دکتر منصوره منصوری - متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری
تحریریه زندگی آنلاین : سیستوسکپی مثانه در واقع آندوسکوپی مثانه از راه مجرای ادرار است که توسط ابزاری به نام سیستوسکپ انجام می‌شود. سیستوسکپ ابزاری لوله مانند و باریک است که حاوی یک لنز است. این وسیله تشخیصی از طریق مجرای ادرار وارد مثانه شده و امکان بررسی دقیق مجرای ادرار و مثانه را به پزشک می‌دهد. اگر متخصص اورولوژی در حین انجام این کار از اندوسکوپ کوچک‌تری به نام یورترسکوپ استفاده کند، امکان دیدن مستقیم حالب ها نیز فراهم می‌گردد.
در چه مواردی انجام سیستوسکپی ضروری است؟
سیستوسکپی معمولاً با دودسته اهداف انجام می‌شود.
بیشتربخوانید:
برای رفع عفونت مثانه چی بخورم؟
سیستوسکپی با اهداف تشخیصی:
خون ادراری: خون ادراری مهمترین موردی است که پزشک جهت بررسی آن توصیه به انجام سیستوسکپی تشخیصی می‌کند. خون ادراری در بالغین بالای سن 40 سال چه به‌صورت میکروسکوپی و چه به‌صورت واضح نیاز به انجام سیستوسکپی وجود دارد در این موارد نگرانی اصلی تشخیص زودرس تومور مثانه است.
سوزش ادرار طولانی‌مدت: مورد دیگری که توصیه به انجام سیستوسکپی تشخیصی می‌شود سوزش ادرار طولانی‌مدت است، به‌ویژه اگر کشت ادرار منفی باشد. در این شرایط اگر پزشک ضایعه مشکوکی را در مثانه ببیند می‌تواند در حین سیستوسکپی اقدام به بیوپسی یا نمونه‌برداری بافتی کند. تومور مثانه و سیستیت بینابینی از بیماری‌هایی هستند که با سوزش ادراری طولانی‌مدت همراه هستند و سیستوسکپی در این موارد با هدف تشخیصی انجام می‌شود.
بیشتربخوانید:
التهاب مثانه در زنان
عفونت‌های ادراری مکرر:در عفونت‌های ادراری مکرر به‌ویژه در خانم‌ها نیاز به انجام سیستوسکپی وجود دارد. اینکار با هدف بررسی و پیدا کردن عاملی که باعث پایدار ماندن عفونت در مثانه شده است انجام می‌شود. این عامل ممکن است تومور مثانه، سنگ مثانه، دیورتیکول مجرای ادرار یا مثانه و تنگی مجرای ادرار باشد. سیستوسکپی مثانه در زنان به علت کوتاه‌تر بودن طول مجرای ادرار در زنان نسبت به مردان راحت‌تر بوده و با درد کمتری همراه است.
سیستوسکپی با اهداف درمانی:
در این موارد از طریق سیستوسکپی اقدامات درمانی انجام می‌گیرد. مثلاً در موارد بزرگی پروستاتی که به درمان دارویی پاسخ نداده است ابتدا سیستوسکپی قبل از عمل برای تعیین اندازه دقیق پروستات انجام می‌شود و برای نوع عمل باز یا بسته تصمیم‌گیری می‌شود. سپس در صورت انتخاب نوع عمل بسته از طریق سیستوسکپی غده پروستات خارج می‌شود. علاوه بر این در موارد شکستن و خارج کردن سنگ مثانه و یا مجرای ادرار، برداشتن تومور مثانه، رفع تنگی مجرا با دیلاتاسیون مجرا یا برش دادن قسمت تنگ مجرا، گذاشتن استنت حالب، که همه این اقدامات درمانی از راه سیستوسکپی انجام می‌شود.
بیشتربخوانید:
سرطان پروستات از اولین نشانه تا آخرین درمان
مراقبت‌های قبل از عمل سیستوسکپی:
سیستوسکپی با اهداف تشخیصی معمولاً به‌صورت سرپایی انجام می‌شود. یعنی نیاز به بستری در بیمارستان ندارد و می‌توان آنرا در کلینیک بدون نیاز به بیهوشی عمومی و فقط با بی‌حسی موضعی انجام داد. ولی اگر سیستوسکپی با اهداف درمانی انجام گیرد یعنی برای شکستن سنگ مثانه یا جراحی پروستات و تومور مثانه، نیاز به بستری در بیمارستان وجود دارد. نمونه‌برداری از مثانه و دیلاتاسیون مجرای ادرار نیز بهتر است در بیمارستان و با تزریق داروهای بی‌حسی انجام شود. اگر قرار است سیستوسکپی در بیمارستان و با بی‌حسی نخاعی انجام شود، باید بیمار از شش ساعت قبل از عمل ناشتا باشد. در صورت مصرف داروهای رقیق کننده خون (آسپیرین، وارفارین، پلاویکس) داروها از 3 روز قبل قطع شده باشند. معمولاً تک دز انتی بیوتیک جهت پیشگیری از عفونت ادراری قبل از سیستوسکپی تزریق می‌شود و یا خوراکی مصرف می‌شود.
مراقبت بعد از سیستوسکپی:
بعد از سیستوسکپی، مختصری سوزش ادرار، خون در ادرار و درد خفیف طبیعی است. با مصرف مایعات و مسکن ماگزیمم ظرف 24 ساعت رفع می‌شود. بیمار می‌تواند از لگن آب گرم پس از سیستوسکپی جهت رفع سوزش استفاده کند. اگر سیستوسکپی در کلینیک با تزریق آرامبخش یا ژل لیدوکایین در مجرای ادرار انجام شده باشد، پس از پایان سیستوسکپی که معمولاً ده دقیقه طول می‌کشد بیمار از تخت بلند شده و مرخص می‌شود. اگر سیستوسکپی در اتاق عمل و با تزریق داروهای بیهوشی یا بی‌حسی نخاعی انجام شده باشد، معمولاً بیمار 3 تا 4 ساعت در بیمارستان تحت نظر قرار می‌گیرد سپس مرخص می‌شود. در موارد نادر سیستوسکپی ممکن است سبب عفونت مجاری ادرار یا حتی عفونت بیضه‌ها شود. در صورت تب و لرز یا ادامه سوزش ادراری و خونریزی به مدت 48 ساعت، بیمار باید با پزشک خود تماس بگیرد و درمان مناسب دریافت کند.
بیشتربخوانید:
10نشانه که خبر از بیماری کلیوی می دهد
