هر سال در فصل گرما گزارش‌هایی از شیوع برخی بیماری‌ها منتشر می‌شود که تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یکی از آنهاست.
تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو چگونه منتقل می‌شود؟
این یک بیماری ویروسی است که نوعی کنه سخت، هم مخزن و هم ناقل آن است. این ویروس می‌تواند بسیاری از حیوانات اهلی و وحشی را مبتلا کند. انسان هم در صورت تماس با حیوان مبتلا یا کنه آلوده به ویروس ممکن است مبتلا شود.
این ویروس بیشتر حیوانات را مبتلا می‌کند، اما موارد تک گیر یا اپیدمی انسانی هم می‌تواند اتفاق بیفتد. پرندگان به جز شتر مرغ در مقابل این ویروس مقاوم هستند. تماس با فرد مبتلا هم می‌تواند باعث بیماری شود.
آیا بیماری تازه وارد ایران شده است؟
این بیماری در ایران اولین بار در کتاب گنجینه خوارزمشاه جرجانی در حدود سال ۱۱۱۰ توصیف شد و در سال ۱۹۷۰وجود بیماری در ایران ثابت شد.
بیشتربخوانید:
بیماری های مشترک انسان و دام را بهتر بشناسیم
این بیماری در حیوانات چه علائمی دارد؟
در حیوانات اهلی مثل گاو و گوسفند بیماری علائم مشخصی ندارد و حداکثر باعث تب می‌شود؛ بنابراین کارکنان کشتارگاه‌ها و سلاخ‌خانه‌ها به احتمال زیاد متوجه بیماری دام نخواهند شد.
علائم بیماری در انسان چیست؟
شیوع بیماری بیشتر در فصل گرم سال همزمان با فصل فعالیت کنه است. علائم بیماری در انسان شامل سردرد، تب شدید، کمردرد و درد مفاصل و عضلات، دل درد، اسهال، استفراغ، قرمزی چشم و سرخی گونه، خون ریزی؛ مثلا به صورت نقطه‌های ریز مثل سر سوزن یا خونریزی‌های وسیعتر یا خون دماغ و یرقان است.
علائم بیماری یک تا سه روز بعد از نیش کنه آلوده یا پنج تا شش روز بعد از تماس با حیوان آلوده ایجاد می‌شود. بعد از چند روز بیماری وارد مرحله خون ریزی می‌شود. خون ریزی خطر اصلی برای بیمار است و موارد منجر به مرگ اکثرا به دلیلی خونریزی‌های شدید داخلی است. مرگ و میر بر اثر بیماری زیاد است و به سی درصد می‌رسد.
آیا این ویروس واکسن دارد؟
برای دام‌ها واکسن معتبر برای پیشگیری وجود ندارد. در انسان هم واکسن ندارد.
بیشتربخوانید:
بیماری هایی که از گوشت منتقل می‌شوند(قسمت اول)
اهمییت سلامت حیوانات در سلامت انسان‌ها
چه درمانی برای این بیماری وجود دارد؟
درمان بیماری در انسان هم بیشتر درمان حمایتی برای رفع عوارض و خطرات بیماری است. دارو‌های ضد ویروس برای درمان این بیماری بکار گرفته شده و تاثیر مثبتی هم در آن دیده شده است.
علائم بیماری در انسان شامل سردرد، تب شدید، کمردرد و درد مفاصل و عضلات، دل درد، اسهال، استفراغ، قرمزی چشم و سرخی گونه و خون ریزی است
چه کسانی در معرض ابتلا هستند؟
دامداران، کشاورزان، کارگران کشتارگاه‌ها، دامپزشکان و کارکنان بهداشتی و درمانی، به خصوص در بیمارستان‌ها.
آیا با خوردن گوشت می‌توان به بیماری مبتلا شد؟
این بیماری از راه خوردن گوشت حیوان ذبح شده منتقل نمی‌شود، این ویروس بیرون بدن از بین می‌رود؛ بنابراین مگر اینکه فرد بلافاصله گوشت حیوان تازه ذبح شده را خام بخورد، احتمال ابتلا وجود ندارد. گوشتی که مهر سازمان دامپزشکی را دارد می‌توان بدون نگرانی مصرف کرد.
اولین مکان شناسایی تب کریمه کنگو
مهرداد حقیقی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، در خصوص «تاریخچه شناسایی بیماری تب کریمه کنگو»، عنوان کرد: تب کریمه کنگو نخستین بار در سال ۱۹۴۴ در منطقه کریمه اوکراین و سپس در سال ۱۹۵۶ در منطقه کنگو مشاهده شد و وقتی متوجه شدند که هر دو بیماری، یک منشا دارند و به وسیله کنه منتقل می‌شود، نام تب کریمه کنگو را برای آن در نظر گرفتند.
بیشتربخوانید:
هشدار درباره مصرف گوشت قربانی و احتمال بروز تب کریمه کنگو
سال ورود تب کنگو به ایران
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: این بیماری برای اولین بار در سال ۱۳۷۸ به طور رسمی و قطعی در کشور ما تایید و شناسایی شد.
وی با اشاره به اینکه تب کریمه کنگو از دام آلوده به انسان منتقل و از انسانی به انسان دیگر قابل سرایت است، بیان کرد: این ویروس اگر در بدن دام باشد و آن دام ذبح شود، پس از ۲۴ ساعت بر اثر اسید داخل بدن دام از بین می‌رود. به همین علت است که در کشتارگاه‌های صنعتی، لاشه را پس از ذبح دستکم ۲۴ ساعت نگه می‌دارند.
خطر آلودگی به ویروس تب کریمه کنگو زمانی افزایش می‌یابد که برخی افراد خارج از کشتارگاه اقدام به ذبح دام می‌کنند
بلافاصله پس از ذبح گوشت نخورید
به گفته عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، متاسفانه در برخی مناطق بلافاصله پس از این که دام ذبح می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد که این روش احتمال انتقال بیماری را بالا می‌برد.
وی افزود: در کشتارگاه‌های صنعتی و مجاز، نظارت‌های بهداشتی وجود دارد و کارکنان برای قطعه قطعه کردن گوشت از دستکش، لباس مخصوص و عینک استفاده می‌کنند؛ بنابراین خطر آلودگی به ویروس تب کریمه کنگو زمانی افزایش می‌یابد که برخی افراد خارج از کشتارگاه اقدام به ذبح دام می‌کنند.
با دستکش گوشت خُرد کنید
حقیقی اظهار کرد: به افراد توصیه می‌کنم با توجه به آغاز فصل گرما و احتمال شیوع این بیماری، در زمان خرد کردن گوشت از دستکش استفاده کنند.
متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری افزود: مردم باید حتما گوشت خریداری شده را حداقل ۲۴ ساعت در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد نگه دارند و سپس مصرف کنند. همچنین از خوردن جگر خام خودداری و پیش از مصرف نیز ۴۸ ساعت آن را در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد نگهداری کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، از احتمال شیوع این بیماری در فصل بهار و تابستان خبر داد و گفت: بیماری، چهار فاز دارد. فاز اول دوره کمون یا پنهان است؛ در این مرحله پس از گزش کنه آلوده یا تماس با بافت یا خون آلوده، ویروس وارد بدن فرد می‌شود. در این مرحله هنوز علایم اصلی آشکار نیست، امکان دارد فرد گلودرد یا بدن درد یا علایمی دیگر داشته باشد که به نظرش چندان مهم نباشد.
دمای بسیار بالا را در از بین بردن ویروس موثر است
به گفته حقیقی، از زمان ورود ویروس تا وقتی علایم اصلی ظاهر می‌شوند معمولا یک تا پنج روز طول می‌کشد و بیشترین دوره کمون ۱۳ روز است؛ ضمن اینکه دمای بسیار بالا را در از بین بردن ویروس موثر دانست.
وی ادامه داد: مرحله بعدی، فاز پیش از خون ریزی است؛ در این مرحله احساس بی‌حالی، سردرد، درد عضلانی، تهوع، استفراغ و مشکلات گوارشی در فرد دیده می‌شود.
متخصص بیماری‌های عفونی فاز سوم بیماری را مرحله خون ریزی دهنده اعلام کرد و افزود: در این مرحله اعضای مختلف بدن دچار خون ریزی می‌شوند، فاکتور‌های انعقادی خون از بین می‌روند و اختلالات قلبی و عروقی آشکار می‌شوند.
این متخصص بیماری‌های عفونی از فوت میانگین ۳ نفر از هر ۱۰ نفر مبتلا به این بیماری خبر داد که اغلب در فاز سوم ابتلا رخ می‌دهد و عنوان کرد: اگر بیماری وارد فاز چهارم یا دوره نقاهت شود، با ادامه مصرف داروها، ضعفش برطرف شده و در طول چند هفته بهبود می‌یابد.
عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر لزوم مراقبت و پیشگیری از ابتلا به این بیماری، گفت: با توجه به آغاز فصل گرما و نحوه انتقال این بیماری، مردم باید در زمان تماس با حیوان آلوده، در هنگام ذبح حیوان و تماس با اعضای داخلی بدن نکات بهداشتی را رعایت کنند.
