دکتر سیما جعفری‌راد : دانشیار گروه تغذیه - دانشگاه علوم پزشکی اهواز
تحریریه زندگی آنلاین : گرمازدگی اختلال ناشی از قرار گرفتن در معرض هوای گرم و نور خورشید است. گرمازدگی سه مرحله دارد: کرامپ (گرفتگی عضلات) گرمایی، خستگی ناشی از گرما و گرمازدگی شدید (سکته گرمایی). هر سه مرحله از فوریت‌های اختلالات گرمایی و جدی هستند. اگر در فصل تابستان در مناطق با آب و هوای گرم زندگی و یا ورزش میکنید، باید بدانید که چگونه علائم گرمازدگی را تشخیص دهید. درمان در مراحل اولیه این شرایط می‌تواند از گرمازدگی جلوگیری کند. گرمازدگی شدید می‌تواند کشنده باشد یا عوارض مادام‌العمر ایجاد کند. کرامپ گرمایی اولین مرحله اورژانسی گرمازدگی است. معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که شما از نظر جسمی در گرما فعالیت دارید، اما حتی اگر فعال هم نبوده‌اید، ممکن است در اثر مواجهه با آفتاب زیاد، رخ دهد. احتمال بروز کرامپ گرمایی به ویژه در افراد مسن یا کودکان کم سن، افراد دارای اضافه وزن و افرادی که مشروبات الکلی مصرف کرده‌اند زیاد است. درد و گرفتگی عضلانی از علائم کرامپ گرمایی است.
بیشتربخوانید:
اگر گرمازده شدیم چه کنیم؟
چه زمانی گرمازدگی رخ می‌دهد؟
گرمازدگی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی در هوای گرم بیش از حد ورزش کرده باشد. محصور بودن یا به دام افتادن در مکانی که گرم می‌شود، مانند ماشین نیز عامل بروز گرمازدگی است. گرمازدگی در افراد مسن، کودکان، افراد چاق یا دارای اضافه وزن و همچنین مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی بیشتر دیده می‌شود، زیرا در این افراد تنظیم دمای بدن با مشکل روبه رو می‌شود. طی یک دوره هوای گرم، افراد مسنی که تنها زندگی می کنند بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند. اگر در ناحیه محل زندگی شما دمای هوا افزایش یافت، توجهتان را به افراد مسن اطراف خود بیشتر نمایید. کودکان به ویژه در برابر شرایط گرمازدگی آسیب‌پذیر هستند. وقتی آنها در هوای گرم بازی می‌کنند، ممکن است به دلیل سرگرم‌کننده بودن بازی، علائم هشدار دهنده گرمازدگی را تشخیص ندهند. مرتباً کودکان را بررسی کنید و مطمئن شوید که آنها آب کافی می‌نوشند. کودکان ممکن است در اتومبیل یا وسایل نقلیه دیگر، مانند اتوبوس در اثر گرمازدگی جان خود را از دست دهند. هرگز کودک را در اتومبیل تنها نگذارید، حتی اگر فکر میکنید به اندازه کافی داغ نمی‌شود که آنها آسیب ببینند. اگر راننده اتوبوس یا مسئول اردوی مدرسه بچه‌ها هستید، همیشه اتوبوس را بررسی کنید تا مطمئن شوید که هیچ کودکی در آن عقب جا نمانده است.
کمک به درمان گرمازدگی
شما می‌توانید به خودتان یا دیگران که دچار گرمازدگی شدند از این طریق کمک کنید، خصوصاً در دو مرحله اول، کرامپ گرمایی و خستگی ناشی از گرما. این سه نکته مهم را به یاد داشته باشید:
با 115 تماس بگیرید یا اگر گرما باعث استفراغ، تشنج یا گیجی شده، به اورژانس مراجعه کنید.
در صورت استفراغ یا گیجی، به فرد چیزی جهت نوشیدن ندهید، بلکه سریعاً وی را به اورژانس برسانید.
هرگز نوشیدنی حاوی الکل یا کافئین را به کسی که دچار گرمازدگی است پیشنهاد نکنید.
بیشتر بخوانید:
با این نــوشیدنی‌ها سرحال شوید
اگر خود شما یا شخصی که او را می‌شناسید دچار کرامپ گرمایی شدید شده است، باید:
به سمت ناحیه خنک تر و به دور از تابش مستقیم نور خورشید حرکت کنید.
عضله دچار گرفتگی را به آرامی ماساژ دهید.
به عضلات به آرامی کشش دهید.
هر 15 دقیقه آب خنک بنوشید.
برای درمان خستگی ناشی از گرما
به سمت ناحیه خنک تر و به دور از تابش مستقیم نور خورشید حرکت کنید.
لباس ها را کمتر کنید.
حوله‌های خنک و مرطوب را به صورت، گردن، قفسه سینه و دست و پای خود بمالید.
اجازه دهید کسی پوست شما را با پنکه یا باد زدن خنک کند.
هر 15 دقیقه آب خنک بنوشید.
نوشیدنی را سریع ننوشید، بلکه آن را جرعه جرعه مصرف کنید.
گرمازدگی شدید یک شرایط اورژانسی خطرناک برای زندگی است. با 115 تماس بگیرید یا فوراً به یک مرکز اورژانس بروید. در عین حال:
به سمت ناحیه خنک تر و به دور از تابش مستقیم نور خورشید حرکت کنید.
لباس ها را کمتر کنید.
هر نوع لباس خیس از عرق را درآورید.
حوله‌های خنک و مرطوب را بر روی صورت، گردن، قفسه سینه و دست و پای خود بمالید.
در صورت وجود یخ، آن را به زیر بغل، مچ دست و کشاله ران بمالید.
پوست را با پنکه یا باد زدن خنک کنید.
اگر فرد آگاهی داشته باشد هر 15 دقیقه آب خنک مصرف نماید.
بهترین راه برای جلوگیری از شرایط گرمازدگی، ماندن در سایه و یا در محل های دارای تهویه مطبوع در گرم‌ترین زمان‌های روز است.
اگر در این مواقع مجبور هستید بیرون باشید، احتیاط کنید. مثلاً:
در حین کار تا حد ممکن به خودتان استراحت بدهید.
لباس‌هایی با رنگ روشن و گشاد بپوشید.
به طور مکرر آب بنوشید.
از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و نوشابه‌های حاوی کافئین خودداری کنید.
برای جلوگیری از گرمازدگی، افراد مسن و کودکان را مرتب چک کنید.
بیشتر بخوانید:
بهترین غذاها برای فصل گرم
احتمالاً می‌دانید که در هنگام استرس گرمایی، آب‌رسانی به بدن با آب چقدر مهم است. روش‌های زیادی برای پایین آمدن سریع حرارت بدن وجود دارد. روش های خانگی زیر روش‌های آسان و مؤثر برای درمان گرمازدگی است.
حمام سرد پاها
قرار دادن پاهایتان در یک سطل آب سرد بدن را خنک می‌کند و به شما امکان می‌دهد تا بنشینید و استراحت کنید. به سادگی آب سرد و قطعات یخ را به یک سطل آب اضافه کنید. پاهای خود را در آن غوطه‌ور کرده و تا 20 دقیقه در آن نگه دارید. چند قطره روغن اسانس نعنا را برای اثر خنک کننده بیشتر اضافه کنید.
آب نارگیل
نوشیدن آب نارگیل یک راه عالی برای تازه کردن و احیای بدن است. ویتامین‌ها، مواد معدنی و الکترولیت‌های موجود در آب نارگیل، آن را به عنوان روشی مؤثر برای هیدراته کردن بدن در هنگام استرس گرمایی تبدیل کرده است. آب نارگیل مزایای بسیار دیگری نیز دارد.
عرق نعنا
نعنا به دلیل خاصیت خنک‌کنند گی خود شناخته شده است، به علت دارا بودن مقدار بالای منتول که باعث می‌شود فرد احساس خنک شدگی داشته باشد. شما می‌توانید یک چای نعنا گرم یا یخ زده درست کرده و در طول روز بنوشید. اگرچه به نظر می‌رسد چای گرم باعث گرم تر شدن شما می‌شود، اما نوشیدن نوشیدنی‌های گرم ممکن است به شما در عرق کردن بیشتر کمک کند که این امر در صورت تأمین مایعات کافی بدن، به خنک شدن بدن کمک خواهد کرد.
غذاهای آب رسان
مقدار زیادی غذای پر آب میل کنید. میوه‌هایی مانند طالبی، هندوانه و توت فرنگی گزینه‌های خوبی هستند. بسیاری از سبزیجات مانند کاهو، خیار و کلم را مصرف کنید. می‌توانید این غذاها را به صورت خام در سالاد میل کنید. از طرف دیگر، می‌توانید مقداری یخ به آنها اضافه کنید و با آنها یک اسموتی سالم با ماست درست کنید، زیرا ماست نیز یک ماده خنک کننده است.
آلوئه‌ورا
برگ و ژل داخل برگ های این گیاه می‌تواند به کاهش دمای بدن کمک کند. برای اثر خنک‌کننده می‌توانید ژل آلوئه‌ورا را روی پوست خود بمالید. از ژل تازه داخل گیاه یا ژل خالص آلوئه‌ورا استفاده کنید.
برای اضافه کردن اثرات خنک‌کنندگی آاوئه‌ورا، آن را قبــــل از استفاده در یخچــــال
نگهداری کنید. نوشیدنی آلوئه‌ورا را نیز می‌توانید مصرف نمایید.
برای تهیه یک نوشیدنی آلوئه‌ورا، از 2 قاشق غذاخوری ژل آلوئه‌ورای تازه در هر فنجان آب استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:
کودکان وگرمازدگی
دوغ
نوشیدن دوغ ممکن است به خنک شدن بدن و بهبود سوخت و ساز بدن کمک کند. همچنین مملو از پروبیوتیک‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که در صورت احساس کاهش آب بدن
در اثر گرما باعث می‌شود انرژی طبیعی بدن شما بازیابی شود.
