دکتر محسن نراقی : رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی ، فلوی رسمی‌‌جراحان بینی آمریکا ، عضو هیئت علمی‌‌دانشگاه علوم پزشکی تهران ،مدرس آکادمی‌‌جراحان پلاستیک و ترمیمی‌‌صورت آمریکا
تحریریه زندگی آنلاین : سه دسته‌از علل می‌توانند موجب سینوزیت شوند:
الف) بسته‌شدن و یا تنگ شدن منافذ سینوسها یا گذرگاه‌های سینوسی: انسداد راه خروجی سینوس به دنبال عفونتهای ویروسی یا سرماخوردگی، شایعترین علت ایجاد سینوزیت است. آلرژی نیز یكی از شایعترین علل مستعد كننده سینوزیت است. انحراف تیغه بینی، اجسام خارجی، بزرگی شاخك‌های بینی، بزرگی لوزه سوم، پانسمان داخل بینی و تومورهای داخل بینی از علل انسدادی دیگر هستند.
ب) اختلال در انتقال‌ترشحات مخاطی: در بعضی از بیماریهای خاص مانند فیبروز كیستیك تغییراتی در ترشحات رخ میدهد که موجب غلظت بیش از حد ترشحات و گیرکردن آنها در منافذ سینوسها میشود. این مساله موجب مسدود شدن سینوس و سینوزیت میشود. در نوعی از بیماریهای خاص نیز حركت مژك‌ها مختل است و عمل جاروکردن آنها از مخاط سینوس انجام نمی‌شود و ترشحات راكد باقی می‌مانند که این امر موجب رشد باکتری‌‌ها در ترشحات و ایجاد سینوزیت میشود..
بیشتربخوانید:
از کجا بفهمیم بیماری سینوزیت داریم؟
پ) گسترش مستقیم عفونت: عفونت ریشه دندان‌های فك بالا ممكن است به داخل سینوس‌گسترش یابد. همچنین شنا در آب‌های آلوده ممكن است‌موجب ورود باکتری‌‌ها به داخل سینوس شود.
ســینوزیت حاد
سینوزیت حاد عفونت سینوس است که اگر کمتر از چهار هفته طول بکشد.یك درصد از عفونتهای ویروسی حاد تبدیل به سینوزیت می‌‌شوند. مشخصه سینوزیت حاد درد و احساس فشار در صورت، سردرد، گرفتگی بینی، ترشح ازبینی، تب و احساس بیحالی است. شایعترین سینوسهای درگیر، در بچه‌ها و بزرگسالان، سینوسهای ماگزیلاری است كه درگیری آنها معمولا همراه سینوزیت‌اتموئید یا همه سینوس‌هاست (پان سینوزیت).
علائم بیماری
معمولا اولین ناراحتی بیمار احساس‌گرفتگی بینی است. به دنبال آن احساس فشار روی سینوس مبتلا وجود دارد كه كم‌كم به درد شدید موضعی و حساسیت روی سینوس درگیر تبدیل میشود. شایعترین ناراحتی بیمار درد است كه معمولا مبهم و به همراه احساس سنگینی و فشار است. درد با خم‌شدن بدتر میشود. درد سینوس فکی معمولا روی گونه یادندان‌های بالایی متمركز میشود. گاهی بیمار دردش را به‌دندان یا چشم نسبت میدهد. در عفونت سینوسهای بین دو چشم، درد معمولا در سمت داخل و عمق چشم متمركز است و ممكن‌است حركت دادن چشم موجب ناراحتی شود.
در سینوزیت‌پیشانی درد در بالای ابرو و در ناحیه پیشانی متمركز میشود. در در عفونت سینوسهای عمقی قاعده جمجمه، درد در پشت و قسمت عمق‌چشم، روی استخوان پشت سری و گاهی بر روی خط وسط جمجمه وجود دارد. در سینوزیت حاد پیشانی، درد معمولا در صبح شدیدتر است و در بعدازظهر كاهش می‌یابد. معمولا درد در ساعات بیداری وجود دارد.
درد در هنگام شب عفونت سینوس عمقی یا گسترش عفونت به استخوان را مطرح می‌سازد. ترشحات بینی در روزهای اول ممكن است دارای رگه‌های خونی باشد. این ترشحات به سرعت چركی میشود و انسداد بینی افزایش می‌یابد.
در كودكان بلع ترشحات ممكن است منجر به تهوع، استفراغ، كاهش اشتها واحساس مزه بد در گلو به همراه تنفس بدبو شود. بسته‌شدن شیپور استاش به علت ترشحات غلیظ پشت حلق‌موجب انسداد شیپور استاش و احساس پری گوش به‌همراه صداهای تق تق در گوش میشود. در معاینه بینی مخاط بینی پرخون و متورم و شاخك‌های بینی بزرگ شده‌اند. ترشحات چركی در داخل بینی دیده میشود. معمولا لمس روی سینوس‌گرفتار موجب درد و حساسیت در لمس میشود.
بیشتر بخوانید:
درمان عفونت سینوس با سرکه سیب
درمان سینوزیت با روش های خانگی
تشخیص
در اکثر موارد نیازی به رادیوگرافی برای اثبات تشخیص نیست. درواقع علائم بیماری و معاینه فیزیکی کلید اصلی تشخیص سینوزیت حاد است. تنها استثنا در این مورد بسته شدن كامل‌مجرای سینوس پیشانی است كه در این حالت احساس درد شدید و غیر قابل تحمل در غیاب مشاهده ترشح چركی بینی وجود دارد. به طور كلی رادیوگرافی ساده در سینوزیت، موارد مثبت و منفی كاذب قابل توجهی دارد.
درمان
اكثر بیماران مبتلا به‌سینوزیت حاد بدون آنتی‌بیوتیك بهبود می‌یابند. با وجوداین، درمان انتخابی سینوزیت حاد تجویز آنتی‌بیوتیكی مناسب بر اساس باكتری‌های شایع است و همیشه از آنتی بیوتیک‌‌های خوراکی استفاده میشود. در سینوزیت حاد انجام كشت ضرورتی ندارد ودرمان بر اساس باكتری‌های شایع شروع میشود. استفاده از بخور آب جوش ساده در كاهش‌علایم و رقیق كردن ترشحات مؤثر است. استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها در سینوزیت حاد نه تنها ضرورتی نداردبلكه با خشك كردن ترشحات ممكن است برای انتقال موکوسیلیاری مضر باشد. دست‌كم به مدت ده روز، درمان آنتی بیوتیکی لازم است. عدم تاثیر درمان آنتی بیوتیکی با پیشرفت علائم بعد از دو روز و یا عدم بهبودی پس از یک هفته مشخص میشود. در صورتی که دوره دوم درمان آنتی بیوتیکی نیز غیر موثر واقع شود، بررسی‌‌های تکمیلی جهت تعیین علت شکست درمان براساس وضعیت هر بیمار انتخاب میشود. معاینه بینی به کمک آندوسکوپ ممکن است در مشخص نمودن مشکلات احتمالی غفلت شده کمک کننده باشد.
سینوزیت مزمن
مشخصه سینوزیت مزمن، باقی بودن علائم سینوزیت مانند احساس فشار و درد صورت، سردرد، گرفتگی بینی و ترشحات غیرطبیعی بینی یا پشت حلق است كه بیشتر از سه ماه هفته باقی باشد. اصطلاح سینوزیت مزمن وقتی به كار می‌رود كه‌تغییرات غیر قابل برگشت در مخاط سینوسها رخ داده باشد.
بیشتر بخوانید:
سردردهای سینوزیتی ؛ از علت تا درمان
علائم بیماری
گرفتگی بینی معمولا همراه با ترشحات بینی و پشت حلق است. این گرفتگی و ترشحات غیر طبیعی شایعترین علت مراجعه بیماران را تشكیل میدهد. ممكن است پولیپ‌های بینی مشاهده شوند. در بیشتر موارد، نارسایی شدید در عملكرد مژك‌ها، تخلیه و تبادل‌هوایی سینوس وجود دارد. ممكن است قوه بویایی‌كاهش یابد. بیمارانی با سینوزیت مزمن، بیشتر ازاحساس پری و سنگینی در سر و صورت خود شكایت دارند تا احساس سردرد واقعی. معمولا صرف وجود چرك در سینوس بدون ایجاد تغییرات فشاری درسینوس موجب درد نمی‌شود. اگر بیماری كه تشخیص‌سینوزیت مزمن برای وی مطرح شده است، دچار درد شدید و مداوم شود، باید به احتمال ایجاد عوارض یا وجود تومور نیز مشكوك شد. تخلیه ترشحات پشت بینی به درون گلو و حنجره سبب سرفه، بوی بد دهان، گلودرد خفیف و احساس وجود توده در گلو میشود. تاثیر ترشحات بهمراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابی در حنجره وگرفتگی وخشونت صدا میشود. به طور معمول بیماران احتیاج به‌سرفه كردن و تخلیه گلوی‌شان دارند. سستی و بیحالی به طور شایع وجود دارد. در کودکان نیز باقی بودن علائم بیش از 12 هفته به عنوان یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک پذیری و بیقراری ممکن است تابلویی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.
