گفت‌وگو: رضا حسینمردی
تحریریه زندگی آنلاین : دکتر نادر توکلی سال ۱۳۵۵ در خانواده‌ای ریشه‌دار در استان فارس متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات متوسطه با گذراندن کنکور سال ۱۳۷۳ وارد دوره پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز شد. سپس خدمت مقدس سربازی را در نیروی زمینی سپاه گذراند.
آیا به‌طور دقیق میزان و مدت ایمن بودن افراد مبتلا و بهبود یافته مشخص است؟
بالا بودن سطح ایمونوگلوبین خون افراد می‌تواند حاکی از ابتلا و بهبودی آنان به بیماری کرونا باشد، ولی همیشه این‌طور نیست. گاهی اوقات سطح سیستم ایمنی افراد بین ۶ تا ۸ هفته بالا خواهد ماند، ولی این مدت قطعی نیست و میزان ثابت شده‌ای ندارد.
طی اقدامی اثربخش توسط همکارانمان در بیمارستان بقیه‌ا... و سازمان انتقال خون پلاسمای بیماران بهبود یافته جمع‌آوری شد تا بدین ترتیب با تزریق آن به بیماران بستری، موجب بهبود سریع بیماری در آنان شد.
هم‌اکنون بین سیصد تا پانصد بیمار بهبود یافته داریم که با همکاری سازمان انتقال خون پیگیری خواهند شد تا از پلاسما آنان برای نجات سایر بیماران استفاده گردد. این روش به سیستم ایمنی بیماران برای تسریع در روند بهبودی کمک می‌کند. به نظر می‌رسد که این روش درمانی قابل قبولی است و عارضه جدی ندارد. قصد داریم هموطنان بهبود یافته را برای کمک به بیماران دعوت کنیم.
مهم‌ترین دست یافت و مشاهده شما از روند بیماری چیست؟
شواهد حاکیست در افرادی که بدون علامت‌اند و سیستم ایمنی خوبی دارند و از استرس و سایر مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای دورند، بیماری کرونا خفیف‌تر بروز می‌کند یا اینکه سریع‌تر بهبود می‌یابند.
آیا کمبودی از نظر تخت بستری ویژه و اختصاصی ندارید؟
نمی‌توانیم بگوییم اصلاً کمبودی نداریم، ولی می‌توان گفت که در حال حاضر کمبود نیست.
سعی کردیم با اطلاع‌رسانی به هموطنانی که در شرایط خفیف این بیماری هستند از مراجعه به مراکز درمانی برای بستری خودداری کنند و در منزل تحت مراقبت‌ها و قرنطینه خانگی قرار گیرند. از آنجایی که کرونا به اشکال مختلفی همچون گوارشی، اسهال و ... خود را نشان می‌دهد، مدت دوره بیماری طولانی‌تر است.
در این موارد اگرچه ایمونوگلوبین‌ها مثبت است، ولی کمتر دیده شده که تست پی‌سی‌آر، مثبت شود. متاسفانه درمان اختصاصی ندارد و گاهی درگیری کبدی نیز دارد. طول دوره حدود سه تا چهار هفته با درد، کوفتگی شدید بدن و بی‌حالی همراه است. حدود ده درصد از مبتلایان به کرونا به این شکل گوارشی آن مبتلا می‌شوند.
مهم‌ترین هشدار و توصیه شما به مردم چیست؟
مهم‌ترین توصیه اینکه مردم برای علائمی بجز تنگی‌نفس شدید و یا تب غیر قابل کنترل به بیمارستان مراجعه نکنند. درمانگاه‌های شانزده ساعته برای ارائه خدمات سرپایی فعال هستند. بیماران بد حال که تنگی نفس داشته و نیاز به اکسیژن دارند توسط اورژانس ۱۱۵ به مراکز درمانی مربوطه انتقال پیدا می‌کنند.
آیا چالش مهمی هم داشتید؟
چالش مهم ما افزایش میزان مصرف اکسیژن در مراکز درمانی بوده که سعی کردیم تقریباً تمام مراکز درمانی را به دستگاه اکسیژن‌ساز مجهز کنیم. چالش دیگر اینکه نمی‌دانیم چگونه و با چه زبانی از پرسنل و کادر درمان قدردانی کنیم و اینکه شهدای گرانقدری در مسیر داشتیم.
متاسفانه فرسودگی در پرسنل و همکاران خیلی شدید شده است، البته مجوز‌های جدید استخدامی صادر شده است، ولی در هر صورت باید از جنبه‌های مادی، معنوی و روحی، روانی بیشتر حمایت شوند تا با انگیزه بالاتری خدمت ارائه کنند.
این اپیدمی و پاندمی بی‌شک مدت‌ها ماندگار است؛ آیا شما اقدامی در نظر دارید؟
به‌طور قطع تا آبان و آذر به شدت درگیر خواهیم بود. به دلیل احتمال شیوع آنفولانزای فصلی باید واکسیناسیون آنفولانزا در میان گروه‌های پر خطر در دستور قرار گیرد. بهترین زمان تزریق این واکسن اوایل شهریور است. مهم‌ترین نگرانی ما تداخل آنفولانزای فصلی با کرونا است. این رخداد اپیدمی را اوج خواهد داد. البته بعد از آذر نیز به شرایط بستگی دارد. در مجموع شهریور، مهر و آبان به دلیل شروع سال تحصیلی و مراسم‌های عزاداری یا مسافرت و ...، دغدغه‌هایی داریم که باید مدیریت شود.
نکته مهم اینکه باید مصوبات ستاد ملی کرونا به‌طور جدی و حتی با در نظر گرفتن جریمه جهت اجرای دقیق باشد.
در بسیاری از کشورهای جهان برای افرادی که ماسک نمی‌زنند یا موسساتی که ماسک در اختیار قرار نمی‌دهند، جریمه در نظر می‌گیرند که ضمانت اجرایی را بالا خواهد برد. به عنوان مثال در آلمان اگر کسی ماسک نزند، تا ۱۵۰ یورو جریمه خواهد شد. از سوی دیگر شهر تهران از هر اپیدمی در هر شهری متأثر می‌شود. سفرهای زمینی و هوایی می‌تواند به آسانی موجب انتقال ویروس و بیماری گردد. نکته مهم دیگر این است که تهران به دلیل نزدیکی با البرز و شهرهای اطراف و وجود جمعیت شناور، امکان قرنطینه ندارد. نمونه آن محدودیت‌های شهر تهران در ایام قرنطینه بود که موجب شد برخی از همکاران ما که بیرون از تهران ساکن بودند، به محل کار خود نرسند...!
به طبع تهران به دلیل این مسائل همچنان درگیر خواهد بود. استان‌های دیگر را خیلی راحت‌تر می‌توان مدیریت کرد.
دغدغه دیگر اهمیت ارائه خدمت به بیماران غیرکرونایی است. عده‌ای به‌خاطر وحشت از ابتلا به کرونا متاسفانه جهت تشخیص اولیه یا پیگیری‌های بعدی بیماری خود به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند. این مساله می‌تواند بیماران را به سمت پیشرفت بیماری و از دست دادن زمان طلایی هدایت کند.
متاسفانه به نظر می‌رسد کرونا روی تشخیص‌های دیر هنگام، بروز عوارض و تحمیل هزینه‌های بیشتر به مردم و نظام درمان اثرگذار باشد.
موضوع احتمال جهش یا موتاسیون در ویروس کووید ۱۹ چقدر مطرح است؟
در مقالات جدید گفته شده که تکثیر یا رپلیکاسیون ویروس جدید کووید، سه تا پنج برابر سریع‌تر از دوره قبلی است. نکته دیگر اینکه اکنون شاید نحوه انتقال نیز بیشتر تنفسی و موارد انتقال از طریق استنشاق هوا باشد نسبت به قطرات ترشحی...
سازمان بهداشت جهانی نیز به همین موضوع اتفاق نظر دارد. برای همین نسبت به استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی تاکید بیشتری می‌شود.
آیا کمبودی از نظر امکانات و تجهیزات مراقبتی ندارید؟
خیر. در حوزه مراکز درمانی دولتی و زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی ایران مشکلی نداریم. نکته مثبت اینکه همه ۱۷ بیمارستان زیر نظر دانشگاه از وجود یک داروخانه مرکزی مانند یک هلدینگ دارویی بهره‌مند هستند. تأمین آنچه نیاز است توسط مدیریتی واحد در حال انجام است و مشکلی نداریم. داروخانه هر یک از این بیمارستان‌ها در اصل شعبه‌ای از داروخانه مرکزی‌اند. هر کمبودی در یک مرکز سریع توسط سایر مراکز مرتبط و یا مجموعه مدیریت مرکزی برطرف می‌شود.
در خصوص اقلام حفاظتی دپوی لازم انجام شده است.
بیشترین نگرانی ما خستگی و فرسودگی پرسنل است. من به عنوان پزشک اورژانس در هفته یک شب کشیک اورژانس بیمارستان هستم و گاهی آنقدر خستگی اثر می‌کند که استفاده از ابزارهای حفاظت فردی کم اهمیت می‌شود. خستگی تهدیدی در این راستا است.
در مورد تأمین غذای بیماران چطور؟
تأمین غذای بیماران همانند تأمین دارو از محوریت خاصی برخوردار است و یک کترینگ مرکزی با کیفیت، مسئول تأمین غذای تمام بیماران بیمارستان‌های تحت پوشش است.
تغذیه تا چه میزان برای بیماران کرونا اهمیت دارد؟
غذا و تغذیه بسیار مهم است. یکی از علل اهمیت آن تقویت سیستم ایمنی بدن است. از آنجایی که بخش‌های بستری مبتلایان کرونا، ملاقات ممنوع است بیمار نیز به دلیل سختی بیماری و دوری از منزل با بی‌اشتهایی شدید مواجه است. توجه به تغذیه یک چالش است، ولی ما از زمانی که توانستیم هلدینگ «سفره سلامت» را فعال کنیم سعی کرده‌ایم تا به کیفیت تغذیه بیماران توجه ویژه گردد.
تأمین غذا از یک آشپرخانه متمرکز صنعتی که به‌طور تخصصی برای بیمارستان‌های تحت پوشش فعالیت می‌کند، رخداد خوبی بوده است. خوردن غذا در بیمارستان کمی برای بیماران دشوار می‌باشد، ولی خوردن میان‌وعده‌های غذایی برای ارتقا سیستم ایمنی مهم است.
آیا خانواده بیماران اجازه طبخ و تحویل غذای بیمار خود به بیمارستان را ندارند؟
به دلیل دشواری در نگهداری غذا و انتقال آن، همچنین احتمال آلودگی همراهان بیماران اجازه ندارند غذا بیاورند.
متاسفانه داروی اکتمرا از طریق بازار سیاه تا ۵۰ میلیون تومان به مردم فروخته می‌شود. چرا؟
داروی اکتمرا خارجی است و حدود دو هزار یورو قیمت دارد، اگر کسی بخواهد آن را تأمین کند باید معادل این مبلغ را به ریال بپردازد، البته این دارو برای بیماران خیلی بدحال تجویز می‌شود، ولی به خاطر داشته باشید که روش‌های جایگزین مانند پلاسما‌درمانی نیز وجود دارد که پاسخ داده است. این دارو برای هر بیمار توصیه نمی‌شود و به‌طور محدود شاید تجویز گردد. بهتر است با وجود احتمال تقلبی بودن و قاچاق، تهیه این دارو با نظر پزشک و در نظر قرار دادن پیامدهای آن باشد.
مهم‌ترین نکته‌ای که باید گوشزد کرد چیست؟
بزرگ‌ترین نکته توجه به کادر درمان و حوزه مدیریت است. توجه به خانواده این عزیزان بسیار مهم است، چون حمایت و صبوری اعضا خانواده به‌خصوص همسر و فرزندان می‌تواند نیروی محرکه‌ای برای کادر درمان باشد. شرایط طاقت‌فرسا است و من به نوبه خودم از خانواده این عزیزان تشکر و قدردانی می‌کنم. از همسر و فرزند خودم سپاسگزارم. من علاوه بر تشکر از کادر درمان از نزدیکان آنان نیز سپاسگزارم.
اگر شما در این جایگاه مدیریتی نبودید، دوست داشتید کجا خدمت می‌کردید؟
من اگر معاون درمان نبودم، با علاقه‌ای که به خدمت در اورژانس دارم، تمایل به کشیک در اورژانس دارم. بیشترین تجربه‌ام در اورژانس است و از سال ۸۰ در اورژانس بیمارستان‌ها کشیک می‌دادم و خدمت می‌کردم. ارائه خدمات در اورژانس با وجود چالش‌ها، حوادث و سوانح، استرس‌های فوق‌العاده‌ای که همراه دارد، برای من بیشترین رضایت شغلی و فکری را ایجاد کرده است.
همسر شما پزشک است؟
همسرم در دو رشته تحصیل کرده است؛ وی کارشناس ارشد تغذیه و داروساز است. ایشان در داروخانه درگیر بیماران است و کاملاً شرایط را درک می‌کند و او نیز مانند من در خط مقدم خدمت به مردم است.
اگر وزیر یا مسئول سطح بالا بودید چه می‌کردید؟
کمک معیشتی به اقشار کم‌درآمد و اعطای یارانه مکفی به نیازمندان مهم‌ترین اقدام من می‌بود، چون اگر مردم نیاز مالی نداشته باشند مجبور نیستند از منزل خارج شوند و در معرض آلودگی و بیماری قرار گیرند، تا جای ممکن این خدمت را انجام می‌دادم. نکته دیگر اینکه برای رفاه پرسنل هرچه می‌توانستم انجام می‌دادم. مورد دیگر تعرفه‌های خدمات پزشکی را عادلانه و واقعی می‌کردم. بخشی از خدماتی که در بیمارستان‌ها ارائه می‌شود بر اساس تعرفه‌هایی است که با شرایط اقتصادی کنونی و نوع خدمت ارائه شده انطباق ندارد و عادلانه نیست. چه بخش دولتی و چه خصوصی از این تعرفه‌ها راضی نیست، البته جناب دکتر نمکی وزیر محترم بهداشت و مسئولان نظام پزشکی جناب دکتر ظفرقندی در تلاش‌اند.
بیمارستان‌ها خودگردان‌اند و باید ۸۰ درصد منابع مالی را خودشان تأمین کنند و بیمارستان‌های خصوصی نیز صد درصد خودگردان هستند، چون هزینه‌ها با درآمدها انطباق ندارد. ما سعی کردیم فرانشیز ناچیزی برای بیماران کرونایی در نظر گرفته شود، ولی این مبالغ کفاف هزینه‌های بیمارستان‌ها را نمی‌دهد.
چرا به مردم ماسک رایگان نمی‌دهند؟
از آنجایی که امکان مدیریت توزیع مناسب وجود نخواهد داشت، دادن ماسک رایگان با مشکل مواجه خواهد شد و بهترین کار دادن یارانه برای تهیه است، البته اقشار کم‌درآمد باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند، چون درآمدها با هزینه‌ها تناسب ندارد.
از کدام اقدام راضی هستید؟
کار خوبی که در سطح دانشگاه انجام دادیم، پرداخت‌های به موقع حقوق بوده که به روز شده است و مطلبه‌ای از سوی پرسنل وجود ندارد و همه کارکنان حقوق ماه قبل خود را گرفته‌اند، اما نکته مهم اینکه همه مشاغل ارتقاء در آمد داشته‌اند. در همه صنوف افزایش حقوق را شاهد هستیم، ولی وزارت بهداشت همان خدمت و وظایف حاکمیتی خود را با همان کیفیت، ضریب و تعرفه‌های چندین سال قبل ارائه می‌کند. تنها عاملی که موجب شده پرسنل در کار خود بمانند، وجدان کاری است. تحمل این شرایط و پوشش مراقبتی در برابر کرونا حتی یک ساعت هم دشوار است.
طی این مدت چه تعداد از پرسنل درگیر کرونا شده‌اند؟
از مجموع دوازده هزار نفر پرسنل مراکز درمانی در بخش دولتی، حدود هزار و سیصد نفر یعنی بیش از ده درصد پرسنل ما به کرونا مبتلا شده‌اند.
