
تأثیر کووید-۱۹ روی کلیه‌ها هنوز واضح نیست. این‌ها برخی از احتمالاتی هستند که توسط پزشکان و محققان در حال بررسی‌اند:
ویروس کرونا سلول‌های کلیه را هدف می‌گیرد
سلول‌های کلیه گیرنده‌هایی دارند که به ویروس کرونای جدید امکان می‌دهد به آن‌ها بچسبد، حمله کرده، و خودش را تکثیر کند، و به‌طور بالقوه به این بافت‌ها صدمه بزند. گیرنده‌های مشابه روی سلول‌های ریه و قلب پیدا شده‌اند یعنی همان‌جایی که ویروس کرونا باعث آسیب شده است.
اکسیژن خیلی کم باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها می‌شود
یک احتمال دیگر این است که مشکلات کلیه در بیماران مبتلا به ویروس کرونا به علت سطح غیرعادی پایین اکسیژن در خون باشد، در نتیجه ذات‌الریه در موارد حاد بیماری مشاهده‌شده است.
سیتوکین ها می‌تواند بافت کلیه را تخریب کنند
واکنش بدن به عفونت نیز ممکن است مسئول این قضیه باشد. واکنش ایمنی به ویروس کرونای جدید می‌تواند در برخی افراد مفرط باشد و منجر به چیزی با نام طوفان سیتوکین شود. وقتی این اتفاق بیفتد سیستم ایمنی موجی از سیتوکین‌ها را داخل بدن می‌فرستند. سیتوکین‌ها پروتئین‌های کوچکی هستند که هنگام مبارزه سیستم ایمنی با عفونت، به سلول‌ها کمک می‌کنند ارتباط داشته باشند.اما این هجوم ناگهانی و بزرگ سیتوکین‌ها می‌تواند باعث التهاب حاد شود واکنش التهابی هنگام تلاش برای کشتن ویروس‌های مهاجم قادر است بافت سالم را تخریب کند، از جمله بافت کلیه‌ها را.
کرونا باعث لخته‌های خونی می‌شود که ممکن است کلیه‌ها را مسدود کنند
کلیه‌ها تصفیه‌کننده‌هایی هستند که سموم، آب اضافی و تولیدات ضایعاتی بدن را به بیرون می‌فرستند. کووید-۱۹ می‌تواند منجر به شکل‌گیری لخته‌های کوچک در جریان خون شود که ممکن است کوچک‌ترین رگ‌های خون در کلیه را مسدود کنند و باعث اختلال در عملکرد آن شوند.
بیشتر بخوانید:
آثار کووید۱۹ بر بیماران قلبی - عروقی
آسیب کلیه بعد از ابتلا به کرونا: علامتی جدی
سیستم‌های اعضا مانند قلب، ریه‌ها، کبد و کلیه‌ها به عملکردهای یکدیگر بستگی دارند و از آن حمایت می‌کنند، بنابراین وقتی ویروس کرونای جدید باعث آسیب در یک ناحیه می‌شود، ممکن است سایر نواحی هم در معرض خطر باشند. کارکردهای اساسی کلیه‌ها روی قلب، ریه‌ها و سایر سیستم‌ها تأثیر می‌گذارند.
شاید به همین خاطر است که پزشکان می‌گویند آسیب کلیه بیماران کووید-۱۹ از علائم هشداردهنده احتمالی جدی و حتی کشنده بیماری است.
آیا کلیه‌ها می‌توانند بعد از کرونا بهبود یابند؟
تاکنون مشخص نشده که در چه تعداد از بیماران مبتلا به مشکل کلیه در نتیجه کووید-۱۹، عملکرد کلیه دوباره مثل قبل شده است. بیمارانی که به علت کووید-۱۹ آسیب شدید کلیه دیده‌اند و به دیالیز نیاز ندارند نتایج شان از افرادی که دیالیز لازم دارند بهتر خواهد . بیمارانی در جانز هاپکینز مشاهده شده‌اند که عملکرد کلیه خود را بازیافته‌اند. حتی بیمارانی را در آی‌سی‌یو حضور داشته اند که آسیب حاد کلیوی داشته و می‌بایست دیالیز می‌شدند و بعداً کلیه‌شان بهبودیافته است. هنوز مشخص نیست هرچند وقت یک‌بار این اتفاق می‌افتد، اما بدون شک نیاز به دیالیز رویدادی نگران‌کننده در بیماران کووید-۱۹ است.
هایپرتنشن (فشارخون بالا) یکی از دلایل شایع مشکلات کلیه است. فشارخون بالا به رگ‌های خونی کلیه‌ها آسیب می‌زند و توانایی آن‌ها برای تصفیه خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کلیه‌ها همچنین به تنظیم فشارخون کمک می‌کنند. بنابراین صدمه کلیه می‌تواند فشارخون را بدتر کند. فشارخون بالا در طول زمان منجر به ازکارافتادن کلیه می‌شود. اگر مبتلا به فشارخون باشید ممکن است به خاطر این مشکل دارو مصرف کنید. شاید در گزارش‌های جدید خوانده باشید که امنیت مصرف داروهای تجویزی خاص برای مدیریت این مشکل زیر سؤال می‌رود.
در حال حاضر دو دیدگاه در مورد این مسئله وجود دارد. یک عده می‌گویند بر اساس مطالعات جانوری این داروها ممکن است آسیب‌رسان باشند و ریسک آلوده شدن را بیشتر کنند. عده دیگر می‌گویند شاید همین داروها جلوی صدمه ریه و سایر مشکلات مرتبط با کووید-۱۹ را بگیرند. ولی همه جوامع حرفه‌ای مقالاتی منتشر کرده‌اند که در آن‌ها توصیه می‌شود داروهای خود را عوض نکنید.اگر به استفاده از داروهای تجویز شده ادامه دهید ممکن است ریسک آسیب قلب و کلیه ناشی از کنترل نشدن فشارخون بالا کمتر شود.
بیشتربخوانید:
آیا کرونا باعث نارسایی کلیه می‌شود؟
سخن پایانی
هرچند آسیب کلیه در کرونا هنوز به خوبی فهمیده نشده است، داده‌های بیشتر آشکار خواهند کرد که چگونه این اتفاق رخ می‌دهد. بیمارانی که به علت کووید-۱۹ آسیب کلیوی دیده‌اند باید با پزشک خود در تماس باشند تا مطمئن شوند عملکرد کلیه به حالت طبیعی برمی‌گردد. شاید حتی پس از بهبود یافتن از کووید-۱۹ در آسیب طولانی کلیه دیالیز یا سایر درمان‌ها مورد نیاز باشد. پزشکان بیشتر از همه بر اهمیت پیروی از دستورالعمل‌های مرتبط با حفظ فاصله فیزیکی و شستن دست‌ها که اصول پیشگیری هستند تأکید می‌کنند.ضروری است که همه، به ویژه افرادی که بیماری مزمن زمینه‌ای دارند تا زمانی که می‌توانند از آلوده شدن به کووید-۱۹ جلوگیری کنند.
