جام جم آنلاین ـ شاید تا به حال از قدیمی‌تر‌ها شنیده باشید اگر فلان غذا با فلان خوراکی خورده شود، می‌تواند کشنده باشد یا شاید در فضای مجازی در برخی کانال‌های منتسب به طب سنتی در مورد بیماری‌ها و مشکلات پرعارضه‌ای که می‌تواند ناشی از مصرف همزمان خوراکی‌های ناسازگار مانند ماست با ماهی، سرکه با برنج، ماهی تن با تخم مرغ و... باشد مواردی خوانده یا شنیده باشید، اما تا چه حد می‌توان به این شنیده‌ها و باورها اعتماد کرد.
در این گزارش قصد داریم دیدگاه طب سنتی و باور‌های قدیمی و رایج را در این زمینه مطرح و نظر دکتر نسرین مویدنیا، متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی را در خصوص پایه علمی چنین باور‌هایی جویا شویم.
احتمالا بار‌ها شنیده‌ایم مبادا ماست و ماهی را با هم بخورید، چون می‌تواند به افزایش احتمال سکته، تحلیل قوای جنسی، برص، لک و پیس، سردی معده، افزایش احتمال ابتلا به ام‌اس، ناراحتی‌های عصبی و... منجر شود.
بیشتر بخوانید:
گریپ فروت و تداخلات دارویی
در توضیح چرایی این مسأله طب سنتی دلایلی را مطرح کرده مبنی بر این‌که، چون ماست و ماهی هر دو به لحاظ مزاجی طبع سرد و‌تر دارند، باعث غلبه شدید سردی و تری در بدن فرد شده و می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل در این مکتب توصیه می‌شود هرگز ماهی همراه ماست یا دوغ مصرف نشود و حتی برای کاهش مشکلات ناشی از طبع سرد ماهی به خصوص برای سرد مزاجان، این آبزی همراه با مصلحاتش نظیر خرما، عسل، گردو، زنجبیل و ادویه‌جات گرم خورده شود. منظور از مصلح، هر نوع خوراکی یا نوشیدنی است که بتواند به نوعی عوارض یک ماده غذایی دیگر را تعدیل و اصلاح کند. همچنین در طب سنتی، مصرف تخم‌مرغ، شیر و هر گوشت دیگری به همراه ماهی منع شده، زیرا عقیده دارند سبب تولید سودا می‌شود و بر خلق و خوی افراد تأثیر منفی گذاشته و موجب تشدید بیماری‌های مزمن، افسردگی و یبوست می‌شود.
بیشتر بخوانید:
خطر تداخل دارویی مورفین با داروی رقیق‌کننده خون
قدرت آلرژی‌زایی بالای ماست و ماهی
احتمالا خیلی افراد بار‌ها ماست و ماهی را با یکدیگر مصرف کرده و هیچ اتفاقی برایشان نیفتاده است، اما در مقابل افرادی هم بوده‌اند که با خوردن این دو ماده غذایی دچار مشکلاتی شده‌اند. دکتر مویدنیا می‌گوید: ماست و ماهی به‌دلیل منبع غنی از پروتئین هر دو می‌توانند آلرژی‌زا باشند. در مورد آلرژی‌زایی پروتئین، شیر‌های کازئینه مثل شیر گاو جدا از عارضه حساسیت به لاکتوز در برخی افراد اصولا با مصرف فرآورده‌های شیری حتی با مصرف ماست مشکل دارند. از طرفی طبق برآورد‌های موجود از هر ۱۰۰نفر یک نفر به غذا‌های دریایی حساسیت دارد و وقتی پای حساسیت و آلرژی به میان می‌آید، یعنی سیستم ایمنی بدن یک ترکیب را به‌عنوان عامل حساسیت‌زا شناسایی و با روش خاص با آن مقابله می‌کند و این امر باعث بروز واکنش‌های التهابی و آزادشدن ماده‌ای به نام هیستامین در بدن می‌شود. هیستامین عامل بروز علائم آلرژیک در بدن است. جالب است بدانید هیستامین نه‌تن‌ها توسط بدن آزاد می‌شود بلکه با مصرف برخی مواد غذایی هم قابلیت ورود به بدن و اثرات آلرژی‌زایی دارد. در یک بدن سالم و طبیعی، هیستامین اضافی با آنزیم خاصی تجزیه می‌شود و اگر فردی این آنزیم تجزیه کننده را به مقدار کافی نداشته باشد، می‌تواند علائم حساسیت را در فرد به‌وجود آورد.
ماهی با تخم مرغ چطور؟
اصولا ماهی به‌خصوص ماهی‌هایی که تازه نیستند، فرآورده‌های تخمیری شیر مانند پنیر‌های کهنه و برخی ماست‌های خاص، تخم مرغ، شیرگاو، سویا، صدف، بادام زمینی و... از جمله موادغذایی آلرژی‌زا شناخته شده‌اند و حتی در سرکه هم ترکیبات آلرژی‌زایی وجود دارد.
از آنجا که سطح عملکرد سیستم ایمنی افراد مختلف، متفاوت است پس نوع مواجهه و واکنش به‌وجود آمده در افراد هم متفاوت خواهد بود. به‌طوری که بسیاری از افراد اصلا واکنشی به این موادغذایی نشان نمی‌دهند، اما برعکس در عده‌ای به درجات متفاوتی علائم حساسیت ظاهر می‌شود مانند خارش و کهیر تا بعضا علائم شدید و حاد که ناشی از واکنش‌های آنافیلاکسی است. واکنش آنافیلاکسی یا بیش‌دفاعی یک واکنش آلرژیک جدی و تهدید کننده حیات است که بر اثر مصرف نوعی ماده غذایی به‌طور ناگهانی آغاز و می‌تواند با بروز علائم تهدیدکننده‌ای در بدن فرد به مرگ منجر شود. حالا اگر فرد حساسیتی به چنین غذا‌هایی داشته باشد و احتمالا هر دو غذا را با هم مصرف کند، ممکن است سبب بروز یا تشدید علائم حساسیت‌زا شود، البته افرادی که واکنش‌های شدید آنافیلاکسی به برخی پروتئین‌های خاص دارند آگاهی دارند چه نوع غذا‌هایی برایشان ممنوع است.
در نتیجه، این باورها و توصیه‌های قدیمی در خصوص تداخلات و ناسازگاری برخی موادغذایی با یکدیگر، اثر هشداردهنده مراقبتی داشته و این موضوع دلیلی بر مرگ‌زا و مشکل‌زا بودن مصرف همزمان چنین موادغذایی برای همه افراد نیست و کلیت ندارد و، چون در قدیم پایه و اساس علمی چنین علومی را نمی‌دانستند، تصورات نادرستی نسل به نسل چرخیده و به شکل یک باور نادرست در بسیاری از کشور‌ها و نه صرفا در ایران رواج یافته است.
بیشتر بخوانید:
غذاها و داروهایی كه با هم تداخل دارند
سازگاری تغذیه‌ای لبنیات
موضوع دیگری که این روز‌ها در فضای مجازی منتشر و تعدادی از صاحب‌نظران در مورد آن اتفاق نظر ندارند، بحث تغذیه‌ای مصرف همزمان لبنیات با انواع گوشت‌ها همچون ماهی، مرغ و گوشت دام است. در واقع گفته می‌شود از مصرف همزمان ماست و دوغ همراه غذا‌های گوشتی پرهیز کنید، چون کلسیم این فرآورده‌ها می‌تواند از جذب آهن گوشت بکاهد.
دکتر مویدنیا می‌گوید: «آهن گوشت، چون از منابع حیوانی و از نوع آهن قابل جذب به شکل «هِم» است و این نوع آهن در بدن افراد قابلیت و سرعت جذب بالایی دارد، اصولا نمی‌تواند تداخل قابل ملاحظه‌ای با کلسیم لبنیات داشته باشد و به همین دلیل منع خاصی برای مصرف همزمان لبنیات با گوشت وجود ندارد، ولی مصرف همزمان مکمل‌های آهن با شیر و ماست و سایر لبنیات به دلیل بروز چنین تداخلاتی صحیح نیست، البته کسانی که در هضم و جذب مواد غذایی مشکل دارند یا دچار کم‌خونی ناشی از فقر آهن هستند، بهتر است به‌طور همزمان برخی غذاها را که دارای عناصر رقابتی هستند، مصرف نکنند، اما این محدودیت در مورد افراد سالم که بدن‌شان به میزان نیاز عملیات جذب را به‌خوبی انجام می‌دهد، الزامی ندارد.
