قدمت صنعت مسگری در ایران
قدمت استفاده از مس براساس مدارك و شواهد باستان شناسی به 9500 ق.م می‌رسد و تا قبل از هزاره 50ق.م (كشف ذوب مس) به صورت خالص به كار رفته و از شیوه چكش كاری سرد برای شكل دادن به آن استفاده می‌شده امروزه در شمال و مركز ایران كه جزو قدیمی‌ترین مراكز فلزكاری جهان است.
فلزكاران ایران را می‌توان از پیشگامان كشف ذوب مس در جهان دانست كه فراوانی معادن مس در ایران موید این نكته است پیش از آمدن كارخانه نورد مس كه ورقه مس را با آن تهیه می‌كنند مراكز بزرگ مسگری مانند كاشان، اصفهان، شیراز، كرمان و دیگر مكان‌ها دارای گروهی كارشناس در ساختن ورقه‌های مس بود كه آنها را گذارنده مسگر می‌نامند.
در مكان‌های كوچكتر كار مس گذاری را خود مسگر انجام می‌داد.
ورقه‌ساز با شمش‌های حاضر شده مس را از مراكز فلزكاری می‌خرید با مس قراضه را خودش آب می‌كرده و واژه گدازنده دقیقا به چنین كسی اطلاق می‌شود برای این منظور او كوره را با بوته‌هایی كه شبیه به بوته ریخته‌گری بود به كار می‌برد و بوته‌ها را با انبر كج ویژه‌ای از كوره خارج می‌كرد و فلز گداخته را در قالب‌های شمش (ریجه) می‌ریخت كار اصلی او آن بود كه شمش را بكوبد و به ورقه تبدیل كند این كار چكش زدن یا چكش كاری با كمك یك یا دو نفر چكش كار در مرحله كاملا متمایز انجام می‌شد.
یعنی نخست فلز را با چكش كف تخت می‌كردند یا به اصطلاح خودشان وا می‌چیدند و بعد با چكش چهار سو آن را صاف می‌كردند در این هنگام فلز دیگر چكش خور نبوده و باید تاب دیده یا دست افشار می‌شد و این فرایند ادامه داشت تا اینكه اندازه صحیح و ضخامت مورد نیاز به دست می‌آمد.
گذارنده مس هدفش این بود كه تا آنجا كه ممكن بود فلز را مطابق شكلی كه مورد احتیاج مسگر است تهیه كند محصول عمده مسگر ظروفی با شكل‌ها و اندازه‌های گوناگون است ظروف كوچك را از یك تكه مس چكش كاری می‌كنند و اغلب تو گرد هستند در این مورد ابتدا مس را باز می‌كنند و پس از هر دور باز كردن یك تاب به آن می‌دهند.
اشیای بزرگتر را نیز به همین طریق از ورقه‌های گرد به دست می‌آورند این كاری است كه كه نیاز به مهارت و استادی زیاد دارد.
ویژگی‌های مهم فلز مس
مس فلز نسبتا قرمزرنگ است كه از خاصیت هدایت الكتریكی و حرارتی بسیار بالایی برخوردار است چون قدمت مصنوعات مسی كشف شده به 8700 سال قبل از میلاد برمی‌گردد.
احتمالا این فلز قدیمی‌ترین فلز مورد استفاده آنان بوده است. مس علاوه بر اینكه در سنگ‌های معدنی گوناگون ورود دارد به حالت فلزی نیز یافت می‌شود. این فلز را یونانیان تحت عنوان Chalkos می‌شناختند. چون مقر فلز در قبرس استخراج می‌شد رومیان آن را Cyprium aes می‌نامیدند
از نظر علمی امروزه ثابت شده كه بدن انسان مخصوصا «مز» بر كنترل اسید لاكتیك و كورتیزول به شش میلیارد یون مس نیاز دارد و به همین دلیل پختن غذا درون ظروف موجب تامین این مقدار یون برای بدن می‌شود و سلامتی و نشاط را با خود به دنبال دارد.
برای خواندن بخش اول -دیگچه‌های مسی دیروز، دكور خانه‌های امروز- اینجا کلیک کنید.
