در واقع لطمه ناشی از ضربات سر بیشتر از حدی است كه قبلا تصور می‌شد. پژوهشگران با استفاده از MRI تغییرات پدید آمده در حجم مغز افرادی كه ضربه سر با شدت كم، متوسط یا شدید شده بودند را یك‌سال بعد از جراحت مطالعه كردند. تحلیل رایانه‌ای این تصاویر نشان داد كه حتی بیمارانی كه ضربه ملایمی داشته‌اند و ظاهراً این حادثه روی آنها اثری نداشته، بعد از حادثه حجم مغزشان كمتر شده است.
یعنی در اثر ضربه سر تعدادی از سلول‌های مغزی از بین رفته و نسج كمتری باقی مانده است. میزان نابودی نسوج مغزی با شدت ضربه و مدت بیهوشی ایجاد شده بستگی دارد. نابودی نسج مغز بسته به محل آسیب می‌تواند عوارض و مشكلات مختلفی شامل از بین رفتن قدرت ارتباط‌دهی، اختلال در یادگیری و یاد‌آوری و كاهش سرعت پردازش اطلاعات ایجاد نماید.
از آنجائی‌كه سلول‌های مغزی و به‌طور كلی سلول‌های سیستم عصبی قدرت دوباره سازی برای جبران آنچه از دست رفته را ندارند، اگر صدمه وارده به مغز و سلول‌های عصبی كم باشد، ممكن است اختلال موقتی به صورت بروز یك دوره كوتاه‌مدت عدم هوشیاری و اختلال حافظه تظاهر نماید. اما اگر سلول‌های عصبی از بین رفته یا دچار آسیب شدید شده باشند، معمولاً ضایعات دائمی و غیر قابل بازگشت اتفاق می‌افتد. حتی یك ضربه خفیف سر نیز می‌تواند زمینه‌ساز بیماری آلزایمر شود.
آسیب به مغز و احتمال بروز آلزایمر
به‌طور كلی ضربه‌ها و صدمات وارده به سر به طرق مختلف می‌‌توانند باعث آسیب به مغز و احتمال بروز آلزایمر شوند: گاهی ضربه سر باعث بروز خونریزی‌های داخلی خفیف بدون علائم خاص در فرد می‌شود كه با گذشت زمان مزمن شده و با فشار وارده به نسج مغز می‌تواند بخش مربوط به حافظه را دچار اختلال نماید.
گاهی پس از ضربه سر نیروی وارده منجر به بروز ضایعات منتشر به صورت پارگی و از بین رفتن سلول‌های عصبی می‌شود. مرگ سلول‌های عصبی به دلیل عدم بهبود سلول‌های از بین رفته و نیز كاهش مقدار انتقال دهنده‌های عصبی در مغز می‌تواند زمینه‌ساز آلزایمر گردد.
ضربه سر ممكن است باعث تجمع اضافی مایع مغزی نخاعی در مغز شود و با فشار وارده به بخشی از مغز كه مربوط به حافظه می‌باشد، ایجاد فراموشی كند كه البته این مورد ممكن است بعد از درمان قابل برگشت باشد. گاهی ضربه سر به آسیب شدید سلول‌های عصبی منجر شده و می‌تواند باعث ترشح ماده‌‌ای شود كه به مرور زمان زمینه‌ساز رسوب بیمارگونه در مغز و بروز بیماری آلزایمر گردد.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد بعد از ضربه سر بیشترین آسیب متوجه ماده سفید مغز است؛ یعنی نسجی كه شبكه ارتباطی آن را تشكیل داده و برای پردازش مطلوب و سریع ضرورت دارد به همین علت اغلب افرادی كه دچار ضربه مغزی شده‌اند، در به یاد آوردن موضوعات مشكل دارند و یا دچار نوسانات سریع در روحیه، گیجی و كاهش سرعت پردازش اطلاعات در مغز می‌شوند.
پیشگیری
مطمئن‌ترین روش برای پیشگیری از آسیب مغز این است كه از هرگونه صدمات سر جلوگیری گردد؛ در صورت وقوع حادثه نیز ارزیابی هر نوع صدمه مغزی حائز اهمیت است،كه نه تنها باعث درمان مناسب می‌شود، بلكه امكان پیش‌بینی عوارض احتمالی را هم فراهم می‌كند. همواره در اتومبیل كمربند ایمنی را ببندید. این كار بویژه برای كودكان اهمیت بسیاری دارد.
رعایت قوانین رانندگی برای عابرین پیاده بسیار مهم و ضروری است. استفاده از كلاه ایمنی حین موتور‌سواری، دوچرخه‌سواری و اسكیت، از ضروریات است. مراقبت از كودكان به خصوص در زمان نوپایی (یك تا سه سالگی) به دلیل بالا بودن آسیب‌پذیری آنان اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. استفاده از كلاه ایمنی برای ورزشكارانی كه سرشان در معرض ضربه است.
برای خواندن بخش اول- مراقبت از سر را جدی بگیرید- اینجا كلیك كنید.
