دکتر محمد علی نیلفروش‌زاده؛ متخصص پوست و مو
پوست یکی از اعضای مهم در زیبایی هر فرد محسوب می‌شود. به همین دلیل باید به درستی از آن محافظت کرد.
برخی افراد به دلایل مختلف پوستی دورنگ پیدا می‌کنند که همین مساله روی سلامت روان آنها اثری منفی می‌گذارد.
دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست و مو به تمامی سؤالاتی که در زمینه تغییر رنگ پوست ممکن است برای شما مخاطبین عزیز پیش آمده باشد، پاسخ داده‌اند که در ادامه می‌خوانید.
آقای دکتر! چه عواملی باعث ایجاد دورنگی پوست می‌شود؟
مسائل مختلفی می‌تواند در این موضوع دخیل باشد؛ از نوع پوست گرفته تا مسائل ژنتیک و همینطور منطقه آب وهوایی که در آن زندگی می‌کنیم، اما معمولاً هموگلوبین‌ها، ملانین‌ها و رنگدانه‌ها در ایجاد دورنگی پوست نقش بسزایی دارند.
عوامل مختلفی می‌توانند روی میزان و کیفیت رنگدانه ها و سلول‌های رنگدانه ساز تأثیر بگذارند و باعث تغییر رنگ پوست و ایجاد لکهای تیره صورت شوند که عبارتند از: بیماری‌ها و اختلالات ارثی و ژنتیکی، بیماری‌های سوخت وساز سلولی، بیماری‌های هورمونی، بیماری‌های التهابی، عفونت‌های موضعی پوست، عوامل شیمیایی، داروها، علل تغذیه‌ای شامل کمبود ویتامین‌ها و سوءتغذیه و بالاخره بدخیمی‌های پوستی. تغییرات رنگ پوست در افراد یا ذاتی یا اکتسابی است که در نتیجه تماس با نور آفتاب ایجاد می‌شود.
هورمون‌های بدن در این زمینه چقدر دخیل هستند؟
معمولاً تغییرات هورمونی باعث مسائل مختلف در بدن می‌شوند که یکی از آنها تغییر رنگ پوست است. برای مثال خانم‌هایی که باردار هستند معمولاً دچار لکه‌های پوستی در نقاط مختلف بدنشان می‌شوند که ممکن است بعد از زایمان تا مدت‌ها در بدنشان باقی بماند، اما مهمتر از همه نور خورشید است که روی پوست اثر مستقیم دارد.
چه افرادی از دورنگی پوست صورت در امان هستند؟
افرادی که پوست سبزه‌ای دارند بیشتر در معرض این آسیب هستند.
از طرف دیگر پررنگی یا سیاه بودن پوست ممکن است در مواردی مفید نباشد.
مثلاً سیاه پوستان 30 درصد بیشتر از سفیدپوستان از آفتاب گرما دریافت می‌کنند و این گرما با تعریق بیشتر خنثی می‌شود، در حالی که پوست‌های روشن در آب و هوای سرد، گرمای کمتری از طریق تابش از دست می‌دهند.
عیب دیگر پیگمانتاسیون یا پررنگی پوست ممانعت از ساخت ویتامین D است.
شایع‌ترین علل ایجاد لک صورت چیست؟
ملاسما یا لک بارداری از شایع‌ترین علل ایجاد لک صورت است و اغلب در خانم‌های مراجعه‌کننده برای درمان لک صورت دیده می‌شود که یک لک اکتسابی قهوه‌ای‌رنگ صورت است و به‌صورت آهسته و قرینه ایجاد می‌شود.
این لک‌ها بیشتر در خانم‌های باردار ظاهر می‌شود یا عود می‌کند و به لکهای بارداری شهرت دارد، ولی می‌تواند در خانم‌های مجرد و حتی به‌ندرت در مردان نیز دیده شود.
این لک‌ها بیشتر در گونه‌ها، پیشانی و چانه دیده می‌شود و در سبزه‌ها مشخص است. تیرگی یا لک پوست معمولاً پس از زایمان ناپدید می‌شود، اما ممکن است برای ماه‌ها یا سال‌ها باقی بماند.
گاهی این نوع لک صورت بدون علت مشخص یا به‌صورت فامیلیال مخصوصاً در افرادی که در تماس با نور آفتاب خفیف تیره می‌شوند، دیده می‌شود.
بعضی خانم‌ها متوجه می‌شوند لک‌ها درست قبل از عادت ماهانه واضح‌تر می‌شود.
ملاسما یا لک بارداری به‌طور شایع درخانم هایی که قرص ضدبارداری مصرف می‌کنند، دیده می‌شود که با تماس با نور آشکارتر می‌شود.
این خانم‌ها هنگامی‌که باردار شوند همین لک در صورتشان ایجاد می‌شود.
زمان زیادی طول می‌کشد تا پس از قطع قرص ضدبارداری این لک برطرف شود یا ممکن است هرگز به‌طور کامل برطرف نشود.
کک‌ومک یا فرکل که بیشتر در افراد باپوست روشن، موهای قرمز یا بلوند و چشمان آبی دیده می‌شود و از سن 5 سالگی شروع می‌شود، به‌صورت لکهای کوچک قهوه‌ای روشن در مناطق باز بدن مثل صورت، شانه و پشت افراد دیده می‌شود.
خیلی از افرادی که این مشکل را دارند ممکن است از نظر روانی در عذاب باشند. این‌طور نیست؟
بله، همینطور است، خصوصاً در افرادی که به دلیل نوع شغل خود تماس چهره به چهره و مستمر دارند می‌تواند موجب افسردگی یا تأثیرگذاری بر فعالیت شود.
از این رو، شناخت علل این اختلالات رنگ‌دانه‌ای و درمان درست آنها بسیار مهم است و گاهی درمان‌های نادرست می‌تواند مشکل بیمار را تشدید کند.
درمان بیمار باید با توجه به علت و شدت بیماری، شغل و شرایط اجتماعی و محیطی بیمار انجام شود.
از طرف دیگر بیمار باید اطلاعات درستی از بیماری خود، روش درمان، طول مدت درمان و مراقبت‌های بعدی داشته باشد.
تغییرات رنگ پوست به دو صورت است؛ یکی پررنگی یا لک تیره صورت و دوم کمرنگی یا سفید شدن صورت.
تغذیه در این مورد چقدر مهم است؟
بسیار تأثیرگذار است. بعضی از لک‌ها ناشی از سوءتغذیه و کمبود ویتامین است و اغلب در اثر کمبود ویتامین B12 ایجاد می‌شود که در نژادهای باپوست تیره شایع‌تر است.
این لک‌ها که ظاهر لکه لکه‌دارند در کمبود ویتامین A گسترده هستند و همراه برجستگی‌های شبیه پوست مرغ ظاهر می‌شوند.
همچنین در کمبود اسیدفولیک، کمبود اسید اسکوربیک و در انواع کم‌خونی‌ها نیز لکهای مشابه دیده می‌شود.
چه عوامل دیگری در بروز لک مؤثرند؟
مصرف بعضی داروها مانند داروهای ضد مالاریا و داروهای ضد سرطان و دیگر داروها باعث ایجاد لک به اشکال گوناگون و همراه علائم دیگر می‌شود.
مصرف طولانی‌مدت قرص‌ها در درمان جوش و غرور جوانی در نواحی جوش‌های ملتهب و قرمز پوست باعث تیرگی پوست می‌شود.
عوامل دیگر مانند آسیب پوست یا ضربه به پوست، کشیدن کیسه و لیف زبر در حمام به‌طور شدید یا مالش پوست ران‌ها روی یکدیگر در افراد چاق می‌تواند باعث ایجاد لک در همان محل شود.
در اثر بیماری‌هایی مثل آسم و نارسایی کبدی و کلیوی نیز لک ایجاد می‌شود.
ژنتیک چقدر در این مورد اثر منفی می‌گذارد؟
عوامل ژنتیکی نقش اولیه واصلی را در تعیین درجه رنگ طبیعی پوست و پاسخ به اشعه آفتاب بازی می‌کنند. اختلافات نژادی بیشتر در شکل رنگدانه ای پوست است.
چه درمان‌هایی برای تغییر رنگ پوست وجود دارد؟
راه‌های درمان فراوان است. برای بیماری‌های لاعلاج مانند لک‌وپیس روش‌های آرایشی می‌توانند پوست را به‌طور مؤثری پوشش دهند.
برای بیماری‌های دیگر نیز روش‌هایی وجود دارد که عبارت‌اند از:
محصولات مراقبت از پوست: روشن‌کننده‌های پوست در مقابل تغییر رنگ پوست بسیار مؤثر عمل می‌کنند.
بازسازی: درمان‌هایی مانند لایه‌برداری شیمیایی و جراحی با لیزر، لایه رویی پوست را برمی‌دارند و امکان رشد را برای پوستی سالم‌تر با رنگدانه های طبیعی‌تر فراهم می‌کنند.
سرما درمانی: این روش برای شرایطی مانند ملانومای سرطانی، لکه‌های کبدی یا زگیل‌ها کاربرد دارد.
در این روش ناحیه‌ای از پوست را منجمد می‌کنند و آن را برمی‌دارند تا پوست سالم و جدیدی به وجود بیاید.
